Ağaçlarda tül benzeri keseler oluşturarak özellikle kızılçam ağaçlarının kurumasına ve ölmesine neden olan çam kese böceği (Thaumetopea pityocampa) Akdeniz Bölgesi'ne özgü olmasına rağmen son birkaç yıldır İstanbul'da sıkça görülüyor. Uzun tüylü bir tırtıl olan çam kese böceği hakkında değerlendirmelerde bulunan Çukurova Üniversitesi Biyoteknoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi ve Entomoloji uzmanı Prof. Dr. M. Bora Kaydan, böcek türünün Akdeniz Bölgesi'nin hemen her yerinde bulunduğunu ifade ederek "İstanbul'da çıktığı için göze çarpıyor ama Akdeniz Bölgesi'ndeki en büyük sorunlardan biri" dedi.
Bu türün çok uzun süredir Akdeniz Bölgesi'nde çam ağaçlarında ciddi sorunlar oluşturduğunu belirten Kaydan, "İstanbul'da çok fazla görülmesinin nedeni küresel iklim değişikliği. Son yıllarda iklimde inanılmaz değişimler var, dünyanın en büyük sorunlarından birisi. Küresel iklim değişikliği dediğimizde olağan dışı iklim olayları oluyor, çok şiddetli yağışlar haziranın temmuzun ortasında olabiliyor. Ama önemli etkilerinden bir tanesi de güneyden kuzeye sıcaklık artışlarından dolayı böcekler de güneyden kuzeye hareket ediyor. Aynı zamanda ovadan yüksekliklere doğru hareket edebiliyorlar" dedi.
Kaydan "Bu durum sadece çam kese böceği için değil birçok böcek türü için geçerli. Son yıllarda ülkemize giren çok farklı böcekler de bulunmakta. Bu göç nedeniyle çam kese böceği İstanbul'da da görülmekte. Bu küresel iklim değişikliğiyle beraber konuştuğumuz tür göçüdür, türlerin yer değiştirmesidir" diye konuştu.
"Karadeniz'de pek görülmeyecek"
Sıcaklık ve kuzeye göçler böyle devam ederse çam kese böceğinin İstanbul'da popülasyonunu artırma olasılığının yüksek olduğunu dile getiren Kaydan, bu türle mücadelede farklı böcek ve bakterilerin kullanıldığına değindi. Prof. Dr. M. Bora Kaydan, "Bununla mücadelede kullanılan bir coleoptera türü var, oldukça yaygın; parazitoit türler var, oldukça yaygın. Onun dışında popülasyonu baskılayacak fazla tür yok. Normal şartlarda ormanlık alanlarda kimyasal kullanılmasını tavsiye etmiyoruz. Fakat bunlarda etkili olan 'BT' dediğimiz bir bakteri var, bunlar daha çok Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından kullanılıyor ve öneriliyor. Biyolojik mücadele öneriliyor ve aynı zamanda biyolojik dengenin korunması öneriliyor" dedi.
Karadeniz Bölgesi için büyük bir tehdit bulunmadığının altını çizen Kaydan, "Karadeniz Bölgesi'nde çok fazla bu tür çamlar olmadığı için o tarafa geçeceğini düşünmüyorum. İstanbul'da olan şey şu; oradaki çamlar plantasyon, Akdeniz'den oraya götürülerek yetiştiriliyor. Karadeniz'in kendi bitki örtüsü var, kendine has bitki örtüsü. Muhtemelen o taraflarda pek görülmeyecektir, aynı zamanda Karadeniz Bölgesi'nde çok ciddi yağışlar var. Bu sebeplerden orada olabileceğini pek düşünmüyorum" yorumunu yaptı.
"Ciddi alerjik reaksiyonlar görüldü"
Çam kese böceklerinin insanlarda alerjik etki yarattığını, kuşların dahi zarar gördükleri için bu türü yemediğini anlatan Kaydan, "Üzerlerindeki bütün kılların ucunda alerji yapan kimyasallar bulunur. Bu nedenle çok ciddi anlamda alerji yapar. Türle mücadele konusunda laboratuvar ortamında çalışanlarda çok ciddi alerjik reaksiyonlar görüldü. Dokunduğunuz anda yakıyor. Doğal düşmanını yetiştirmeniz için onu da yetiştirmeniz gerekiyor. Ama odaya giren arkadaşlarda bile çok ciddi sıkıntı olduğunu biliyorum" ifadelerini kullandı.
Kızarıklık ve döküntü yapıyor
Çam kese böceğinin insan sağlığına verebileceği zararlar konusunda bilgi veren Akademik Solunum Derneği Başkanı ve Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Bülent Tutluoğlu da, "Ciltte kızarıklık, döküntü, yaygın cilt alerjisi yapabiliyor. Normalde bütün böcek türlerinin, çok hassas kişilerde anafilaksi dediğimiz ciddi boğazda tıkanma, solunum yollarında daralmayla karakterize bir tablo yaratma potansiyelleri var. Geçen yıl İstanbul'da görüldüyse bunu rutine koyarak takip etmek, bakmak gerekebilir" dedi.
"Ölüme kadar götürebilir"
Tutluoğlu "Çok ciddi hassasiyeti olan kişilerde hastaneye yetişemeden ölüme kadar götürebilecek alerjik reaksiyonlar oluşabilir" değerlendirmesinde bulundu. Tutluoğlu, herhangi bir böcek türüne ciddi hassasiyeti olan kişilerin çam kese böceğine karşı da aynı tepki vereceğini sözlerine ekledi.
