Muğla Büyükşehir Belediyesi Su ve Kanalizasyon İdaresi (MUSKİ) ekipleri tarafından yapılan araştırmalara göre ise Bodrum’un yıllık su ihtiyacı 44.41 milyon metreküp olarak hesaplanıyor. Yarımadaya tahsis edilen toplam su miktarı ise toplam 29.5 milyon metreküp. Bu, Bodrum’un su ihtiyacının sadece yüzde 66’sının karşılanabildiği ve 14.91 milyon metreküp su açığı bulunduğu anlamına geliyor.
Mumcular Barajı içme suyuna kapatıldı
Fakat yine MUSKİ ekipleri tarafından Bodrum’da yapılan diğer bir araştırmaya göre yarımadanın mevcut suyu 332 bin 640 kişiye yetebilecek durumda. Yılın yaklaşık altı ayında ise bölgede nüfus 700 bin ila 1 milyon kişi dolaylarında. Bodrum’daki su sıkıntısını son iki yıldır barajların kurumasından da anlıyoruz. İlçeye su sağlayan üç ana kaynak bulunuyor. Bunlar Geyik ve Mumcular barajları ile Çamköy ve çeşitli bölgelerdeki yer altı su kaynakları. Geçen yıl ekim ayında Geyik Barajı’nın doluluk oranı yüzde 13 seviyesine kadar inmiş ve baraj kullanıma kapatılmıştı.
Bunun üzerine üç dört ay boyunca, normalde Milas Ovası’na sulama suyu sağlayan Akgedik Ovası’ndan su sağlandı. Geyik Barajı bir süre kullanılmamasının da etkisiyle şu an yüzde 54 seviyesinde. Ancak şimdi de tam yaz sezonu öncesi Mumcular Barajı doluluk oranı yüzde 18’e inmiş durumda. Baraj içme suyuna kapatıldı. Haliyle bu da ‘Bodrum’da susuz yaz kapıda’ yorumlarına neden oldu. Peki, gerçekten de durum bu kadar vahim mi, gelin birlikte bakalım.
Geyik Barajı’nda ağustos başında su kalmayabilir
6 Mayıs itibarıyla Geyik Barajı’ndaki su miktarı yüzde 54 seviyesinde. Böyle bakınca fena değil gibi görünebilir. Ancak halihazırda 22.6 milyon metreküp suyun olduğu barajdan Yeniköy Termik Santrali’ne 9.5 milyon metreküp soğutma suyu verildiğini hatırlatan, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Su Kaynakları Ana Bilim Dalı Başkanı Doç. Dr. Ceyhun Özçelik “Kaldı 13 milyon metreküp su. Toplam tahsisat aylık 1.1 milyon metreküp. Bu, 250 bin kişi için verilen su ve bu haliyle 10 ayda bitecek. 500 bin kişi olduğu anda bu süre 4-5 aya düşecek. Yani eylül başı barajda su kalmayabilir. Kaldı ki bu hesaba neredeyse yüzde 50 oranındaki kayıp kaçağı katarsak bu sürelerin hepsi yarıya düşer” diyor.
Mumcular Barajı’ndaki su oranının yüzde 18 olduğunu söylemiştik. Barajda toplamda 3.5 milyon metreküp su mevcut. Mumcular Barajı’ndaki suyun yüzde 66’sı Karaova’nın sulama suyu olarak kullanılırken yüzde 34’ü de Bodrum’a içme suyu olarak veriliyor. Özçelik, normalde buradan karşılanan su ihtiyacının da Geyik Barajı’na bindirileceğini, ancak barajın bu yükü kaldıramayacağını söylüyor. “Eylül başı diye verdiğimiz sürenin ağustos başına çekilme ihtimali var.”
Karaovalı çiftçilerin bir aylık suyu var
Bu yaz en çok susuzluk problemi yaşayacak olanların ise Karaovalı çiftçiler olduğunu ekliyor Özçelik:
1190 hektar sulama alanının su ihtiyacı 3 milyon metreküp, barajdaki su ise 3.5 milyon metreküp. Yani Mumcular Barajı’nda yalnızca bir aylık su var. Çiftçi, önümüzdeki ay ürününü sulayamayabilir. Belki de bu yüzden ürününü ekemeyecek.
Akgedik Barajı, Milas Ovası’na ancak yetiyor
Diğer bir seçenek ise geçen yıl ekim ayında Geyik Barajı’nın kapatılmasıyla ilçeye su sağlayan Akgedik Barajı. DSİ verilerine göre, Akgedik Barajı’nda 6 Mayıs itibarıyla doluluk oranı yüzde 64 ve 18.7 milyon metreküp su bulunuyor. Özçelik’e göre, buradan Bodrum’a su verilebilir ancak bu durumda da Milas Ovası’ndaki çiftçiler susuz kalabilir:
1450 hektarlık sulama alanının aylık su ihtiyacı 3.8 milyon metreküp. Beş aylık sezon üzerinden hesaplarsak 19 milyon metreküplük bir ihtiyaçtan söz ediyoruz. Akgedik’teki mevcut su, Milas Ovası’na ancak yetiyor. Baraj, normalde Milas’ın da yıllık 4.9 milyon metreküp içme suyu ihtiyacını karşılıyor. Fakat şu an Milas’a içme suyu sağlayacak miktarda bile su yok. Yani DSİ’nin burada nereye ne kadar su tahsis edeceği ‘Bodrum mu susuz kalsın, Milas mı’ tercihi olabilir. Ve bundan en çok etkilenecek de çiftçiler olacak.
“Termik santralin suyunu Bodrum’a aktarmayı planlıyoruz”
Muğla Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ahmet Aras ise Bodrum’un bu yaz susuz kalmaması için planladıkları çözüm önerilerini şöyle anlatıyor:
Ekstra yeni kuyular açarak yer altı sularını kullanacağız. Geyik Barajı’ndan ilave tahsis için DSİ ile görüşüyoruz. Hatta Geyik Barajı’nı kamulaştırarak, termik santrale verilen suyun da tamamen Bodrum’a aktarılması konusunda görüşmelerimiz devam ediyor. İhtiyaç olursa yine Akgedik Barajı’ndan da su temini için gerekli çalışmaları yapıyoruz.
Boru hatlarının tamiri sezon sonuna
Bununla birlikte Aras, Bodrum’daki su hatlarında sürekli yaşanan patlakları da tamir edeceklerini söylüyor:
Yolların kazılarak boru hatlarının tamir edilmesi gerekeceğinden bu işi sezon sonuna bıraktık. Aras’ın, Bodrum’a uzun vadeli yeni su kaynağı bulma konusundaki planı ise denizel arıtma sistemleri. Milas tarafındaki Ekinambarı ve Turgutreis’te yapacağımız iki yeni projemiz var. Ancak bunların da daha ÇED süreçleri olacak.
Silajlık mısıra sulama yasağı
Tarımsal sulamada bu yaz yaşanabilecek sorunlara karşı da önlem aldıklarını belirtiyor Aras. “İl Su Kurulu Toplantısı’nda vahşi sulama yapılan silajlık mısır tarlalarına su kısıtlaması getirilmesi kararı alındı. Yani seracılık ya da sebze meyve yetiştiriciliği yapanlar su alabilecek. Ancak silajlık mısır tarlaları alamayacak.”
Denizel arıtma maliyeti 15 milyon euro
Denizel arıtma sistemlerinin yatırım ve enerji maliyetleri oldukça yüksek. Örneğin Turgutreis’te planlanan denizel arıtma sisteminin yatırım maliyeti, Aras’ın verdiği bilgilere göre yaklaşık 15 milyon euro. Bunun yanında yaklaşık 1.3 megavatlık santralden temin edilecek elektriğe de ihtiyaç duyuluyor.
Özçelik, bu maliyetin faturalara yansıyacağını söylüyor. “Elde edilecek su 100 L/s yani 0.1 metreküp/saniye. Bu, üç kuyudan elde edilecek suya eşdeğer, üstelik kuyu açmak çok daha az maliyetli.” Aras da bu projelerin maliyetli olduğunu ancak israfı da önleyecek bir fiyatlandırmanın mümkün olduğunu söylüyor:
Belirli bir kullanımın üzerinde kademeli fiyatlandırma ile hem bu maliyet karşılanabilir hem de israf önlenebilir.
4 bin ton tuz çıkacak
Diğer taraftan Özçelik, bu sistemlerde aylık 250 bin metreküp su için 4 bin tona yakın tuz çıkacağına, bu tuzun nasıl bertaraf edileceğinin de büyük bir sorun olduğuna dikkat çekiyor. Turgutreis’teki arıtma tesislerinde derin deşarj sistemlerinin bulunduğunu söyleyen Ahmet Aras ise “Buradaki suyu açık denize vereceğiz. Ekinambarı ise nispeten az tuzlu, tatlı su hayatının olduğu bir alan. Bölgedeki balık çiftliklerinde buradaki su seyreltilip kullanılabilir” diyor.
