Avrupa merkezli uçak üreticisi Airbus’ın kısmi geri çağırma kararı sonrası, küresel havayolları Cumartesi günü Airbus A320 model uçaklardaki bir yazılım arızasını gidermek için seferber oldu. Asya ve Avrupa’da yüzlerce uçuş durdurulurken, yılın en yoğun hafta sonunda ABD’deki seyahatleri de tehdit eden bir tablo ortaya çıktı.
Airbus CEO’su Guillaume Faury, dünya genelindeki A320 filosunun yarısından fazlasını oluşturan yaklaşık 6 bin uçağın ani geri çağrılmasının ardından havayollarından ve yolculardan özür diledi. A320 ailesi kısa süre önce, sektörde en fazla teslim edilen model unvanını Boeing 737’den devralmıştı.
Airbus CEO'su Faury: İçtenlikle özür diliyorum
Faury, LinkedIn üzerinden paylaştığı mesajında “Etkilenen havayolu müşterilerimizden ve yolculardan içtenlikle özür diliyorum” ifadelerini kullandı.
Cuma günü yayımlanan uyarı, 30 Ekim’de Meksika’nın Cancun kentinden ABD’nin Newark kentine giden bir JetBlue uçuşunda yaşanan, istenmeyen irtifa kaybının ardından geldi. Fransa’nın kaza inceleme kurumu BEA’ya göre bu olayda 10 yolcu yaralandı ve olay soruşturma altına alındı.
Küresel düzenleyici kurumlar, uçuşların yeniden başlatılmasından önce sorunun giderilmesi talimatını verirken, havayolları gece boyunca yoğun şekilde çalıştı. Bu durum, en kötü senaryonun önüne geçilmesine ve Asya ile Avrupa’daki uçuş gecikmelerinin sınırlı kalmasına yardımcı oldu. ABD tarafında ise Şükran Günü sonrası dönemde talebin yüksek olması bekleniyor.
Sorunun kaynağı ne?
Sorun uçuş bilgisayarında uçağın yüksekliğini hesaplayan bir yazılımdan kaynaklanıyor. Bu yazılım, güneş radyasyonunun yüksek olduğu dönemlerde, yüksek irtifada bozulabiliyor. Avrupa Birliği Hava Emniyeti Ajansı, uçakların yazılımları veya bilgisayarları güncelleninceye kadar yalnızca tamir amacıyla, yolcusuz bir şekilde uçurulabileceğini açıkladı.
Asya merkezli havacılık analisti Brendan Sobie, “Bazılarının düşündüğü kadar kaotik bir ortam oluşmadı, ancak operasyonlarda kısa vadeli baş ağrılarına yol açıyor” şeklinde konuştu.
Bazı havayolları için geri çağırma iyi zamanlamaya denk geldi
Uyarının, Avrupa ve Asya’daki birçok havayolunun uçuş programlarını kademeli olarak sonlandırdığı bir zaman diliminde gelmesi, gece operasyonlarında genellikle kısa ve orta menzilli A320’lerin daha az kullanılması nedeniyle onarımlar için zaman kazandırdı.
Ancak ABD’de durum farklıydı. Uyarı, yoğun geçen Şükran Günü tatili seyahat sezonu öncesinde, gün içinde yayımlandı.
Suudi Arabistan merkezli Flyadeal Havayolları CEO’su Steven Greenway, geri çağırmanın gece geç saatlerde gelmesinin daha büyük bir krizi önlediğini söyledi. Ulusal hava yolu, etkilenen 13 uçağın tamamını onardığını ve seferlere gece yarısına kadar normal şekilde döneceğini açıkladı.
Greenway Reuters’a yaptığı açıklamada, “Bu büyük bir ekip çalışmasıydı, ancak zamanlama konusunda da şanslıydık” dedi.
Havayolları, etkilenen uçaklarda burun açısını belirleyen bir bilgisayardaki yazılımın önceki sürümüne geri dönmek zorunda. Bazı durumlarda ise özellikle daha eski uçaklarda donanım değişimi de gerekiyor.
Cumartesi itibarıyla sektör kaynakları, Airbus’ın bazı A320’lerde onarımın ilk tahmin edilenden daha az zahmetli olabileceğini havayollarına bildirdiğini aktardı. Zaman alıcı donanım değişimi gerektiren uçak sayısının ilk tahmin edilen 1000’in altına düşebileceği de belirtildi.
Buna rağmen sektör yöneticileri, iş gücü ve yedek parça sıkıntısının dünya genelinde bakım süreçlerini zaten zorladığı bir dönemde bu ani hamlenin nadir görülen ve maliyetli bir sorun yarattığını dile getirdi.
JetBlue olayına neden olduğu ileri sürülen ve güneş patlaması kaynaklı radyasyonla ilişkilendirilen etkinin nihai boyutuna ilişkin ise belirsizlik sürüyor. Fransız yetkililer bu son gelişmeyi, en düşük güvenlik seviyesi olarak tanımlanan “olay” kategorisinde değerlendiriyor.
İngiltere merkezli havacılık danışmanı John Strickland, “Kısa sürede ortaya çıkan ve operasyonun büyük bir bölümünü etkileyen her sorun yönetilmesi son derece zor bir süreçtir” dedi.
Çözüm basit ama zorunlu
Onarım işlemi, yolcu taşımaya yeniden başlanmadan önce mutlaka tamamlanmak zorunda ve her bir uçak için yaklaşık iki ila üç saat sürüyor.
Dünya genelinde hizmette yaklaşık 11 bin 300 adet tek koridorlu uçak bulunuyor. Bunların 6 bin 440’ı, A320 modelinin ana modellerini oluşturuyor ve bu filolar, dünyanın en büyük ve en yoğun düşük maliyetli havayollarını da kapsıyor.
Cirium ve FlightAware verilerine göre, dünya genelindeki havalimanlarının büyük bölümü Cumartesi günü düşük veya orta seviyede gecikmelerle çalıştı.
Avrupa’nın düşük maliyetli havayollarından Wizz Air, etkilenen tüm uçaklarında yazılım güncellemelerinin gece boyunca tamamlandığını açıkladı. Havayolu, daha önce güvenlikten bağımsız olarak motor bakım sürelerinin uzaması nedeniyle uçaklarını uzun süreler yerde bekletmek durumunda kalmıştı.
Dünyanın en büyük A320 müşterilerinden biri olan AirAsia ise onarımları 48 saat içinde tamamlamayı hedeflediğini duyurdu.
Hindistan Sivil Havacılık Kurumu, Cumartesi günü yaptığı açıklamada, IndiGo’nun etkilenen 200 uçağının 184’ünde güncellemenin tamamlandığını, Air India’nın ise 113 uçağın 69’unda işlemleri bitirdiğini duyurdu. Her iki havayolunun da tüm süreci Cumartesi günü tamamlaması bekleniyor.
Tayvan’da ise yerel taşıyıcıların kullandığı 67 adet A320 ve A321 uçağının yaklaşık üçte ikisinin etkilendiği bildirildi.
Japonya’nın en büyük havayolu grubu ANA Holdings, Cumartesi günü 95 uçuşu iptal etti ve bu durum 13 bin 500 yolcuyu etkiledi. Grup bünyesindeki Peach Aviation gibi şirketler ülkede en fazla A320 kullanan işletmeler arasında yer alıyor.
Rakip Japan Airlines ise ağırlıklı olarak Boeing filosu kullandığı için A320 işletmiyor.
Qantas’ın düşük maliyetli iştiraki Jetstar, bazı uçuşlarının aksayacağını açıkladı.
Güney Kore Ulaştırma Bakanlığı, ülkedeki 42 uçağın güncellemelerinin Pazar sabahı itibarıyla tamamlanmasının beklendiğini bildirdi.
Dünyanın en büyük A320 işletmecisi olan American Airlines, 480 uçaktan 209’unun düzeltmeye ihtiyaç duyduğunu, bu sayının ilk tahminlerden daha düşük olduğunu ve büyük bölümünün Cumartesi günü tamamlanacağını açıkladı.
ABD’li Delta Air Lines, JetBlue ve United Airlines da A320 ailesini en yoğun kullanan havayolları arasında yer alıyor.
Strickland’a göre, Şükran Günü ABD havayolları için kritik bir dönem olsa da, Avrupa taşıyıcılarının mali etkisi, geri çağırmanın yıl sonu tatilleri ve kayak sezonu öncesindeki görece durgun bir döneme denk gelmesi sayesinde daha sınırlı kalacak.
THY'den açıklama
THY İletişim Başkanı Üstün, ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundaki hesabından yaptığı açıklamada, Airbus tarafından dünyadaki tüm A320 tipi uçakları ilgilendiren bir AOT (Operatör Uyarı Bildirimi) yayınlandığını bildirdi.
Üstün, "Filomuzda bulunan 8 adet A320 tipi uçağımız bu kapsamda değerlendirilmiş olup ilgili talimatlara uygun işlemler tamamlandıktan sonra emniyetli bir şekilde tekrar servise verilecektir. Tüm operasyonlarımız güvenli bir şekilde kesintisiz devam etmektedir. Bu süreçte EASA başta olmak üzere tüm ilgili havacılık otoritelerinin talimatlarını yakından takip ediyor ve gerekli yazılım güncellemelerinin uygulanması için Airbus ile eşgüdümlü şekilde çalışıyoruz. Yolcu güvenliği şirketimizin her zaman birinci önceliğidir. Kamuoyunun bilgisine sunarız" ifadelerini kullandı.
AJet’ten yedi uçak seferden çekildi
AJet, Airbus’ın duyurusunun ardından filosundaki yedi uçağın seferden çekildiğini, gerekli işlemler yapıldıktan sonra yeniden operasyonlarına devam edeceğini açıkladı.
AJet Basın Müşaviri Mehmet Yeşilkaya’nın açıklaması şöyle:
“Avrupa merkezli uçak üreticisi Airbus, A320 uçakları için Operatör Uyarı Bildirimi yayınlamıştır. Uçuş emniyetini her zaman en üst seviyede tutan AJet olarak filomuzda bulunan ve bu kapsamda değerlendirilen yedi uçağımız gerekli işlemler yapıldıktan sonra yeniden operasyonlarına devam edecektir. Bu süreçte hem EASA ve ilgili havacılık otoritelerinin talimatlarını yakından takip ediyor hem de gerekli yazılım güncellemelerinin uygulanması için Airbus ile koordineli bir şekilde çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bu durum operasyonel süreçlerimizi etkilememektedir. Uçuşlarımız güvenli bir şekilde devam etmektedir”
Pegasus: Gerekli güvenlik işlemlerine başlandı
Pegasus'un ABD merkezli X şirketinin sosyal medya platformundaki hesabından yaptığı açıklamada, uçuş emniyetinin sağlanması için gerekli düzenlemelerin başlatıldığı bildirildi.
Açıklamada, şunlar kaydedildi:
"Airbus, dünyada faaliyet gösteren tüm A320 ailesi uçakları ilgilendiren Operatör Uyarı Bildirimi yayınlamıştır. Pegasus Hava Yolları olarak bu kapsamdaki uçaklarımıza ilgili bildirimdeki talimatlara uygun işlemler yapılmaktadır. En emniyetli operasyonu sağlamak amacıyla EASA ve Airbus ile koordineli şekilde süreci hızla yürütmekteyiz. Bu süreçte operasyonumuzun ve misafirlerimizin en az şekilde etkilenmesi için çalışmaktayız. Uçuş iptal ve gecikmeleri için bilgilendirmeleri takip etmenizi rica ederiz"
Kaynak: Gazete Oksijen
