Yeşim Nur Mantaş
Rusya ile Ukrayna arasında yaşanan savaş ve yükselen enerji fiyatları, Avrupa’da hükümetleri, enerji kaynaklarını çeşitlendirmek konusunda çalışmaya yönlendiriyor. Rusya her yıl boru hatlarıyla Avrupa’ya 150 milyar metreküp doğal gaz ve 14-18 milyar metreküp sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) gönderiyor. Ancak Avrupa Birliği, önümüzdeki 10 yıl içinde, yıllık 170 milyar metreküp gaz tüketiminden tasarruf etmek için güneş ve rüzgar kapasitelerini 2030 yılına kadar üç katına çıkarıp çıkaramayacağını değerlendiriyor. Ayrıca AB’nin 2022’de çatı güneş enerjisi sistemlerini fazladan 15 terawaat saat arttırarak gaz tüketimini 2.5 milyar metreküp azaltabileceği tahmin ediliyor.
Avrupa’da güneş enerjisinden en fazla faydalanan ülkeler Almanya ve İtalya iken şimdilerde İspanya da bu trendi yakalamaya çalışıyor. Yükselen enerji fiyatları İspanyol hükümetinin de, ev sahiplerini daha temiz teknolojiye yatırım yapmalarını teşvik etmek için bir dizi mali karar almasını sağladı. Bunun sonucunda İspanya’da çatılarda güneş enerjisi tesisatlarının sayısı arttı. Evlerdeki güneş enerjisi kapasitesi geçen yıl 1.2 gigawatt arttı. Bu bir önceki yıla göre yüzde 102 oranında bir artış anlamına geliyor ve eğilim giderek artmaya devam ediyor. Türkiye’ye baktığımızda dünyadaki bu gelişmelerin etkisi burada da hissediliyor. Çatı üstü güneş enerji santrali (GES) yatırımlarında büyük artış görülüyor ve bu eğilimn önümüzdeki yıllar içinde katlanarak artacağı tahmin ediliyor.
Kendi güneş panelimizi kurabilir miyiz?
Çatıya bir güneş paneli kurarak gelen enerjiyi dönüştürüp evde kullanacağımız hale getirmek son yıllarda da ülkemizde de bireysel olarak ilgi çekiyor. Bunun için öncelikle kullanım amacınızı belirlemeniz gerekiyor: Elektrik faturasını düşürmek, fazla enerjiyi satmak ya da ‘Şebekeden hiç enerji satın almak istemiyorum, tamamını üreteceğim bağımsız bir sistem kurmak istiyorum’ da diyebilirsiniz. 
Bu sistemle kullanabileceğiniz kadarını kullanıp fazlasını şehir şebekesine vermek ya da depolamanız mümkün. Hatta elektriğin fazlasıyla su ısıtıp doğal gaz masraflarını da aşağıya çekebilirsiniz. Yani sade vatandaş olarak hem tüketici hem de üretici olabiliriz. Peki nasıl? İşte akla ilk gelebilecek birkaç sorunun cevabı…
Yatırım maliyeti yüksek mi?
Binlerce liralık bir bütçeye gerek yok. Bir adet panel ve mikro invertör ile de sistem kurulabilir. Panellerde kullanılan malzemenin kalitesi ve nasıl bir araya getirildiği maliyeti değiştirecektir. Şebekenin olduğu bir yerde iseniz şebeke bağlantılı aküsüz bir sistem kurulabilir. Bununla evinizin ihtiyacını karşılayıp elektrik fazlasını devlet garantisinde ve vergiden muaf olarak dağıtım şirketine satabilirsiniz.
Kullanım ömrü ne kadar?
Panel ve invertörün kullanım ömrü yaklaşık 20-25 yıldır. 20 yıla kadar garanti veren panel markaları bulunmakta. İnvertörler için beş yıllık garanti verilmekte ama bu süre sonrasında garanti uzatımı yapılabiliyor.
Akü kullanmak şart mı?
Sanılanın aksine hayır. Akü kullanmadan da güneş enerjisi elde etmek mümkün. Hatta ilk etapta yatırım maliyetini düşürmek için aküsüz olması tercih nedeni.
Nasıl başlamalı?
İskanı olan bir bina için bir mühendislik firmasıyla anlaşıp çatıya güneş panelleri yerleştirmek mümkün. İhtiyacınız olan panel sayısı çatı alanınıza ve faturanıza bağlı olarak değişecektir. Bunun için bir proje çizilince, gerektiği durumlarda statikle alakalı güçlendirme yapılması da gerekebilir.
Güneş paneli eve direkt elektrik verebilir mi?
Panelde üretilen güce, evdeki aletleri direkt olarak bağlayıp çalıştıramazsınız. Bunun için arada bir dönüştürücü olması gerekir bu dönüştürücüye invertör diyoruz. Şebeke bağlantılı, şebeke bağlantısız veya hibrit çeşitleri bulunuyor.
Hangi sorunu yaşayabilirim?
Güneş panelleri ve invertörler sıcaktan çok hoşlanmazlar, ayrıca kaçınılması gereken en önemli konu gölgelenme konusudur. Panellerin üzerindeki tozlar, kablolardan kaynaklı kayıplar işin doğasında var. Ancak basit gibi görünmekle beraber kablo bağlantısı (konektör) seçimi ve satın alınan panellerin kalitesi önemlidir. Bu yüzden aldığınız ürünün ne olduğu, ne kadar garantili olduğu ve garantisinin neleri kapsadığını yazılı olarak almalısınız.
Maliyeti ne kadar?
- Her kW kapasite için yaklaşık 1100-1300 dolar civarında yatırım gerekebilir.
- 2 bin 500- 3 bin TL fatura ödeyen bir ev 10 kW civarında yatırım için 12 bin dolar harcayabilir. (Şebeke ile entegre çalışan aküsüz bir sistem.)
- Akülü sistem Mayıs 2022 itibariyle 2,4kWh lityum depolama ünitesi yaklaşık 1000 dolar + KDV gibi bir fiyatla satılmaktadır.
