Uluslararası akademik işbirliği olarak öne çıkan World Weather Attribution'ın (WWA) parçası olan İngiltere, Hollanda, ABD, Almanya ve İsviçre'deki üniversite ve kurumlarda görevli 10 araştırmacı, Karadeniz çevresinde Ukrayna, Rusya, Moldova, Romanya, Bulgaristan, Türkiye ve Gürcistan bölgelerini kapsayan bir alanda 3 günlük ortalama yağış ve maksimum rüzgar hızını inceleyerek küresel ısınmanın etkisi altındaki iklim şartları ile sanayi öncesi dönemin iklimini karşılaştırdı.
Doğu Avrupa'da 28 Kasım'da karaya çıkan Bettina Fırtınası, Moldova, Bulgaristan, Romanya ve Ukrayna'ya yoğun kar yağışı, Kırım, Ukrayna'nın doğusu ve Türkiye'nin büyük bölümüne ise şiddetli yağış getirdi. Karadeniz'de hızı saatte 120 kilometreye varan kasırga şiddetinde rüzgarlar görülürken, fırtına sırasında çoğu Ukrayna'da olmak üzere en az 23 kişi hayatını kaybetti, 2,5 milyondan fazla insanı etkileyen elektrik kesintileri yaşandı, altyapılar hasar gördü ve ulaşımda aksaklıklar meydana geldi.
Yüzde 5 daha şiddetli hale geldi
Araştırmacıların yürüttüğü ilişkilendirme analizine göre, insan faaliyetlerinin yol açtığı iklim değişikliği nedeniyle yaşanan Bettina Fırtınası, şiddetli yağmur ve kar yağışı olasılığını iki katına çıkardı. İklim değişikliği, yağışları yaklaşık yüzde 5 daha şiddetli hale getirdi, daha fazla yağışın kar yerine yağmur olarak düşmesine yol açtı.
Araştırmacılar, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın Bettina Fırtınası'nın etkilerinin şiddetlenmesinde rol oynadığını belirterek, çatışmalar nedeniyle yerlerinden edilen Ukraynalıların bu durumdan etkilendiğini, en fazla etkilenenlerin ise dondurucu soğuklara karşı en savunmasız ve tahliye imkanı az olan yaşlılar, çocuklar ve engellilerin olduğunu ifade etti. Analize göre, insan faaliyetleri kaynaklı küresel ısınmanın devam etmesiyle Doğu Avrupa'da kış fırtınalarından kaynaklanan yağışlar daha da yoğunlaşacak.
"Savaşlar afetlere müdahale kabiliyetini zorlaştırıyor"
Araştırmayı yürüten bilim insanlarından Londra Imperial College Grantham Enstitüsü İklim Değişikliği ve Çevre Bölümü Araştırma Görevlisi Mariam Zachariah, bulguların, Karadeniz çevresindeki şiddetli yağmur ve kar fırtınalarının sıklığının iklim değişikliğiyle arttığını gösterdiğini ve bu sonucun benzer analizlerle uyumlu olduğunu söyledi.
Londra Imperial College Grantham Enstitüsü İklim Değişikliği ve Çevre Bölümü İklim Bilimi Kıdemli Öğretim Görevlisi Friederike Otto da iklim değişikliği ve çatışmanın bir araya gelerek yıkıcı sonuçlar doğurabildiğine işaret ederek, şunları kaydetti:
"Afrika Boynuzu, Batı Asya ve Libya'daki aşırı hava olayları üzerine yapılan son Dünya Hava Durumu Araştırmaları, savaşın insanların felaket sonrasında müdahale etme kabiliyetini büyük ölçüde azalttığını ortaya koydu. Yüz binlerce Ukraynalı savaş nedeniyle yerlerinden edildi ve kış aylarında sivil enerji altyapısının zarar görmesi, savunmasız bir nüfus üzerinde geniş kapsamlı etkilere yol açmaya devam ediyor. Dünya fosil yakıtları yakmayı bırakana kadar dört bir yanındaki aşırı hava koşulları şiddetlenmeye devam edecek ve dünyayı daha istikrarsız ve daha tehlikeli hale getirecek"
Kızılhaç Kızılay İklim Merkezi Direktörü Julie Arrighi de iklim değişikliğinin çatışma dönemlerinde durmadığını ve savaşın, ülkelerin şiddetli fırtınalar gibi afetlere müdahale kabiliyetini zorladığını vurgulayarak "Kritik sistemlerin ve altyapının zarar görmesi, çatışmalardan etkilenen insanların savunmasızlığını artırıyor" değerlendirmesinde bulundu.
Kaynak: AA
