Yeniköy Kemerköy Elektrik Üretim ve Ticaret AŞ’nin (YK Enerji) Muğla Milas’taki iki termik santraline kömür sağlamak amacıyla 780 dönümlük Akbelen Ormanı’nın maden sahasına katılmasını engellemek için çevrecilerin başlattığı hukuk mücadelesi sürüyor.
Bilirkişi keşif yapacaktı
Geçtiğimiz Nisan ayında, şirkete Akbelen Ormanında maden işletme izni veren Tarım ve Orman Bakanı imzalı kararın iptali için açılan dava kapsamında Muğla 1. İdare Mahkemesi tarafından 7 Aralık tarihinde tekrar bilirkişi keşfi yapılmasına karar verildi. Tarih olarak da 1 Mart 2022 Salı günü saat 10:00 belirlendi.
Adrese teslim olarak yorumlandı
Bilirkişi heyetinin sahada inceleme yapmasına saatler kala ise Resmi Gazete’de zeytinliklerin maden sahası olarak kullanılabilmesine olanak sağlayan yönetmelik yayınlandı. Aylardır Ormanları’nı kurtarmak için mücadele eden avukatından bilim insanına, köylüsünden Muğlalısına kadar binlerce aktivist tarafından yönetmelikteki bu düzenleme adrese teslim olarak yorumlandı.
Ne olmuştu?
780 dönümlük ormanlık alanda maden sahası işletme izni veren karar normal uygulamada Orman Genel Müdürlüğü tarafından veriliyor. Ancak daha önce de endüstriyel plantasyon yapılacağı gerekçesi ile Milas Orman İşletme Müdürlüğünce kesilmeye çalışılan Akbelen Ormanı’nı korumak için İkizköylülerin yürüttüğü yoğun hukuki ve fiili mücadele sonucu kesim programında çıkarılmak zorunda kalınmıştı. 2021 yılında ise Orman Bakanlığı’ndan alınan izin tekrar kesim yapılmaya başlandı. Ancak gelen tepkiler üzerine kesim durduruldu. Konu yargının vereceği kararı bekliyor.
Termik santrali kimin?
YK Enerji, %50 LİMAK, %50 IC İÇTAŞ ortaklığında kurulu bir şirket ve 2014 yılındaki özelleştirmeyle Yeniköy ve Kemerköy termik santrallerinin yanı sıra 230 bin dönümlük bir alanı kapsayan kömür madeni ruhsatlarının da işletme hakkını devraldı.
Özelleştirme esnasında işletme hakkı devralınan 5 ayrı ruhsat, son olarak 2018 yılı Aralık ayında tek bir ruhsat altında toplandı. 86541 erişim numaralı ruhsatın altında birleştirilen 3 saha ÇED’e tabi olmasına rağmen, diğer iki ruhsata ÇED Yönetmeliği Geçici 2. ve 3. Maddeler kapsamında tanınmış olan ÇED muafiyeti, sanki 230 bin dönümlük alanın tamamını kapsıyormuş gibi işlem görüyor. Bu nedenle Akbelen Ormanı da ÇED sürecine tabi tutulmadan sadece ilgili kamu idaresi tarafından verilen bir izinle maden işletmesine açılmaya çalışılıyor. KARDOK Derneği’nin ÇED muafiyetinin hukuksuz uygulamasına dair de ayrıca açtığı bir dava devam ediyor.
Hukuki süreçte neler yaşandı?
Avukat İsmail Hakkı Atal, Akbelen Ormanı’ndaki hukuki sürecin nisan ayında orman kesim izninin iptali için dava açmalarıyla başladığını söyledi. Atal “Akbelen Ormanları için çok eskiden işletme ruhsatı alınmış ve herhangi bir ÇED raporu da düzenlenmemiş. Şu anda yetki Orman Genel Müdürlüğü’nde ve kesimi tamamladıktan sonra şirkete teslim edecek. Biz de burada bir daha geri dönüşü mümkün olmayan vahim bir olay yaşanmaması için konuyu yargıya taşıdık ve orman kesim izninin iptalini talep ettik" diye konuştu.
İsmail Hakkı Atal süreci "Davamız Muğla 1. İdare Mahkemesi’nde görülmeye başladı. Ayrıca 14 Temmuz tarihinde ise Orman Genel Müdürü ve yardımcıları hakkında "Temel milli yararlara karşı faaliyette bulunma" ve "görevi kötüye kullanma" iddiasıyla Milas Savcılığı’na suç duyurusunda bulunduk. 16 Temmuz tarihinde ise Muğla 1. İdare Mahkemesi, 30 Temmuz tarihinde Akbelen Ormanları’nda keşif yapılmasına ve bilirkişi belirlenmesine karar verdi. Bu karardan bir gün sonra da Orman Genel Müdürlüğü’ne bağlı ekipler sabahın erken saatinde ormana girdi ve yaklaşık 40 ağacı kesti. Ardından 30 Temmuz’da yapılacak olan keşif 7 Eylül’e ertelendi. Ancak buradaki keşfi ise mahkeme tarafından görevlendirmeyen bir hakim yönetti. Aramızda tartışmalar çıktı, hakaret etti. Konuyu YSK’ya taşıdık. Rapor da bilimsel kriterlerden uzak çıktı. Rapora da itiraz ettik ve mahkeme itirazımızı haklı bulup bilirkişi keşfinin yenilenmesine karar verdi” diye anlattı.
"Yönetmelik yasadan üstün değil"
Çevre Mühendisi Deniz Gümüşel ise Resmi Gazete’de çıkan kararın adrese teslim olmasına karşın usul ve hukuk açısından uygulanamaz olduğunu söyledi. Gümüşel "Bugün ise keşiften önce yönetmelik değişikliği çıktı. Zamanlama bize değişikliğin adrese teslim yapıldığını gösteriyor. Ancak yönetmelik değişikliğine karşın hukuken geçerliliği ve uygulanabilirliği yok. Çünkü zeytin kanunu ile zeytinlik alanlar korunur ve bu alanlara ne sanayi tesisi yapabilirsiniz ne de maden alanı. Bu sabah Resmi Gazete’de yayınlanan ise yönetmelik değişikliği. Bu noktada kanun, yönetmelikten üstündür. Yönetmelik değişikliği ile kanunlar delinemez. Hele bu maden yönetmeliğinde değişiklik yapılarak zeytinlik anala müdahale edilemez. Yönetmeliğin iptali için Danıştay’a hem sivil toplum örgütleri olarak dava açacağız. Siyasi partilerin de dava açacağını tahmin ediyoruz. Danıştay’da bu yönetmelik kesin iptal edilir ama korkumuz iptal yaşanıncaya kadar Akbelen Ormanı’nın yok edilmesi” dedi.
İşte o değişiklik
Maden Yönetmeliği’nin 115’inci maddesine yeni bir fıkra eklendi ve yapılan değişiklik Resmi Gazete’de 1 Mart 2022 tarihinde yayınlandı. Yapılan değişiklik de yine aynı tarihte yürürlüğe girdi. Peki 4. Fıkra ne diyor? "Ülkenin elektrik ihtiyacını karşılamak üzere yürütülen madencilik faaliyetlerinin tapuda zeytinlik olarak kayıtlı olan alanlara denk gelmesi ve faaliyetlerin başka alanlarda yürütülmesinin mümkün olmaması durumunda madencilik faaliyeti yürütecek kişinin faaliyetlerin bitiminde sahayı rehabilite ederek eski hale getireceğini taahhüt etmesi şartıyla Genel Müdürlük tarafından belirlenen çalışma takvimi içerisinde zeytin sahasının madencilik faaliyeti yürütülecek kısmının taşınmasına, sahada madencilik faaliyetleri yürütülmesine ve bu faaliyetlere ilişkin geçici tesisler inşa edilmesine kamu yararı dikkate alınarak Bakanlıkça izin verilebilir. "
Akbelen’in altında 33.3 milyon ton linyit yatıyor
Türkiye’nin yıllık elektrik ihtiyacının yaklaşık yüzde 5’ni YK Enerji sağlıyor. Ve bu enerjiyi sağlayabilmek için iki santralde yıllık 8 milyon ton linyit yakılıyor. Linyit kömür ihtiyacı ise bölgedeki Karacahisar, Akbelen, İkizköy, Sekköy, Belentepe ve Hüsamköy’den sağlanıyor. 6 madendeki toplam linyit kömürü rezervi ise 231.7 milyon ton ve şu anda İkizköy ağırlıklı olmak üzere Hüsamköy’de maden çıkarma faaliyetleri devam ediliyor, Sekköy’de ise maden çıkarma işleme tamamlanmış durumda. Karacahisar, Akbelen ve Belentepe ise yeni maden alanları. Yeni maden alanı olarak Akbelen’in sahip olduğu linyit miktarı ise 33.3 milyon ton. Bir başka ifadeyle her iki termik santralin ihtiyacı olan linyiti tek başına yaklaşık 4 yıl karşılama kapasitesine sahip.
