Kuzey enleminde bulunan Küresel Tohum Deposu, Norveç'in Svalbard takımadalarının soğuk bölgelerinde yer alıyor. Sadece 2.400 kişinin yaşadığı en kuzeydeki Longyearbyen kenti, bu yeraltı tesisinde korunan 1,3 milyondan fazla tohuma ev sahipliği yapıyor. 2008 yılında faaliyete geçen depo, savaş, terörizm ya da iklim değişikliği gibi küresel krizler durumunda çeşitli gıda mahsulü çeşitlerini güvence altına almayı amaçlıyor. Gelecekteki gıda güvenliği için insanlığın "sigortası" olarak lanse edilen depo, 10 büyüklüğündeki depremler gibi doğal afetlere dayanacak şekilde inşa edildi ve sıcaklığı -17.7 derecede tutacak şekilde soğutuluyor.
Depo, iklim değişikliği kaçınılmaz göründüğünden, gıda kaynaklarının giderek daha fazla tehdit altında olduğu bir geleceğe hazırlanmamız gerektiği inancı olan iklim adaptasyonu fikrini simgeliyor. Projeyi savunanlar, çok çeşitli tohumların depolanmasının, kuraklıktan sıcak hava dalgalarına kadar kötüleşen iklim koşullarına rağmen küresel nüfusu beslemeye devam etmemizi sağlayacağını savunuyor.
2017 sel felaketi krize yol açtı
Ancak Scientific American’ın haberine göre, Depo tasarımı şimdiden zayıflıklar göstermeye başladı. Depo 2017 yılında, ironik bir şekilde iklim değişikliğinin neden olduğu bir selin yapısını tehlikeye atmasıyla ilk defa temel bir aksaklıkla karşılaştı. Olay, alışılmadık derecede ılık geçen kış mevsimi ve çevredeki permafrostun bir kısmını çözen şiddetli bahar yağmurları nedeniyle meydana geldi. Bunun sonucunda oluşan sel, depo girişine sızarak depolanan tohumların güvenliği konusunda endişelere yol açtı.
Riski gidermek için onarımlar yapılmış olsa da, bu olay iklim değişikliğini öngörme ve planlama yeteneğimizin sınırlarını ortaya koydu. Açılışından on yıldan kısa bir süre sonra, deponun temelleri test edildi ve bu da en titizlikle tasarlanmış tesislerin bile hızla değişen Arktik iklimine dayanmak için yeterli olmayabileceğini gösterdi.
Biyolojik gecikme sorunu
Depo mantığındaki bir diğer önemli kusur da tohum depolamanın kendi doğasıyla ilgili. Tohumlar dış tehditlerden korunurken, depoda evrime tabi tutulmazlar. Bu da onlarca yıl sonra değişen bir doğal ortama yeniden bırakıldıklarında, artık orijinal yaşam alanlarına uygun olmayabilecekleri anlamına geliyor. British Columbia Üniversitesi araştırmacıları, bu tohumların biyolojik gecikme nedeniyle önemli zorluklarla karşılaşabileceğini ve gelecekte büyüyemeyecek veya hayatta kalamayacak hale gelebileceğini belirtiyor. Ayrıca tohumların korunmasına odaklanılması, tipik olarak tohumla çoğaltılmayan manyok gibi önemli bitkileri göz ardı ediyor. Eğer küresel bir gıda krizi yaşanırsa, kıtlığı önlemek için sadece saklanan tohumlara güvenmek aşırı iyimserlik olabilir, çünkü tohumların geri alınması, dağıtılması ve ekilmesi önemli ölçüde zaman ve kaynak gerektirecek.
Mali ve çevresel maliyetler
Deponun bakımıyla ilgili maliyetler de bir başka endişe kaynağı. Deponun ilk inşası 8.3 milyon Avro'ya mal olurken, iyileştirmeler için 20 milyon Avro daha harcandı ve bakım için her yıl 1 milyon Avro tahsis edildi. Projeyi destekleyenler depoyu gelecekteki gıda güvenliği için paha biçilmez bir araç olarak görürken, diğerleri bu fonların daha acil koruma çabalarına daha iyi harcanıp harcanamayacağını sorguluyor.
Dahası, tesisin gerekli sıcaklıkta tutulması için sürekli bir elektrik kaynağı gerekiyor. Bu elektrik, Longyearbyen'in fosil yakıtlarla çalışan kamu enerji santralinden geliyor ve kasanın karbon ayak izine katkıda bulunuyor. İklim değişikliğinin tahribatından korunmayı amaçlayan bir tesisin fosil yakıtlara bağımlı olması bir paradoks oluşturuyor.
Anahtar adaptasyon değil önleme
Arktik Tohum Deposu'ndan alınan dersler, iklim adaptasyon stratejileriyle ilgili daha büyük bir sorunun altını çiziyor. Gelecekte iklim kaynaklı aksaklıkları etkili bir şekilde planlayabileceğimiz varsayımı hatalı olabilir. Bazı uzmanlar, tüm çabalarımızı iklim değişikliğine uğramış bir geleceğe tepki vermeye harcamak yerine, öncelikli odağımızın iklim felaketini tamamen önlemek olması gerektiğini savunuyor.
Depo her ne kadar iyi niyetli olsa da, adaptasyonun geleceğimizi güvence altına almak için tek başına yeterli olmayacağını hatırlatıyor. İklim değişikliğinin etkileri hızlandıkça, emisyonları azaltmak ve küresel sıcaklıkları dengelemek için hızlı ve anlamlı eylemlere duyulan ihtiyaç hiç bu kadar acil olmamıştı.
