Uluslararası Enerji Ajansı (IEA), 2024 yılında dünya genelinde enerji sektöründen kaynaklanan metan gazı emisyonlarının tarihi rekorlara yaklaştığını açıkladı. Kurum, bu artışta başta petrol ve doğalgaz olmak üzere fosil yakıt üretiminin hız kesmeden devam etmesinin etkili olduğunu belirtti.
IEA verilerine göre, sadece geçen yıl fosil yakıt sektöründen 120 milyon tondan fazla metan gazı atmosfere salındı. Bu miktar, 2019’daki rekor düzeyle neredeyse aynı seviyeye ulaştı. Metan gazı, karbon dioksitten sonra küresel ısınmaya en fazla katkı yapan ikinci sera gazı olma özelliğine sahip.
IEA Başkanı Fatih Birol, “Metan salımını azaltmak, iklim hedeflerine ulaşmak açısından en hızlı ve etkili yollardan biri. Ancak uygulamalar beklentilerin gerisinde kalıyor” dedi.
Ülkeler emisyonları az gösteriyor
Ajansa göre, ülkeler Birleşmiş Milletler’e bildirdikleri metan emisyonlarını büyük ölçüde eksik hesaplıyor. Enerji sektöründen kaynaklanan gerçek metan salımının, bildirilen rakamlardan yüzde 80 daha fazla olduğu tahmin ediliyor.
Bu emisyonlar genellikle gaz boru hatlarından, tesislerdeki bakım süreçlerinden ve eski enerji altyapılarından sızıyor. IEA, bu tür sızıntıların büyük kısmının mevcut teknolojilerle düşük maliyetle engellenebileceğini vurguluyor.
Süper yayıcılar tespit edildi
Metan gazı sızıntıları artık uydularla daha etkin biçimde takip ediliyor. Avrupa’nın Sentinel-5 uydusu gibi sistemler, özellikle büyük sızıntıları anlık olarak tespit edebiliyor. 2024’te bu uydularla yapılan gözlemler, ABD, Rusya ve Türkmenistan’da ‘süper yayıcı’ olarak tanımlanan dev metan sızıntılarının rekor seviyeye ulaştığını ortaya koydu.
Ayrıca, terk edilmiş petrol ve doğalgaz kuyuları ile kömür madenleri de önemli metan kaynakları arasında yer alıyor. Bu terk edilmiş kaynaklar tek başına, 2024’te 8 milyon ton metan salımıyla, dünyanın dördüncü büyük fosil yakıt kaynaklı metan yayıcısı oldu.
Hızlı müdahale büyük etki yaratabilir
Metan gazı, atmosferde kısa süre kalmasına rağmen güçlü bir ısı tutma kapasitesine sahip. Bu özelliği nedeniyle, küresel sıcaklık artışını yavaşlatmak isteyen ülkeler için öncelikli hedef haline geliyor.
IEA’nın hesaplamalarına göre, fosil yakıt sektöründeki metan salımı azaltılırsa, 2050 yılına kadar küresel sıcaklık artışı yaklaşık 0,1°C düşürülebilir. Bu etki, dünya genelindeki ağır sanayilerin tüm karbon salımını bir anda durdurmakla eşdeğer.
Ancak şu anda küresel petrol ve doğalgaz üretiminin yalnızca %5’i “sıfıra yakın metan emisyonu” standardına ulaşıyor. Enerji düşünce kuruluşu Ember ise bu oranın 2030’a kadar %75 azaltılması gerektiğini belirtiyor.
Ember analisti Sabina Assan, özellikle kömür kaynaklı metan gazının hâlâ yeterince ciddiye alınmadığını belirterek, “Bugün elimizde uygun ve maliyet etkin teknolojiler varken, bu fırsatın kaçırılması büyük bir hata olur” ifadelerini kullandı.
