Guardian ve Voxeurop’un ortak araştırması, çevreci olarak pazarlanan Avrupa yatırım fonlarının milyarlarca dolarlık fosil yakıt yatırımı içerdiğini ortaya koydu. Yeşil finansın güvenilirliği sorgulanıyor.
Avrupa Birliği’nin sürdürülebilir finans etiketiyle yatırımcılara sunulan "yeşil" ya da "sürdürülebilir" yatırım fonlarının, aslında büyük fosil yakıt şirketlerine milyarlarca dolar aktardığı ortaya çıktı. Guardian ve Voxeurop’un gerçekleştirdiği araştırmaya göre, bu fonların toplamda 33 milyar dolardan fazlası, fosil yakıt sektörüne yönlendirilmiş durumda.
İklim fonları fosil yakıt şirketlerine aktarılıyor
Araştırma, yalnızca "Sustainable Global Stars" (Sürdürülebilir Küresel Yıldızlar) ve "Europe Climate Pathway" (Avrupa İklim Yolu) gibi çevreci adlarla sunulan fonların bile BP, Shell, ExxonMobil, Chevron ve TotalEnergies gibi dünyanın en fazla karbon salımı yapan şirketlerine 18 milyar dolardan fazla yatırım yaptığını gösterdi.
Bu fonlar, Avrupa Birliği’nin 2021 yılında yürürlüğe giren Sürdürülebilir Finans Açıklama Tüzüğü (SFDR) kapsamında düzenleniyor. Ancak bu tüzük, fosil yakıt yatırımlarını açıkça yasaklamadığı için fon yöneticileri, fosil şirketlerdeki yatırımlarını sürdürürken bu fonları hâlâ "sürdürülebilir" olarak pazarlayabiliyor. Bu durum, yatırımcılar arasında ciddi bir greenwashing (yeşil yıkama) tartışmasına yol açıyor.
Dev finans kuruluşları da işin içinde
JP Morgan, BlackRock ve Almanya merkezli DWS gibi dünya devi finans kurumlarının yönettiği birçok "çevreci" fonun da fosil yakıt devlerinde yüksek oranlı hisselere sahip olduğu tespit edildi.
Fon yöneticileri, bu şirketlerde pay sahibi olarak iklim politikaları üzerinde etki yaratmaya çalıştıklarını savunsa da, araştırma bu şirketlerin hiçbirinin küresel iklim hedefleriyle uyumlu bir dönüşüm planı bulunmadığını ortaya koyuyor. Bu da yatırımcıların çevresel etki iddialarını zayıflatıyor.
Yeni kurallar yeterli mi?
Avrupa Menkul Kıymetler ve Piyasalar Otoritesi (ESMA), artan baskılar sonucunda 21 Mayıs 2025 itibarıyla yürürlüğe girecek yeni, bağlayıcı olmayan rehberler yayımladı. Buna göre, isminde "çevre", "sürdürülebilirlik" veya "etki" gibi ifadeler geçen yatırım fonlarının, çoğu fosil yakıt yatırımını portföylerinden çıkarmaları ya da bu terimleri kullanmayı bırakmaları gerekiyor.
Ancak çevre kampanyacıları bu önlemleri yetersiz buluyor. Kampanyacılar, SFDR kapsamında fosil yakıtlara yapılan yatırımların açıkça yasaklanmasını ve çevreci finansın daha güçlü şekilde denetlenmesini talep ediyor.
Yeşil finansın güvenilirliği
Bu gelişme, sürdürülebilir finans alanındaki daha geniş çaplı bir sorunun parçası olarak değerlendiriliyor. Almanya merkezli sivil toplum kuruluşları Urgewald ve Facing Finance’ın yakın tarihli raporuna göre, Avrupa'daki çevreci (ESG) yatırım fonlarının üçte birinden fazlası, fosil yakıt üretimini artıran şirketlere toplamda 123 milyar avrodan fazla yatırım yaptı. Bu fonların 23,5 milyar avrosu ise TotalEnergies ve Shell gibi petrol devlerine yönlendirildi.
Uzmanlara göre, "yeşil" etiketli fonların gerçekte çevresel hedeflere hizmet etmediğinin ortaya çıkması, hem yatırımcı güvenini hem de sürdürülebilirliğe olan toplumsal inancı ciddi şekilde zedeliyor. Yeşil finansın geleceği için daha şeffaf, sıkı ve yaptırımlı düzenlemelere ihtiyaç olduğu vurgulanıyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
