Isabel Kershner, Aaron Boxerman / New York Times
Netanyahu, Kudüs’te düzenlediği basın toplantısında, İsrail ordusunun kampanyasını Gazze’nin merkezi bölgelerine ve Gazze Şehri’ne genişletmeye hazırlandığını söyledi. Yüzbinlerce Filistinli, daha güvenli olacağını umarak bu bölgelere sığınmış durumda.
“Hamas’ın silah bırakmayı reddetmesi karşısında, İsrail’in işi bitirip Hamas’ı tamamen yenilgiye uğratmaktan başka seçeneği yok” diyen Netanyahu, “Gazze Şehri ve merkezi kamplardaki kalan iki Hamas kalesini ortadan kaldırmak bu savaşı bitirmenin en iyi yoludur” ifadelerini kullandı.
Cuma günü İsrail hükümeti, Netanyahu’nun başkanlık ettiği üst düzey bakanlardan oluşan güvenlik kabinesinin, ordunun Gazze Şehri’nin kontrolünü ele geçirmek üzere hazırlanmasını sağlayacak planını onayladığını açıkladı. Bu hazırlıklar haftalar ya da aylar sürebilir; bu da askeri operasyonu durdurabilecek veya tersine çevirebilecek diplomatik bir hamle ihtimalini açık bırakıyor.
Uluslararası tepkiler
Ancak karar, kısa sürede yurtdışında öfke yarattı. İsrail, Gazze’deki ağır insani krizden giderek daha fazla sorumlu tutuluyor. Yardım kuruluşları ve Avrupa ülkeleri, İsrail’in yardımlara koyduğu kısıtlamaları ve İsrail destekli tartışmalı yeni yardım dağıtım sistemini, Gazze’deki ağır açlığın nedenlerinden biri olarak gösterdi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi; Britanya, Danimarka, Yunanistan, Fransa ve Slovenya’nın talebiyle, İsrail’in açıklamasına yanıt olarak pazar günü New York’ta toplantı yaptı.
"Daha fazla kan dökülecek"
“Askari operasyonların genişletilmesi bu çatışmayı sona erdirmeye hiçbir katkı sağlamayacak” diyen Britanya’nın BM temsilcisi James Kariuki, “Bu çözüm yolu değil; bu daha fazla kan dökülecek bir yol” diye ekledi.
Kariuki, Hamas’ın silahsızlanması, Gazze’ye daha fazla yardım girişi ve Batı Şeria’nın bir kısmını yöneten Filistin Yönetimi’nin Gazze’nin gelecekteki yönetiminde rol alması çağrısında bulundu. Bu, İsrail güvenlik kabinesinin, savaşı bitirmek için belirlediği beş ilke arasında reddettiği bir pozisyondu.
Britanya’nın tutumu, birçok üye ülke temsilcisi tarafından da desteklendi. Fransa ayrıca, Gazze’de güvenliği sağlamak için “geçici bir uluslararası istikrar gücü” çağrısı yaptı. Rusya temsilcisi ise ABD’yi İsrail’e “uluslararası hukuku hiçe sayma” konusunda “sınırsız yetki vermekle” suçladı.
ABD ve İsrail temsilcileri ise, Netanyahu hükümetinin planının kınanmasını reddeden tek taraf olarak öne çıktı. İki ülke Hamas’ı sivil acıların sorumlusu ilan ederken yakın zamanda Filistin devletini tanıma sözü veren ülkeleri, ateşkes müzakerelerini baltalamakla ve militan grubun eylemlerini ödüllendirmekle suçladı.
BM’de gözlemci statüsüne sahip Filistin Devleti temsilcisi Riyad Mansur, uluslararası toplumun İsrail’in planına gösterdiği “büyük tepkiyi” memnuniyetle karşıladığını ancak somut bir adımın atılması gerektiğini söyledi. Mansur, “Filistin halkını ölümden kurtarmak için derhal uluslararası koruma gücü gönderin” dedi.
Şubat 2024’te Netanyahu, Gazze’deki bir başka şehir olan Refah’ı “Hamas’ın son kalesi” olarak tanımlamış, o zaman zaferin “eli kulağında” olduğunu söylemişti.
Savaş, o zamandan beri neredeyse kesintisiz devam etti ve Gazze’deki yerel sağlık yetkililerine göre 60 binden fazla kişinin ölümüne yol açtı. Yetkililer sivil ve savaşçı ayrımı yapmıyor. Hamas, 7 Ekim 2023’te yaklaşık 1200 kişinin öldüğü ve 250 kişinin Gazze’ye kaçırıldığı saldırıyla çatışmayı başlatmıştı.
Hamas’ın yenilgisinden sonra Gazze’yi kimin kontrol edeceği sorusuna Netanyahu, “ne Hamas ne de Filistin Yönetimi” cevabını verdi. Ancak bu boşluğu kimin doldurabileceğini söylemeyi reddederek, bunun için henüz erken olduğunu belirtti ve “Hamas’ı bitirmeden kimse oraya girmeyecek” dedi.
Hamas ise pazar günü Netanyahu’nun açıklamalarına yanıt olarak, İsrail’in Gazze’yi işgal etmek istemediği iddiasını reddederek bunu “zorla yerinden etme planlarını gizlemeye yönelik bir aldatmaca” olarak nitelendirdi.
Esirler ve 7 Ekim 2023’teki Hamas saldırısında hayatını kaybedenlerin yakınları, güvenlik kabinesi kararını protesto etmek için İsrailli işletmeleri ve işçileri 17 Ağustos’ta greve gitmeye çağırdı. Bu grevle ekonomiyi durma noktasına getirmeyi hedefliyorlar.
Ancak Netanyahu’nun koalisyonunun bazı aşırı sağcı üyeleri, Hamas’ı kesin olarak bertaraf etmek için planın yeterince sert olmadığı gerekçesiyle yeni askeri saldırıya karşı çıktı.
İsrail’in aşırı sağcı maliye bakanı Bezalel Smotrich, cumartesi gecesi yayımladığı video mesajında kararı desteklemediğini belirtti. Netanyahu’ya güvenlik kabinesini yeniden toplama ve “ortada duraksamadan, keskin ve net bir zafer” için söz verme çağrısı yaptı.
Smotrich’in yorumları, Netanyahu’nun kırılgan koalisyon hükümetinin istikrarını yeniden tehdit edebilir. Smotrich ve diğer sağcı bakan Itamar Ben-Gvir, Netanyahu’nun Gazze ve Hamas konusundaki sert tavrından geri adım atması halinde istifa edeceklerini söylemişti.
Smotrich, Netanyahu’nun kendisine “yıldırım hızında askeri zafer” konusunda güvence verdiğini söyledi. Ancak Netanyahu’nun fikrini değiştirdiğini ve kabineyle birlikte “meseleyi çözmeyi hedeflemeyen yeni bir askeri operasyon” başlatmaya karar verdiğini savundu. Ona göre bu yeni planın amacı, Hamas’ı kısmi bir anlaşmaya razı ederek geçici bir ateşkese ulaşmak ve Gazze’deki esirlerin, İsrail’deki Filistinli mahkumlarla takasını sağlamak.
Kabine, Gazze Şehri’ne askeri harekat başlamadan önce, buradaki yüzbinlerce Filistinli sivilin güneye tahliyesi için 7 Ekim tarihini son tarih olarak belirledi. Bu bilgiyi, gizli görüşmenin ayrıntılarını paylaşmak için isminin açıklanmaması şartıyla konuşan bir İsrailli yetkili verdi.
Ayrıca ordunun görevi yerine getirecek yeterli yedek gücü toplaması da zaman alacak ve planın ayrıntıları hâlâ değişebilir.
Smotrich, İsrail’in Gazze’de egemenlik kurması ve 20 yıl önce çekildiği bölgeye yeniden Yahudi yerleşimi başlatması çağrısında bulunuyor.
Netanyahu’nun son planı, daha fazla Filistinli ve İsrailli askerin hayatına mal olabileceği gibi, hayatta olduğu düşünülen 20 esiri de tehlikeye atabilir.
Smotrich, Hamas’ın bir anlaşmayı kabul etmesi halinde İsrail’in “yeniden geri çekileceğini” ve militan grubun toparlanmasına, yeniden silahlanmasına izin vereceğini söyledi. İstifa edeceğini açıkça belirtmese de Netanyahu’ya olan güvenini kaybettiğini dile getirdi.
Buna karşılık, Netanyahu’nun destek aldığı diğer aşırı sağcı parti lideri Itamar Ben-Gvir, Smotrich kadar sağda olmasına rağmen, Gazze Şehri’nin tamamen ele geçirilmesi planını övdü ve bunun 1 milyon Filistinlinin yerinden edilmesine yol açacağını söyledi.
© 2025 The New York Times Company
