Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Eskişehir Beylikova'daki nadir toprak elementleri sahasının başka bir ülkeye verilmesinin söz konusu olmadığını savunarak, "Her kim bunu iddia ediyorsa kendi ülkesine iftira atıyor demektir" ifadesini kullandı.
Kabine toplantısının ardından açıklamalarda bulunan Erdoğan şunları söyledi:
"Enerji politikamızın bir diğer önceliği sahip olduğumuz madenlerin katma değerli bir şekilde uluslararası pazarlara sunulmasıdır. Özellikle pek çok alanda nadir elementleri, savunma sanayinden yenilenebilir enerji sistemlerine, elektrikli araçlardan haberleşme ve uzay teknolojilerine pek çok alanda kritik rol oynuyor. Eskişehir'in Beylikova ilçesindeki nadir toprak elementleri sahasında bugüne kadar 310 ayrı lokasyonda yaklaşık 125 bin metre sondaj yapıldı. Çalışma sahasında nadir toprak elementleri, barit ve florit başta olmak üzere tam 694 milyon ton kaynak olduğu tespit edildi.
"Uluslararası işbirliklerini zorunlu kılıyor"
Bu saha, dünyanın yaklaşık ikinci büyük nadir toprak kaynak sahasıdır. 17 nadir toprak elementinin 10'unun bulunduğu Beylikova sahasında yaklaşık 12,5 milyon ton nadir toprak oksitleri yer alıyor. Nadir toprak elementlerinde dünyanın en büyük 5 üreticisinden birisi olmak istiyoruz. Bu doğrultudaki çalışmalarımızı sürdürüyoruz. İlk etapta yıllık 1200 ton cevher işleyeceğimiz Eti Maden Pilot Üretim Tesisini devreye aldık. Pilot tesisin, endüstriyel tesise dönüştürülmesi için saflaştırma teknolojisi de dahil çalışmalarımıza devam ediyoruz. Şunu da altını çizerek ifade etmek durumundayım, nadir toprak elementleri teknolojisine sahip ülke ve firmalar bu alandaki üretim süreçlerine ilişkin tecrübelerini maalesef paylaşmaktan kaçınıyor. Bu engelin aşılması ve mevcut sahaların daha kısa sürede ekonomiye kazandırılması, uluslararası işbirliklerini zorunlu kılıyor.Türkiye olarak biz de teknolojik hafızaya sahip ülkelerin, uzman kuruluşları ile işbirlikleri geliştirmek amacıyla görüşmeler yapıyoruz. Bu anlamda Beylikova'daki nadir toprak elementleri sahasının herhangi bir ülkeye verilmesi asla söz konusu değildir. Her kim bunu iddia ediyorsa kendi ülkesine iftira atıyor demektir."
Özel'den 'hazırlıklar tamam' iddiası
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, Beyaz Saray'daki Trump-Erdoğan zirvesiyle ilgili 26 Eylül'de yaptığı açıklamada, "Nadir toprak elementleriyle ilgili çalışmalar, Türkiye'den bu kıymetli ve Türkiye'nin geleceği için çok önemli elementlerin Trump'a peşkeş çekilmesi noktasında hazırlıklar tamam" iddiasında bulunmuştu.
Özel, 8 Ekim'de Şişli'de düzenlenen mitingde de konuyla ilgili şunları söylemişti:
"Bakın, bu nadir toprak elementlerini bizimkiler kamyon kamyon çıkartıp 3.30 paraya Trump'a vermeye kalkıyorlar. Bunlar dünyanın en kıymetli madenleri; bundan gelişmiş teknolojisi olanlar Çin, Amerika başta olmak üzere yüksek teknoloji ile nadir elementleri ayırıyorlar, yüksek kapasiteli süper mıknatısları ayırıyorlar. Bununla cep telefonları yapıyorlar, lazer teknolojileri yapıyorlar, akıllı cihazlar yapıyorlar ve aldıkları paranın binlerce katına bütün dünyaya satıyorlar. Bugün Apple'ın toplam ihracatı 391 milyar dolar. Geçen sene Türkiye'nin toplam ihracatı 262 milyar dolar; Türkiye'nin neredeyse bir buçuk katı fazla bir şirket ihracat yapıyor. Ne sayede yapıyor? Yüksek teknoloji sayesinde yapıyor. Bu Erdoğan, sırf iktidarda kalabilmek için sırf Trump'ın desteğini alabilmek için bunu cevher halinde kamyon kamyon Amerikan şirketlerine verecek; ülkemizin geleceği çalınacak. Bu elementler dünyada her ülkede yok. Türkiye dünyada 5. sırada. Teknolojimiz o noktaya gelene kadar, biz de onları işleyene, üretene ve değerinde dünyaya satana kadar asla ve asla bu altın yumurtlayan tavuğu kesmemeliyiz; altın yumurtlayacak tavuğu Trump'a teslim etmemeliyiz."
Nadir toprak elementleri
NTE kimyasal elementlerin sınıflandırılması için geliştirilen periyodik tabloda, atom numaraları 57'den 71'e kadar olan ve kimyasal olarak benzer özellikler gösteren 15 element (Lantanyum, Seryum, Praseodimiyum, Neodimiyum, Prometiyum, Europiyum, Samariyum, Gadoliniyum, Tulyum, Terbiyum, Disprosiyum, Holmiyum, Erbiyum, Yitriyum, Lutetiyum) ile İtriyum ve Skandiyum'dan oluşuyor. Kimyasal özelliklerinin benzerliği nedeniyle bir arada olma eğilimi gösteren bu elementler, doğada yüksek konsantrasyonlarda bulunmamaları nedeniyle NTE olarak adlandırılıyor.
Topraktan çıkarıldıktan sonra rafine edilen NTE'ler, yenilenebilir enerji teknolojilerinden akıllı füzelere, uydu haberleşmesinden yakıt hücrelerine, elektrikli otomobillerden enerji depolama sistemlerine kadar birçok stratejik alanda kullanılıyor. NTE alanında kaynak ve üretim açısından Çin ilk sırada geliyor. Onu ABD izliyor. Uzun süredir NTE'ler ile ilgili çalışmalar yürüten Türkiye, 2022 yılında Eskişehir Beylikova'da dünyanın en büyük ikinci NTE rezervini keşfetti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan nisanda pilot tesisin açılışını gerçekleştirdi. Endüstriyel tesis için de çalışmalar devam ediyor.
