Yakın zamanda ABD'de tamamlanan FIFA Kulüpler Dünya Kupası, futbol dünyasını sıcaklıkla sert bir şekilde yüzleştirdi. Bu turnuva, ABD'nin Meksika ve Kanada ile birlikte gelecek yaz ev sahipliği yapacağı Dünya Kupası'nda oyuncuları ve taraftarları bekleyen zorlu koşulların bir ön gösterimi oldu.
Dünya genelinde sıcaklıkların yükselmesiyle birlikte bilim insanları, Kuzey Yarımküre yaz aylarında Dünya Kupası ve diğer futbol turnuvalarının düzenlenmesinin hem oyuncular hem de seyirciler için giderek daha tehlikeli hale geldiği konusunda uyarıda bulunuyor. Bazı uzmanlar, FIFA'nın sıcaklığa bağlı hastalık riskini azaltmak için futbol takvimini ayarlamayı düşünmesi gerekebileceğini belirtiyor.
İngiltere'deki Leeds Priestley İklim Gelecekleri Merkezi Direktörü Profesör Piers Forster, "On yılın derinliklerine indikçe, kış aylarında ve/veya daha serin enlemlerde oynama gibi daha dramatik önlemler düşünülmezse risk artıyor" dedi. Forster, "Giderek artan bir şekilde endişeleniyorum ki, bir spor trajedisinden sadece bir sıcak hava dalgası uzaktayız ve yönetim organlarının iklim ve sağlık bilimine daha fazla eğilmesini isterim" ifadelerini kullandı.
Değişen iklim ve futbolun uyum çabaları
Haziran ve Temmuz aylarında turnuva futbolu, ilk Dünya Kupası'ndan (1930) bu yana süregelen bir gelenek. ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne göre, o zamandan bu yana küresel olarak Haziran, Temmuz ve Ağustos döneminde sıcaklıklar 1.05 santigrat derece arttı. Bu arada, Avrupa yaz sıcaklıkları 1.81 santigrat derece yükseldi. Isınma hızı 1990'lardan bu yana hızlandı. İklim bilimciler, bunun futbol gibi yüksek yoğunluklu açık hava sporları oynanırken dikkate alınması gereken bir faktör olduğunu söylüyor.
Londra Imperial College'dan klimatolog Friederike Otto, Associated Press'e gönderdiği bir e-postada, "Eğer günde 10 saat futbol oynamak istiyorsanız, oyuncuların ve taraftarların sıcak çarpmasından ölmesini veya aşırı sıcak bitkinliği nedeniyle ciddi şekilde hastalanmasını istemiyorsanız, bu saatler sabah erken ve akşam geç saatler olmalı" dedi.
FIFA uyum sağlamak zorunda
FIFA, değişen iklime uyum sağlamak zorunda kaldı. Kulüp takımları için yeni genişletilen Kulüpler Dünya Kupası'nı aşırı sıcak ve fırtınalar etkiledi. 14 Haziran - 13 Temmuz tarihleri arasında 11 Amerikan şehrinde düzenlenen Kulüpler Dünya Kupası'nda FIFA, aşırı sıcak protokolünü ek mola süreleri, saha kenarında daha fazla su ve takım yedek kulübelerini havalandırma fanları ve daha fazla gölge ile soğutma gibi önlemlerle ayarladı. Yine de Chelsea orta saha oyuncusu Enzo Fernández, sıcağın başını döndürdüğünü söyledi ve FIFA'yı gelecek yıl Dünya Kupası'nda öğleden sonra başlangıçlardan kaçınmaya çağırdı.
Küresel futbolcular sendikası FIFPRO, gelecek yılki 16 Dünya Kupası şehrinin altısının sıcaklık stresi açısından "aşırı yüksek risk" altında olduğu konusunda uyardı. FIFA Başkanı Gianni Infantino, Cumartesi günü sıcaklık endişelerine değinerek, gelecek yıl gündüz maçları için üzerleri kapalı olan birkaç Dünya Kupası stadyumunun kullanılacağını belirtti.
2030 ve 2034 Dünya Kupaları da risk altında
Aşırı sıcaklık, 2030'daki bir sonraki Dünya Kupası'nda daha da büyük bir zorluk haline gelebilir. Bu turnuvaya İspanya, Portekiz ve Fas ortak ev sahipliği yapacak. Maçlar Haziran ortasından Temmuz ortasına kadar öğleden sonra ve akşam erken saatlerde oynanacak şekilde planlanıyor. Bu üç ülke de bu yaz zaten 40 santigrat derecenin üzerinde sıcaklıklar görmüştü.
FIFA, 2030 Dünya Kupası teklifinin kendi iç değerlendirmesinde sıcaklık riskini küçümsedi ve "küresel ve yerel iklimdeki mevcut gelişmelerle hava koşullarının tahmin edilmesinin zor olduğunu, ancak oyuncuların veya diğer katılımcıların sağlığını etkilemesinin olası olmadığını" belirtti.
Sporcular için tehlike çanları
Günün en sıcak saatlerinde doğrudan güneş altında 90 dakika futbol oynamanın fiziksel etkileri şiddetli olabilir ve potansiyel olarak hipertermiye (anormal derecede yüksek vücut sıcaklıkları) yol açabilir. Canberra Üniversitesi'nden Julien Périard, "Oyuncular hipertermi yaşadığında, kardiyovasküler zorlanma da yaşarlar" dedi. Périard, "Eğer vücut ısısı aşırı derecede artarsa, eforla ilişkili sıcaklık hastalığı meydana gelebilir" ve bu da kas krampları, ısı bitkinliği ve hatta yaşamı tehdit eden sıcak çarpmasına yol açabilir.
Olimpiyat maratonları veya atletizm dünya şampiyonaları da dahil olmak üzere yaz aylarında düzenlenen birçok spor etkinliği, sıcaklığa bağlı hastalık riskini en aza indirmek için başlangıç saatlerini sabah erken veya gece geç saatlere ayarlıyor. Ancak, Dünya Kupası maç programlarının genellikle Avrupalı TV izleyicileri göz önünde bulundurularak belirlendiği futbolda sabah erken saatlerde başlama vuruşları nadirdir. Katılan takım sayısının 2026'da 32'den 48'e çıkmasıyla birlikte yoğun maç programı göz önüne alındığında, FIFA'nın gündüz Dünya Kupası başlama vuruşlarından kaçınması zor olacaktır.
Takvim değişikliği kaçınılmaz mı?
Sıcaklık esas olarak Dünya Kupası'nın Kuzey Yarımküre'de düzenlendiğinde sorun haline geliyor, çünkü Haziran ve Temmuz ayları Güney Yarımküre'de kış aylarıdır. FIFA, 2022'de turnuvayı Katar'daki yaz sıcağından kaçınmak için Kasım-Aralık aylarına taşıması dışında, erkekler Dünya Kupası için geleneksel Haziran-Temmuz takvimine sadık kaldı. Komşu Suudi Arabistan'ın 2034'te turnuvaya ev sahipliği yapması durumunda da benzer bir durum bekleniyor. Ancak Dünya Kupası'nı yılın başka bir dönemine taşımak karmaşıktır, çünkü bu durum Avrupa'nın güçlü futbol liglerinin sezonlarını kesintiye uğratması ve hem yerel ligleri hem de Şampiyonlar Ligi'ni etkilemesi anlamına gelir.
FIFA, AP'nin 2030 ve 2034 Dünya Kupaları için alternatif tarihlerinin düşünülüp düşünülmediği yönündeki sorularına yanıt vermedi. Dünya ısınmaya devam ettikçe Dünya Kupası ve diğer açık hava spor etkinliklerinin ne zaman ve nerede planlanacağı muhtemelen daha da acil bir sorun haline gelecek.
Sidney Üniversitesi'nden profesör Ollie Jay, 2023'te sporcuların ve hatta günlük fiziksel aktiviteler yapan sıradan insanların, 1990'lara göre yüzde 28 daha fazla orta veya yüksek ısı riskine maruz kaldığını belirtti. Tenisteki Avustralya Açık için politikaların şekillenmesine yardımcı olan Jay, "Bu, daha büyük bir şeyin sembolü" dedi. Pennsylvania Üniversitesi iklim bilimcisi Michael Mann ise, "Sadece taraftarlar ve oyuncular için tehlike ve rahatsızlık değil, aynı zamanda iklim değişikliğinin mevcut yaşam tarzımızı temelden bozan doğası" yorumunda bulundu.
Kaynak: Gazete Oksijen
