TikTok son zamanların videolu katalog haline geldi. İnsanlar Tiktok'ta önerilen ya da sadece videolarla tanıtılan ürünlerin stoklarını tüketiyor. Bunun için ürünün Tiktok'ta viral olması yeterli. Gazeteci Charlotte Lytton viral olan hızlı zayıflama haplarının tarihi tehlikelerini yazdı. Bu kez TikTok'ta viral olan zayıflama ilaçlarının sonuncusu ise yaklaşık 350 milyon kez hashtag'lenen diyet ilacı Ozempic.
Reçetesiz satılıyor
Genç kadınlar enjeksiyon vasıtasıyla mideden vücuda aktarılan Ozempic dozlarıyla video çekiyor ve bunu yaparken olumlu cümleler kurup gülümsüyorlar. Ardından önümüzdeki hafta kaç kilo daha verecekleri hakkında tahminlerini söylüyorlar. Diyabet ilacı son zamanlarda ise etiket dışı olarak reçete edilmeye başlandı. Yani ilaç prospektüsünde belirtilen bilgiler haricindeki amaçlar için kullanılabiliyor ve reçetesiz satın alınabiliyor. İlacın sosyal medyadaki popülaritesi talebi o kadar artırdı ki küresel ölçekte kıtlık baş gösterdi. Ozempic Hollywood'da da zayıflama yöntemi haline geldi ve artık tanınmış oyuncular birkaç kilo verme vaadi için ayda bin 500 dolar ödüyor.
Ozempic vücuda nasıl etki ediyor?
Diğer adı semaglutid olan Ozempic, tokluk hissi yaratarak iştahı düzenleyen bir hormonu tetikliyor. Doz, haftalık bir enjeksiyon yoluyla uygulanıyor ve bir yılda vücut ağırlığında ortalama yüzde 6 ila 15'lik bir azalma sağlıyor. Ozempic, üreticisi Novo Nordisk'e yalnızca 2020 yılında 3,4 milyar dolar kazandırdı. Analistler özellikle Ozempic'in İngiltere Ulusal Sağlık Hizmeti NHS kullanımı için onaylanmış 2,4 mg'lık bir versiyonu olan Wegovy'nin 2023'ün başlarında İngiltere'ye ulaştığında satışların iki kattan fazla artarak 7,8 milyar dolara ulaşacağını tahmin ediyor.
TikTok yanlış bilgilendirmeleri artırdı
İnternetteki paylaşımlarda kullanıcılar iştahlarının nasıl azaldığını ve kaç kilo verdiklerini paylaşıyor. Hızlı kilo verme bel inceltme istediği insanlarda eskiden beri var olsa da zayıflama yöntemleri TikTok'un etkisiyle erişim alanlarını her zamankinden daha fazla ve daha hızlı genişletiyor. Bu yılın başlarında The Pharmaceutical Journal tarafından yapılan bir araştırma, sitenin gençleri çevrimiçi tıbbi yanlış bilgi bombardımanına tutmanın yapılabilecek en kötü suç olduğunu ortaya koydu.
I couldn’t post the whole tik tok! #ozempic #pancreatitis pic.twitter.com/QMMxz7m6bo
— Jacquelyn Caudill (@Sweets5142) June 29, 2022
Öte yandan obez hastaları için Ozempic'in iyi sonuç verdiğini söyleyen pratisyen hekim Simon Gordon, kendi hastalarından birçoğunun çok fazla kilo verdiğini ve tansiyon ilaçlarını bırakabildiğini dile getirdi. Şimdiye kadar etkili olmasına rağmen, ürünü her derde deva bir zayıflama ilacı olarak ilan etmek söz konusu olduğunda dikkatli olmak için bir neden var.
Zayıflama ilaçlarının öldürücü yan etkisi
Son altmış yılda en az 25 zayıflama ilacı tıp otoriteleri tarafından onaylandı. Ancak kalp kapakçığı hasarından felçlere ve potansiyel olarak ölümcül bir akciğer rahatsızlığı olan primer pulmoner hipertansiyona kadar yan etkileri ortaya çıktı. Bunun sonucunda da yasaklandı. İlaç şirketlerinin bir altın madenini ellerinin tersiyle itmelerine neden olan da kısmen bu çalkantılı geçmiş. Dünya genelinde 3,5 milyar obez yetişkin varken İngiltere'de 2010'dan geçen yıla kadar sadece bir ilacın reçete edilebilmesi bu süregelen korkuları artırıyor.
Kendini üstün görme ve anksiyete yan etkileri arasında
Ancak 1930'lar ile 1960'lar arasında durum farklıydı. Amfetamin bazlı zayıflama ilaçları geliştirmek için büyük meblağlar harcanıyordu ve bu ilaçlardan biri olan Tenuate Dospan, seksenli yılların başında o zamanlar henüz siyasete girmemiş ve popüleritesi artmamış olan ABD eski başkanı Donald Trump'a reçeteyle verildi. İlacın kafa karışıklığı ve halüsinasyon gibi yan etkilere neden olduğu biliniyordu. Psikozun uzun vadeli sorunlar arasında olduğuna inanılıyordu. Daha kısa vadeli olanlar arasında anksiyete, uykusuzluk ve büyüklük sanrıları yani kısaca kendini üstün görme vardı.
ABD 10 yıldır hiçbir diyet hapını onaylamıyor
Ancak tıbbi yollarla zayıflama yarışı, iştah kesici bir ilaç olan fenfluramin ve fentermini birleştiren Fen-Phen ile sonraki on yılda doruk noktasına ulaştı. 121 hasta üzerinde yapılan tek bir çalışmada plasebo kontrol grubundaki 4,9 kg'a kıyasla 34 haftada ortalama 14,2 kg kilo kaybı rapor edildi. Popülaritesi o kadar arttı ki sadece talepten yararlanmak için kilo verme klinikleri kuruldu. İki yıl, altı milyon hasta ve 18 milyon reçeteden sonra tıp uzmanlarına göre bu çağ için bir ahlak dersi haline geldi. Fen-Phen'in kullanıcılarının yüzde 30'unda kalp kapakçığı sorunları yaşaması ruhsatının iptal edilmesine yol açtı. Bu kararın verilmesi 1997 yılında düğünü için zayıflamaya çalışırken PPH'den ölmeden önce üç ay hastanede yatan 30 yaşındaki Mary Linnen gibileri kurtaracak kadar erken verilmedi. İlacın üreticisi Wyeth'e karşı on binlerce dava açıldı ve geri ödemeler için 21 milyar dolar ayrıldı. Bu o kadar büyük bir etki yarattı ki ABD Gıda ve İlaç Dairesi sonraki on yıl boyunca hiçbir yeni diyet hapını onaylamadı.
Ölümü göze alarak kullanıyorlar
Phentermine ABD'de hala kullanılan bir başka amfetamin bazlı zayıflama ilacı. Bu ürün İngiltere'de de onaylandı. Birleşik Krallık Hükümeti'nin İlaç ve Sağlık Ürünleri Düzenleme Kurumu (MHRA) 2013 yılından bu yana 1933 yılında obezite tedavisinde kullanılan ancak daha sonra zehirli kimyasal olarak sınıflandırılan Dinitrophenol, DNP de dahil olmak üzere 4 milyon sterlinden fazla yasadışı diyet hapı ele geçirdi. İnternet üzerinden satın alınabilen bu ilaç son yıllarda aralarında 24 yaşındaki bir çocuk babası Liam Willis ve 21 yaşındaki öğrenci Eloise Parry'nin de bulunduğu bir dizi ölümle ilişkilendirildi. İskoçya Gıda Standartları Ajansı'nın 2019 yılında yaptığı bir araştırmaya göre, kendilerini öldürebileceğini bilmelerine rağmen katılımcıların yüzde 5'i zayıflamak için DNP almaya devam ediyor. 2017 yılında diyet yapanlar arasında gerçekleştirilen bir hükümet anketi ise insanların yüzde 40'ından fazlasının sağlık riskleri olduğunu bilerek diyet hapı kullandığını ortaya koydu. Yüzde 60'ı motivasyonlarını kilo vermek için çaresizlik olarak tanımlarken aynı sayıda kişi kilo verme ilaçları nedeniyle kanama, kalp sorunları ve bulanık görme yaşadı.
Ozempic şu ana kadar hem güvenli hem de etkili olduğunu kısmen kanıtladı. Ulster Üniversitesi'nde danışman endokrinolog ve klinik tıp profesörü olan Dr. Alex Miras aşırı kilo nedeniyle sağlık sorunlarıyla uğraşan hastalar arasında ilaç kullanımını destekliyor. Ancak hem Hollywood'da hem de sosyal medyada popüler olmasına şaşırmıyor ve Birleşik Krallık'ta geçen yıl onaylanan diğer yasal zayıflama ilacı Saxenda'nın en büyük reçetecilerinin kozmetik salonları olduğunu belirtti.
İştahı bastırmak küresel obeziteyi çözmez
Bir zayıflama yardımına yeşil ışık yakıldığında, vücut bilincine sahip olanlar arasındaki talep genellikle gerçek ihtiyacı olanlardan daha ağır basabilir. Bu da bir tıp uzmanının katkısı olmadan potansiyel riskleri önemli ölçüde artırabilir. İlaç, sağlıklı bir beslenme planı ve egzersiz rejimiyle birlikte kullanılmak üzere tasarlanmıştır ancak tek başına alındığında ve bırakıldığında fayda zarara dönebilir. Tıbbi olarak iştahı bastırmak tek başına küresel obezite krizini çözemez. Bir de ilacı aldıktan sonra ne olacağı sorusu var. Nisan ayında Diabetes, Obesity and Metabolism'de yayınlanan bir makalede, 2,4 mg dozunda semaglutid kullananların ilacı bıraktıktan sonraki ilk yıl içinde verdikleri kiloların üçte ikisini geri aldıkları ve en fazla kilo verenlerin en fazla kiloyu geri aldıkları tespit edildi.
TikTok'ta Ozempic paylaşımlarında bulunan bir kişi, özel doktorunun son kilo artışını analiz etmek için bir dizi test yapmasının ve belirgin bir neden bulamamasının ardından beş hafta önce haftalık enjeksiyonlara başladığını söyledi. Tartıda belirli bir hedefi olmadığını söyleyen kullanıcı "Altı ay içinde verebildiğim kadar kilo vereceğim, dürüst olmak gerekirse, sadece kilo kaybımı hızlandırmak istiyorum" dedi. Milyonlarca aynı hashtag'in de kanıtladığı gibi, bu konuda yalnız değil.
