Antibakteriyel sabun, ev bitkileri, makyaj malzemeleri ve niceleri... Her gün cildimize sürdüğümüz veya kullandığımız eşyalar, cilt mikrobiyomumuzu değiştirerek sağlığımızı etkileyebilir. Bu durum bizi kronik hastalıklara karşı ya daha duyarlı ya da daha duyarsız hale getirebilir. Sağlıklı bir cilt mikrobiyomunun tam olarak neye benzediği ve nasıl korunacağı hala araştırılıyor. Ancak bazı uzmanlar, sert kimyasalların, antibiyotiklerin ve hatta bazı güzellik ürünlerinin aşırı kullanımı ile birlikte açık havada geçirilen zamanın azalmasının, insanların optimal olmayan cilt mikrobiyomlarına sahip olmasına neden olabileceğinden endişe ediyor. Araştırmacılar bu değişikliklerin dünya çapında kronik hastalıkların artışına toplu olarak katkıda bulunabileceği teorisini ortaya atıyorlar.
Bağırsaklar gibi cilt de milyonlarca bakteri, virüs ve mantara ev sahipliği yapar. Bunlar vücudumuzun düzgün çalışmasına yardımcı olan küçük organizmalardır. Icahn Mount Sinai'de genetik ve genomik bilimler doçenti olan ve mikrobiyomun insan sağlığındaki rolüne odaklanan araştırmacı José C. Clemente, “Deri mikroplarının önemli olduğunu düşünüyoruz çünkü deri her zaman çevreye karşı ilk savunma bariyerimiz olmuştur” dedi. Bazı uzmanlar, bağırsakların vücuttaki en fazla sayıda mikroba ev sahipliği yapmasına ve daha iyi incelenmesine rağmen, cildin bizi sağlıklı tutmadaki rolünün göz ardı edildiğini söylüyor.
Cildin günlük olarak temas ettiği şeyler, üzerinde yaşayan mikrop türlerini değiştirebilir. Yararlı ve zararsız mikropların gelişmesini zorlaştırabilir veya zararlı olanların gelişmesini kolaylaştırabilir. Ve dengesiz bir mikrobiyom (çok az faydalı mikrop veya çok fazla zararlı mikrop içeren) kronik hastalıklarla ilişkilendiriliyor. Örneğin sedef hastalığı ve egzama, cilt mikrobiyomundaki dengesizliklerle bağlantılı. Cilt mikrobiyomunun bağışıklık sistemimizi düzenlemede önemli bir rol oynadığına ve astım, diş çürümesi, iltihaplı bağırsak hastalığı ve belirli artrit türleri gibi ciltte olmayan kronik durumlarla bağlantılı olabileceğine dair kanıtlar giderek artıyor. Duke Üniversitesi'nde mikrobiyom araştırmacısı ve dermatoloji profesörü olan Julia Oh, “Çok sayıda sistemik enflamatuar hastalığın dengesiz bir cilt mikrobiyomu ile bağlantılı olduğu tespit edilmiştir” dedi.
Cilt bağışıklık sistemini nasıl etkiler?
Mikroplar cildimizdeki yağı parçalar ve bariyerin korunmasına yardımcı olur. Bazı cilt mikropları antibakteriyel veya anti-enflamatuar maddeler üretir. Ulusal İnsan Genomu Araştırma Enstitüsü'nde cilt mikrobiyomu üzerine çalışan bir genetikçi olan Julie Segre, mikropların vücudun bağışıklık sistemini eğitmede ve kronik iltihaplanmayı önlemede de önemli bir rol oynadığını söylüyor. Segre "Bağışıklık sistemimize neyi tolere edeceğini ve neye tepki vereceğini öğretiyorlar" dedi. Segre, cildin vücudun bağışıklık hücrelerinin yaklaşık yüzde 3 ila 4'ünü içerdiğini ve doğal olarak oluşan ve çeşitli cilt mikroplarına maruz kalmanın bağışıklık sistemine yararlı veya zararsız bakteri, mantar ve virüsleri tolere etmeyi öğrettiğini söyledi. Bu tolerans olmadan, bağışıklık sistemi aşırı tepki verebilir ve alerji veya otoimmün durum (bağışıklık sisteminin vücuda saldırmaya başladığı durum) riskini artırabilir. Bu maruziyet, bağışıklık sisteminin potansiyel olarak zararlı patojenlere karşı savaşmasına da yardımcı olur. Clemente, genel olarak, daha çeşitli bir mikrobiyoma sahip olmanın daha düşük hastalık riski ile ilişkili olduğunu söyledi.
Doğayla daha fazla temas cilt için iyi olabilir
Giderek artan sayıda araştırma, hayvanlarla, bitkilerle ve doğal dünyanın diğer kısımlarıyla daha fazla tema halinde olmanın cildin mikrobiyom çeşitliliğini artırmaya yardımcı olabileceğini öne sürüyor. Batı toplumuyla belgelenmiş hiçbir teması olmayan izole bir Yanomami Kızılderili köyünde yapılan küçük bir çalışmada, köy sakinlerinin Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşayan insanlardan daha çeşitli cilt mikrobiyomlarına sahip olduğu bulundu. Çalışmanın ortak yazarlarından Clemente, "Bunun kısmen yaşam tarzından kaynaklandığını düşünüyorum. Gördüğümüz şey, dışarıda daha az örtünerek daha fazla zaman geçirdikleri gerçeğinin bir yansıması" dedi. Finlandiya'daki bir araştırma enstitüsü olan Finlandiya Doğal Kaynaklar Enstitüsü'nde baş bilim insanı olan Aki Sinkkonen, bu durumun Amişler gibi doğayla teması yüksek olan grupların neden daha düşük alerji oranları yaşadığını da açıklayabileceğini söyledi.
Sinkkonen, çevresel maruziyetin cilt mikrobiyomu üzerindeki etkileri üzerine yapılan çeşitli araştırmalar üzerinde çalıştı. 28 gün sonra, doğayla zenginleştirilmiş merkezlere giden çocukların sadece daha çeşitli cilt mikroplarına sahip olmakla kalmayıp, aynı zamanda kanlarında daha az enflamatuar madde ve daha fazla düzenleyici bağışıklık hücresine sahip olduklarını buldular. Bu yılın başlarında yayınlanan bir başka çalışmada da benzer bulgular elde edildi. Bu küçük plasebo kontrollü çalışmada araştırmacılar şehirde yaşayan sağlıklı yetişkinlerden çeşitli bitkilerle iç mekan bahçeciliği yapmalarını istedi. Ancak bir gruba çok sayıda mikrop açısından zengin toprak verilirken, diğer gruba mikrop açısından fakir toprak verildi. Bir ay sonra Sinkkonen ve araştırmacı arkadaşları, mikrop bakımından daha zengin toprakla temas eden yetişkinlerin cilt mikrobiyomlarının daha çeşitli olduğunu ve kanlarında daha fazla anti-enflamatuar madde bulunduğunu tespit etti. Bu etkilerin tam olarak ne kadar sürdüğü ve çeşitli bir cilt mikrobiyomuna sahip olmanın hastalık riskini gerçekten azaltıp azaltamayacağı konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç var, ancak Sinkkonen şu ana kadarki araştırmanın “günlük olarak mikrobiyom çeşitliliği olan ortamlarla temas halinde olmanın önemli olduğunu” gösterdiğini söyledi. Yine de sadece bir parkta yürümenin işe yaramayabilir. Bunun yerine, bitkiler, toprak veya hayvanlarla (evcil hayvanlarımız gibi) doğrudan temas halinde olmaya çalışmalıyız. “Ne kadar etkileşimli olursa o kadar iyi” dedi.
Sert kimyasallar, antibiyotikler ve güzellik ürünleri cilde zarar verebilir
Cildi hasardan korumak, iyi mikroplar için elverişli bir ortam yaratmak açısından da çok önemli. Ancak bazı araştırmacılar birçok ürün ve temizleyicinin cildimize zarar verebileceğinden endişe ediyor. İsviçre Alerji ve Astım Araştırmaları Enstitüsü Direktörü ve Zürih Üniversitesi'nde profesör olan Cezmi Akdiş, cildin kimyasallarla çok fazla kurutulmasının ona zarar verebileceğini ve hastalığa neden olan organizmaların cilt bariyerini geçerek dokularımızın derinliklerine inmesine izin verebileceğini söyledi. Akdiş, vücudun daha sonra iltihaplanma ile yanıt verdiğini ve bunun zamanla daha sistemik hale gelebileceğini söyledi. Deri iltihabı veya hastalıkları eklem iltihabı, astım veya alerji gibi sorunlarla ilişkilendirildi. Akdiş, cildi kurutmanın yanı sıra, birçok temizleyicide veya antibiyotikte bulunan kimyasalların ciltteki iyi mikropların çoğunun ölmesine neden olduğunu da sözlerine ekledi. Akdiş "İyi bakterileri kaybederseniz, geri gelmeleri uzun zaman alır" dedi.
Yararlı mikropların eksikliği, zararlı mikropların onların yerine büyümesine ve kimyasallara dirençli bakterilerin, mantarların veya virüslerin büyümesini teşvik etmesine de izin verebilir. Akdiş, insanların temizlik yapmayı veya antibiyotik kullanmayı tamamen bırakmaması gerektiğini, ancak daha az sıklıkta temizlik yapmayı ve antibiyotik ürünlerini daha idareli kullanmayı düşünmeleri gerektiğini söyledi. Akdiş, ciltteki iyi mikropları daha iyi korumak için yüzey aktif maddeler (hücre zarını parçalayıp mikropları öldürebilen bir temizlik maddesi) gibi daha az sert kimyasal içeren ürünlere geçilmesi gerektiğini söyledi. Özellikle, birçok temizlik ürününde bulunan ve cildi tahriş ettiği bilinen sodyum lauril sülfat adlı yüzey aktif maddeden kaçınılmasını önerdi.
Sabunların pH derecesi önemli
Çeşitli güzellik ürünlerinin ve sabunların pH değeri de cilt mikrobiyomunu etkileyebilir. Cildin doğal pH değeri hafif asidiktir ve ortalama değeri 4,7'dir. Cilt mikrobiyomu araştırmacısı Kit Wallen Russell "Bu asidite zararlı patojenlere karşı antimikrobiyal bir savunma görevi görür ve cildin faydalı mikropları tutmasına yardımcı olur" dedi. Bununla birlikte, bazı makyaj malzemeleri, şampuanlar, güneş kremleri veya sabunlar cildinizin doğal pH değerinden daha yüksek veya daha düşük bir pH değerine sahip olabilir ve bu da cildin pH değerini büyük ölçüde değiştirebilir. Wallen Russell, "Cilt oldukça hassastır ve bu biyokimyasal koşulları değiştirirseniz, biyoçeşitliliği gerçekten azaltabilir ve cilt tahrişi, bariyer kusurları ve cildin kuruması gibi şeylere neden olabilirsiniz" dedi.
Daha fazla araştırmaya ihtiyaç var
Araştırma henüz erken aşamada. Cilt mikrobiyomu örneklerini analiz etmek kısmen karmaşıktır, çünkü cilt mikrobiyomu kişiden kişiye, hatta vücudun bir yerinden diğerine değişebilir. Oh, “Cilt mikrobiyomu son derece kişiselleştirilmiş ve bölgeye özgüdür” dedi. Hedefin, dengesiz cilt mikrobiyomlarının nasıl daha iyi tedavi edileceğini veya cildin sağlığının nasıl geliştirileceğini bulmak olduğunu söyledi. Ancak probiyotik ürünlerin cilde uygulanmasının yararlı olup olmadığı konusunda bilimin hala net olmadığını söyledi. Şimdilik en iyi stratejinin cildinize zarar vermemek ve kendinizi biyolojik çeşitliliğe sahip bir çevreye maruz bırakmak olduğunu söyledi. Oh "Açık havanın tadını çıkarmak, çocuklarınızın kirlenmesine izin vermek ve her şeyi sterilize etmek için aşırıya kaçmamak bağışıklık sisteminin düzgün gelişimi için iyidir" dedi.
