2000 yılında Fransa, İtalya ve İspanya dünyanın en iyi sağlık sistemlerine sahip ülkeler olarak sıralanıyordu. Bloomberg'in analizine göre yirmi yıldan fazla bir süre ve küresel bir pandemi sonrasında bu tablo değişti. Finansmanın durması ve yaşlanan nüfusa bakmanın artan maliyetleri, Avrupa sistemlerinin beşikten mezara kadar adil ve eşitlikçi hizmet vaatlerini yerine getirmekte zorlandığı anlamına geliyor. Ayrıca yakın gelecekte, gidişatı düzeltmeye yardımcı olacak çalışan sayısı da azalmaya gidebilir.
Avrupa'daki sağlık çalışanlarının sorunlarından biri yaş
Geçen yıl Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa'daki sağlık çalışanlarının yaşlanmasını saatli bomba olarak nitelendiren bir rapor yayınladı. Fransa'da doktorların neredeyse yarısı 55 yaşın üzerinde. İtalya'da bir tıp derneği, gelecek dört yıl içinde yaklaşık 100 bin hekiminin yaş nedeniyle istifa edeceğini ya da emekli olacağını öngörüyor. Raporu kaleme alan DSÖ Avrupa Sağlık İşgücü Bölgesel Danışmanı Tomas Zapata, "Ülkeleri bu konuyu ciddiye almaya teşvik etmemiz gerekiyor. Şimdi harekete geçme zamanı" dedi.
Sağlık hizmetleri kırılma noktasıyla karşı karşıya
Covid-19 salgını sırasında sınırlarına kadar zorlanan bu hizmetlerin çoğu, tarihlerindeki en kötü kışlardan birini geçirdi ve bazıları potansiyel olarak bir kırılma noktasıyla karşı karşıya kaldı. 2022'nin sonlarına doğru grip, Covid ve solunum sinsityal virüsleri acil servisleri doldurdu. Roma'dan Berlin'e tıp uzmanları, personel yetersizliği ve maaşlarla ilgili endişeler nedeniyle iş bıraktı. Artan talebin ortasında, AB'deki neredeyse her ülke antibiyotik sıkıntısı yaşadığını açıkladı.
"Toplumlarımızın sağlığı ve refahı tehlikede"
DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Hans Kluge, 22 Mart'ta Romanya'da düzenlenen üst düzey bir DSÖ zirvesinde yaptığı konuşmada, "Covid-19 salgını, sağlık sistemlerinin kırılganlığını ve sağlam bir sağlık işgücünün önemini ortaya koydu. Sağlık işgücümüzün karşı karşıya olduğu acil zorlukları ele almak için daha fazla bekleyemeyiz. Toplumlarımızın sağlığı ve refahı tehlikede" ifadelerini kullandı.
Mali kriz hiç bitmedi
2008 mali krizi kesintilere yol açtı. Avrupa genelinde, ilaç, teşhis ve tedavi maliyetleri artmasına rağmen sağlık harcamaları on yıldan uzun bir süre boyunca sabit kaldı, bu da durgun maaşlar ve daha sıkı hastane bütçeleri ile sonuçlandı. Covid salgını sırasında harcamalar artmış olsa da, bunun büyük bir kısmı ilave yatak ve aşılar gibi bir defaya mahsus acil durum maliyetleri içindi. Diğer birçok bölgeyle kıyaslandığında Avrupa, kişi başına düşen doktor ve hemşire sayısı bakımından ortalamanın üzerinde bir durumda. Ancak bu gerçek tek başına tüm hikayeyi anlatmıyor. Birçok sağlık çalışanı şehirlerde yoğunlaştı ve kıta genelinde, günlük bakımın kilit bekçileri olan pratisyen hekimlerin sayısı azaldı.
Hastalar uzun vadede riske giriyor
İsveç, Fransa, İsviçre ve Hollanda'da kronik rahatsızlıkları olan her beş yaşlıdan biri pandeminin en yoğun olduğu dönemde bakımlarını aksattıklarını veya geciktirdiklerini söylüyor. ABD merkezli bir sağlık hizmetleri düşünce kuruluşu olan Commonwealth Fund tarafından yapılan bir ankette ayrıntılı olarak açıklanan bu randevuların, hastaları gelecekte daha da yoğun tedavi gerektirebilecek uzun vadeli komplikasyonlar açısından daha yüksek risk altına soktuğunu gösteriyor. Yaşlı nüfusun bakımı genellikle daha pahalıdır. Eurostat'a göre 2020 yılında AB'deki 448 milyon kişinin yaklaşık beşte biri 65 yaşın üzerindeydi. Bu, on yıl öncesine göre yüzde 3 puan daha yüksek.
Sağlık hizmetleri analistleri için pandemi, reformun aciliyetini çok net bir şekilde ortaya koydu. OECD'de kıdemli sağlık ekonomisti olan Chris James, "Sağlık hizmetlerine olan talep artıyor, bu talebi karşılamaya çalışmak gerekiyor. Benim için asıl soru şu, ülkeler, insanlar bunun için ödeme yapmaya istekli mi?" dedi.
Birleşik Krallık'ta acil servislerde ve aile hekimlerinden randevu almak için bekleme süreleri son yıllarda giderek uzuyor ve halk bu durumdan finansman ve personel yetersizliğini sorumlu tutuyor
AB'nin düşük gelirli ülkeleri, daha zengin komşuları için besleyici ülkeler haline geldi, yeni doktorlar ve hemşireler yetiştirdi ancak bunları daha yüksek ücretli pazarlara kaptırdılar. Buna örnek olarak AB'de kişi başına en fazla tıp fakültesi mezunu veren ancak sağlık çalışanlarının yoğunluğu ortalamanın altında olan Romanya örnek gösterilebilir. Bu da birçok doktorun göç ettiği anlamına geliyor.
Doktorlar başka ülkelerden aranıyor
Sicilya'nın Mussımeli kasabasının Belediye Başkanı Giuseppe Catania, 10 bin kişilik kasabaya hizmet veren üç hastanenin gerçekten zor durumda olduğunu söylüyor. Sicilya'da yerel yönetimler yaklaşık 5 milyar euroluk borcun kapatılmasına yardımcı olmak için on yıl önce yeni sağlık personeli alımına yönelik harcamaları kesti.
Catania, tıp fakültelerindeki açık öğrenci kontenjanı sıkıntısı ve devlet hastanelerindeki düşük maaşları gerekçe göstererek, krizin birçok faktörün bir araya gelmesinden kaynaklandığını söyledi. 53 yaşındaki belediye başkanı, doktor eksikliğine çözüm için başka ülkelere bakıyor. Mussomeli bu ay, dokuz aylık sözleşmelerle yerel hastanede çalışacak Arjantin'den 13 doktoru ağırlayacak. Aylık brüt 6 bin 400 dolar.
Doktor ithal etme çabaları geçici çözüm
Ancak Sicilya'da engelli hastalar için özel bir diş ünitesi işleten 66 yaşındaki sendika yetkilisi Riccardo Spampinato, sınırlı kapsamları nedeniyle doktor ithal etme çabalarının sadece geçici bir çözüm olabileceğini söyledi. Spampinato, özel sektöre geçen yaşlı uzmanlara ve harcama kesintileri nedeniyle işe alınmayan genç doktorlara atıfta bulunarak, "İki kuşak doktoru kaçırıyoruz. Eğer sistem yakında düzeltilmezse, geriye sadece fakir insanlar için fakir hastaneler kalacak" dedi.
