Türkiye’de son dönemde art arda kadına şiddet olayları yaşanıyor. Beyoğlu’nda sokak ortasındaki cinsel saldırı, Fatih’te yarım saat arayla aynı kişi tarafından iki kadının öldürülmesi, bütün bu olaylar adalet sistemine yönelik tepki toplarken aynı zamanda toplumda bir korku yarattı. Öyle ki, savunma amaçlı, “çantada bulunsun” diyerek alınan biber gazı ve elektroşok cihazlarına olan talepte patlama yaşandı.
Galeri Güvenlik işletmecisi Nazmi Tuncel, haftada 2-3 tane biber gazı satarken, son 2 haftadır günde 20 satış yaptığını söylüyor:
30 yıldır bu işteyiz, fakat böyle bir dönem görmedik. Son 2 haftadır bu şekilde gidiyor, talep düşecek gibi de durmuyor. Sürekli yeni siparişlerimiz var.
Efe Outdoor yetkilisi Özcan Kına da satışların yoğunluğundan dolayı stokların bittiğini aktarıyor:
Günde 1 sipariş alır ya da almazdık. Şimdi günde 25 sipariş alıyoruz. İki haftadır satışlar böyle gidiyor. Zaten stoklarımız bitti. Depoları tekrar dolduracağız.
500 adet biber gazı 2 saatte bitti
Tekno Doğa sahibi Erkan Keskin ise 4 Ekim Cuma günü Fatih’te yaşanan cinayetlerden sonra yoğunluğun başladığını anlattı:
5 Ekim sabahı internet sitemizden dakikada bir sipariş aldık. Normalde güvenlik firmaları ya da emniyet kurumlarına toptan satış yaparız, bireysel talebimiz düşüktür. Kadına şiddet haberlerinin gündemde yer aldığı dönemlerde ise satışlarda en çok 2 kat artış görmüştük. Fakat bu sefer farklı. Son 2 haftadır bireysel satışlarda 40 kat artış var. Günde 2 bin adet biber gazı sattığımız bir rekorumuz da oldu. 500 adetlik yeni bir stok açtık, 2 saat içinde tükendi. Biz elektroşok satmıyoruz, bunun için de tepki aldık. Bir müşterimiz, ‘Beni de yakında haberlerde okursunuz’ diyerek sitem etti.
Öte yandan, Keskin bu talebi fırsat bilip piyasada fiyatları yükselten satıcıların da olduğunu belirtti:
Biber gazı fiyatları boyutuna göre yaklaşık 200 TL ile 500 TL arasında değişiyor. Fakat, piyasada 200 TL’lik biber gazının 560 TL’ye satıldığını gördük. Pandemide nasıl maskelerde fiyat arttı, bu sefer de biber gazı karaborsası oluşuyor.
Hem elektroşok hem biber gazı alan var
AnkaOutdoor’un sahibi Özgür Fırat ise biber gazında olduğu gibi elektroşok cihazlarına olan talepte de artış gördüklerini ekliyor:
Biber gazı alan müşteriler bazen 10 adet alıp, evde biriktiriyor. Şu anda telefonlarımız, mesajlarımız hep siparişlerle dolu. Fatih’te yaşanan olaylardan beri yüzde 500’lük bir artış gözlemledik. Elektroşok cihazında ise bu kadar olmasa da yaklaşık yüzde 200’lük bir artış var. Önceden talep çok azdı. İkisini birden alan müşterilerimiz de oluyor.
Stoklar yetişmiyor
Bicak.ltd sitesinin yetkilisi Okan Olcay’ın 2015’ten beri elektroşok cihazlarının da yer aldığı bir e-ticaret sitesi var. Olcay, önceden ayda 1 satış yaptıklarını fakat son yaşanan olaylardan sonra 15 günde bu rakamın 300’e çıktığını ifade ediyor:
Elektroşok cihazlarına olan talep arttı. Beklenmedik bir durum, stoklarımız yetişmiyor. Fiyatlar ise normalde 600-700 TL arasında değişir. Fakat piyasada pazar yerlerinde 2 katına satan satıcılar olduğunu duyduk. Yani fırsatçılar da ortaya çıktı.
Merdiven altı üretime dikkat
Türkiye’nin biber gazı yerli üreticisi Jenix’e de satışları sorduk. Jenix’in sahibi Merve Güler artış oranını paylaşmadı fakat merdiven altı üreticiler olduğunu iddia etti:
Biber gazının Türkiye’de ithalatı yasak. Dolayısıyla Nato, Jet gibi yabancı markaları gördüğünüzde merdiven altı bir üretim olduğunu, marka ismini kullanıp satış yaptıklarını anlıyoruz. Zaten fatura kestiklerinde ‘sinekkovar sprey” gibi yazıyorlar. İçi boş ya da biber gazı etkisi olmayan ürünler bile piyasada dolaşıyor. Bu talep döneminde ne olduğu belli olmayan ürünlerin satıldığını göreceğiz.
Peki biber gazı ve elektroşok kullanmak yasal mı?
Maltepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Asiye Selcen Ataç’a biber gazı ve elektroşok cihazı kullanmanın suç olup olmayacağını sorduk. Ataç, “Koşullara, somut olaya, kullanış şekline göre değişir. Öncelikle, 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu’nun silah tanımlamasına göre, biber gazı ve elektroşok da bir silah tanımı içinde değerlendirilebilir. Aynı, olaydaki duruma göre bir taş ya da sopanın da silah olarak kabul edilebileceği gibi. Gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıya karşı orantılı biçimde saldırıyı defetme zorunluluğu ile kullanılmışsa bu durumda meşru savunma söz konusu olur. Saldırıya karşı savunma amacıyla gerçekleşen bu kullanım hukuk düzenine uygun kabul edilir ve kullanan kişi cezalandırılmaz” yanıtını veriyor.
