31 yaşındaki Gülistan Sonuk, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın iktidardaki AK Parti'sini ve müttefiklerini büyük bir yenilgiye uğratan yeni kadın belediye başkanları dalgasının bir parçası olarak seçim zaferi elde etti. Ülke çapındaki yerel seçimler, kadın belediye başkanı sayısını neredeyse üçe katlayarak 81 ilde 11'e çıkardı ve beş kadının da büyük şehirlerin merkezlerinde başa geçmesini sağladı. DEM Parti'den Sonuk, oylamanın cinsiyet eşitliği ve erkek şovenizmi konusunda bir açıklama niteliğinde olduğunu söyledi.
"İstedikleri son şey genç bir kadına kaybetmekti"
Reuters'a konuşan Sonuk, "Seçim iki keskin çizgi arasında gerçekleşti. Biri kadını ikinci sınıf gören zihniyet, diğeri ise kadın özgürlüğünü savunan zihniyetti. Halk ikincisini seçti" dedi. Sonuk, Batman'da oyların yaklaşık yüzde 65'ini alarak, Erdoğan hükümetinin parlamentodaki müttefiki Hüda-Par'ın adayı Serkan Ramanlı'yı geride bıraktı.
Sonuk, "Hüda-Par kadın olduğum için beni rakip olarak görmedi. İstedikleri son şey genç bir kadına karşı kaybetmekti. Bu beni inanılmaz derecede gururlandırıyor" dedi. Ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi'nin (CHP) büyük şehirlerin çoğunda belediye başkanlığı kazandığı ve birçok merkezi ilde yönetimi aldığı oylama, Erdoğan ve iktidardaki AKP'nin yirmi yılı aşkın iktidarı boyunca aldığı en ağır yenilgi oldu.
Eşitlik İçin Kadın Platformu (ESİK) verilerine göre, 11 kadın belediye başkanının 10'u muhalefet partilerinden ve bu partiler oyların ortalama yüzde 53'ünü aldı. 2019'daki son yerel seçimde sadece dört kadın belediye başkanı seçilmişti. Resmi olmayan sonuçlara göre, Türkiye'nin 922 ilçesinden 64'ünü kadınlar kazandı ve bunların çoğu CHP ya da DEM'den.
Kadınların siyasi temsilindeki artış, hükümeti eleştirenlerin Erdoğan'ın yönetimi altında kadın haklarının son yıllarda gerilediğini söylediği ve iktidarın bu suçlamaları reddettiği bir döneme denk geliyor. Türkiye 2021 yılında cinsiyete dayalı şiddetle mücadele eden uluslararası bir anlaşma olan İstanbul Sözleşmesi'nden aile değerlerini tehdit ettiği ve yerel yasaların yeterli olduğu gerekçesiyle çekildi.
"Olanak sağlandığında kamuoyu desteği kazanabilirler"
İstanbul'daki Yeditepe Üniversitesi'nde yardımcı doçent olan Gülnur Kocapınar, "Cinsiyetler arası uçurum hala önemli bir sorun olsa da son yerel seçimler kadın adayların sayısında önemli bir artış olduğunu ve bunun da daha fazla sayıda kadının kazanmasıyla sonuçlandığını gösteriyor. Partiler kadın adayları daha fazla gösterdiklerinde ve onlara erkek adaylarla benzer olanaklar sağladıklarında, önemli bir kamuoyu desteğine de sahip olabilirler" dedi.
Analistler, seçmenlerin AK Parti'yi öncelikle yüzde 70'e yaklaşan enflasyonla birlikte hayat pahalılığı nedeniyle cezalandırdığını söyledi. Sürpriz sonuçlardan biri, çoğunlukla muhafazakâr olan İstanbul'un Üsküdar ilçesinin AK Parti'li liderini terk ederek ilk kadın belediye başkanı olan gemi mühendisi 43 yaşındaki CHP'li Sinem Dedetaş'ı seçmesi oldu. Üsküdar'ı inceleyen ZFA Araştırma ve Danışmanlık'ın kurucusu sosyolog Feyza Akınerdem, Üsküdar'ın kendine özgü değerlerini benimseyen bir kadın belediye başkanına hazır olduğunu söyledi. Akınerdem, "Genel kanının aksine Üsküdar katı muhafazakârlığın değil, kapsayıcı maneviyatın ve ortak kültürel aidiyetin merkezi" dedi.
