Dünyada aktivist hissedar kavramı konuşuluyor. Bunun ilk örneklerinden biri 2020’de ExxonMobil’den hisse alan Engine No. 1 oldu. Aynı yıl kurulan küçük bir yatırım fonu olan Engine No. 1 güçlü bir iklim stratejisinin olmazsa olmaz olduğunu savunarak ExxonMobil'in genel kuruluna katıldı. Şirkette sadece yüzde 0.02'lik bir hisseye sahip olan yatırım fonu, şirketin iklim riskini daha iyi değerlendirmesini sağlamak amacıyla üç yönetim kurulu üyesinin görevden alınıp üç yeni adayın seçilmesi için destek toplamayı başarmıştı.
Kömür finansmanına son verdi
Londra merkezli ShareAction da aktivist hissedarlığa bir diğer örnek. HSBC'ye baskı uygulayarak 2021'in başlarında bir hissedar kararı yayınladı ve bankadan kömürden başlayarak fosil yakıtlarla olan etkileşimini azaltarak ortadan kaldırmasını istedi. Banka da 2030’a kadar AB ve OECD'de, 2040’a kadar da dünya genelinde kömür finansmanına son verme taahhüdünde bulundu. Şimdi aktivist hissedarlık Türkiye’de de devrede.
Bankaları denetleyecekler
Çevreciler İklim İçin 350 Derneği’nin başlattığı kampanyayla beş bankanın hissedarı oldu. Yapı Kredi, Garanti, Akbank, İş Bankası ve Şekerbank’tan sembolik olarak bir adet hisse satın alan aktivist hissedarlar bankaların verdikleri iklim taahhütlerine uyup uymadıklarını takip edecekler. Resmi hissedar statüsünde sayıldıklarından bizzat banka genel kurullarına katılma hakkına sahipler. Bununla aktivistlerin amaçladığı bankaların iş yapış modellerinde değişim yaratabilmek.
Afetlere karşı dirençlilik
Yapı Kredi’den sembolik olarak yaklaşık 100 TL değerinde 10 hisse satın alan aktivist Efe Baysal, bankanın genel kurulunda bir konuşma yaptı. Baysal genel kurulda yaptığı konuşmada aşırı yağışlardan kuraklığa, sıcak hava dalgalarından kontrol edilemeyen yangınlara son dönemde yaşadığımız afetlere değinerek afetlere karşı dirençliliği sağlamanın tek yolunun somut politikalar geliştirmek ve uzun vadeli planlama ile hazırlık yapmak olduğunu belirtti.
Baysal ayrıca genel kurulda Yapı Kredi’nin düşük karbon ekonomisine geçiş için kredi portföyünden kaynaklanan emisyonların hesaplanıp hesaplanmadığını, azaltım hedefi belirlenip belirlenmediğini, hedefler doğrultusunda küresel ve ulusal bir sektörel karşılaştırma yapılıp yapılmadığını da sordu.
Kömüre finansman sağlanmamalı
Bir diğer aktivist Barış Eceçelik ise Garanti Bankası’nın genel kurul toplantısına katıldı. Toplantıda Eceçelik “Bankanın hem kendi faaliyetlerinin hem de portföyündeki şirketlerin iklim risklerini anlaması gerekiyor. Bu sektörü bir bütün olarak değerlendirmezsek eğer atılan adımlar amacına ulaşmaz.
Dolayısıyla sadece kömür projelerinin portföyden çıkarılması yeterli değil. Kömürle ilişkili olan diğer kurumlara da finansman sağlamaması gerekiyor” şeklinde konuştu. Bu risklere karşı geç olmadan önlemler alınmasının önemini vurguladı.
Fosil yakıttan çıkış elzem
Akbank, Şekerbank ve İş Bankası’nın hissedarları ise aktivistler Pınar Vatansever ve Deniz Gümüşel oldu. İki aktivist bankaların genel kurul toplantılarında kuruluşların iklim değişikliği ile mücadele etmek için daha cesur politika ve uygulamalara geçmelerini talep etti.
Vatansever kömür, petrol ve doğal gaz gibi fosil yakıtların çıkartılması, üretilmesi ve kullanılmasına yönelik finansmanın sonlandırılmasının elzem olduğunu belirtti.
İklim krizinin faili
Türkiye İş Bankası genel kurul toplantısında ise Deniz Gümüşel, “İklim krizinin en büyük failinin başta kömür olmak üzere fosil yakıtlar olduğunu biliyoruz. İklim kriziyle mücadelede Türkiye İş Bankası, yeni kömür projelerine finansman sağlamayacağını duyurmuştu. Bunu iklim kriziyle mücadele için atılan önemli bir adım olarak görüyoruz; ancak her ne kadar kömür yatırımları desteklenmese de kömürle ilgili şirketlere başka finansal enstrümanlar sağlanıyor mu bunu merak ediyoruz” dedi.
