Küresel sıcaklık ortalamasının 1.5 derecelik kritik eşiği aştığı 2024, dünya tarihinin kaydedilmiş en sıcak yılı oldu… Üst üste sıcaklık rekorlarının kırılmasındaki faktörlerden biri de Haziran 2023’ten Mayıs 2024’e dek süren El Nino hava olayıydı. El Nino’nun cehennem sıcakları dönemindeki hükümranlığının ardından tüm dünya, takip edecek La Nina’dan umutluydu. Çünkü El Nino hava olayı küresel ortalama sıcaklığı 0.5 santigrat düzeyinde arttırırken, La Nina tam tersine bölgesel yağış anomalilerine ve sıcaklık düşüşüne neden olan bir atmosferik fenomen. Fakat beklentiler suya düştü ve 10 Nisan’da ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi (NOAA), La Nina’nın sona erdiğini duyurdu. Peki, La Nina hareketliliği niçin bu kadar çabuk sona erdi? Gerçekten kavurucu sıcaklığı önleyebilir miydi? Şimdiki koşulların Türkiye’ye etkisi ne olacak?
Temmuzda tüm ülkede sıcaklık anomalisi yaşanacak
Verilerden yola çıkmak gerekirse, Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) tahminlerine göre mayıs ayında sıcaklık Türkiye’nin kuzey kesimleri ile Akdeniz kıyılarında mevsim normalleri civarında seyredecek. Ülkenin güneydoğusunda 1-2 derece düzeyinde mevsim normallerini aşacak sıcaklık, geri kalan bölgelerde mevsim normallerinin 0.5-1 derece üstünde olacak. MGM, yağışların mayıs ayı için tüm ülkede mevsim normalleri dolaylarında gerçekleşmesini bekliyor. Haziran ayında yağışlar yine mevsim normalleri civarında öngörülürken sıcaklık yalnızca Kuzey Marmara ve Karadeniz şeridinde mevsim normallerinde gerçekleşecek. İç ve güneydoğu kesimlerde 1-2; geri kalan bölgelerde ise 0.5-1 derece arası ortalama üstü sıcaklık bekleniyor. Temmuz için de MGM’ye göre yağışlar ortalama düzeyde yağacak ancak hava sıcaklığında tüm ülkede anomali yaşanacak. İç ve doğu bölgelerde 1-2 derece, diğer yerlerde ise 0.5-1 derece mevsim normallerinin üstünde olması öngörülüyor.
“Nötr koşullar hakim”
Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş, La Nina’nın çok zayıf gerçekleşeceğini ve hızla sona ereceğini 2025 kışı başlamadan konuştuğumuzda öngörmüştü. Peki bunu nasıl tespit etti? Şöyle anlatıyor: “Bu saptamayı yapmak açısından bölgesel deniz yüzeyi sıcaklık anomalilerine bakıyoruz. Analizin en iyi yapıldığı noktalardan biri ‘Nino 3.4’ olarak adlandırılan bölge. Kiribati ve Polinezya’ya yakın olan, Pasifik Okyanusu’nun ekvatoral orta bölgelerine denk düşen bu nokta, El Nino ve La Nina koşullarını gözlemek için bir referans noktası.” Prof. Türkeş, kasım-ocak-şubat itibarıyla çok kuvvetsiz bir La Nina’nın gerçekleştiğini ve mart biter bitmez deniz suyu sıcaklığı değerlerinin hızla bölgesel ortalamaya, normale döndüğünü söylüyor: “La Nina sona erdi ama klimatolojik birkaç olasılık var. Nisan 2025’i baz aldığımızda yıl sonuna kadar yüzde 50’den fazla bir oranla nötr koşulların egemenliği muhtemel.”
“Küresel ısınma geçerli”
Nötr koşullar, ne El Nino’nun sıcaklığı arttıran ne de La Nina’nın sıcaklığı düşüren tesirlerinin olmadığı, mevsim normallerinde gelişen duruma deniyor. Prof. Türkeş, La Nina’nın oluşma olasılığını yüzde 30-40 aralığında veriyor ve devam ediyor: “El Nino’nun oluşma ihtimali çok düşük. Bugünkü göstergelere göre bu yıl nötr koşullarla devam edecek. La Nina’dan beklenen temel unsurlar olan bölgesel yağış anomalilerinin ve sıcaklık düşüşünün yaşanmayacağı gibi, El Nino’nun 0.5 santigratlık küresel ek sıcaklık yükü de olmayacak. Küresel sıcaklık yıl sonuna kadar tam nötr şartlarda, averaja göre ilerleyecek. Fakat unutulmamalı ki küresel ısınma devam ediyor ve La Nina’nın yokluğunda bunu dengeleyecek soğutucu bir fenomen de yok. Olağan iklim koşulları geçerli fakat küresel ısınma da hala geçerli.”
El Nino’nun olmayışı iyi haber
“Türkiye özelinde yüzey sıcaklıkları küresel ısınmanın etkisiyle önümüzdeki periyotta mevsim normallerinin 1-3 derece üstünde seyredebilir. Yağışlar ise önümüzdeki aylarda ülkenin çoğu bölgesinde mevsim normalleri dolayında seyredecek olsa da Batı, Güneybatı, İç Anadolu ve Akdeniz’de normallerin altında yağış gerçekleşebilir. Türkiye’nin bu kısımlarında bir süredir kuraklık zaten etkisini sürdürüyor. Ayrıca eklemek gerekir ki, La Nina’nın etkisi zaten maalesef Türkiye’de çok yanlış ve abartılı olarak yansıtılıyor. Her La Nina yılı aynı şiddette ve etkide olmadığı gibi, dünyanın her yerini de aynı şekilde etkilemiyor. Türkiye de La Nina’nın pek etkilemediği yerlerden biri. La Nina’nın başlıca etkisi ortaya çıktığı ekvatoral Orta-Doğu Pasifik’e ek olarak Amerika ve Avrupa kıtalarının kuzey kesimlerinde görülüyor. Yine de ufukta bir El Nino ihtimalinin düşük olması, Türkiye için iyi haber.”
