Türkiye’de son zamanlarda vize başvurusu yapanlar vize randevusu bulamamaktan, bulanlar da başvurularının zamanında sonuçlanmamasından veya hiçbir gerekçe yokken reddedilmesinden şikayet ediyor. Bununla birlikte Schengen vizesine Türkiye’den yapılan başvurularda ret oranı da son beş yılda iki kat arttı. 2017’de Türkiye'den yapılan başvuruların reddedilme oranı yüzde 6.5’ken 2022'de bu rakam yüzde 15.7'ye yükseldi.
İtirazlar askıya alındı
Almanya Dışişleri Bakanlığı ise bu bekleme sürelerinin kısaltılması için üç ülkede bir pilot uygulama başlattığını duyurdu. 7 Haziran tarihli açıklamaya göre Türkiye, Çin ve Fas’ta vize retlerine itirazların değerlendirilmesi askıya alındı. Ek kapasite yaratmak amacıyla başlatılan uygulamanın deneme amaçlı olduğu ve 6 ay süreceği belirtiliyor.
“Her ay gitmeme rağmen reddedildi”
Almanya’da yaşanan yoğunluk nedeniyle başvuruların zamanında incelenememesi, iş insanlarını da mağdur ediyor. İstanbul'da 3, Almanya’da da 1 dil okulu olan Mehmet Yücel, “Önceden 6 aylık, sonra da 1 yıllık ticari vizem vardı. Süresi bitince 5 yıllık ticari vizeye başvurdum ancak neredeyse her ay Almanya’ya gitmeme ve bir iş partnerimin davetiyesine rağmen başvurum reddedildi” dedi.
“Yoğunluktan ret yedim”
Yücel’in başvurusunun reddedilme sebebi ise konsolosluk tarafından şöyle açıklanmış: “Yoğunluk sebebiyle dosya incelemesi Almanya’ya gitmeniz gereken tarihten sonraya kaldı. Bu sebeple de belgeleriniz incelenmeden direkt reddedildi.” Kendisine yapılan davetin 1 Haziran tarihine olduğunu söyleyen Yücel “Başvurumu 12 Mart’ta yaptım. Ancak yoğunluktan dosya incelemem 1 Haziran’dan sonra yapılmış. Tarih geçince de hiç inceleme yapmadan ret verilmiş. Yoğunluktan ret yedim yani. Eşim de aynı şekilde… Ben de bir dilekçe yazarak tekrar başvurdum. Hemen vize çıktı ama 2 senelik” diyor.
“Davetiye var ama randevu yok”
İhracatçıların iş yapmasını engelleyen bir diğer konu da randevu bulamama sorunu. Ege Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Sertbaş “Konfeksiyon sektörü, ihracatının yüzde 80’inden fazlasını AB ülkeleri ve ABD’ye yapıyor. Örneğin 4-6 Temmuz arası Fransa’da düzenlenecek Premiere Vision fuarına 200’e yakın Türk firması katılmak istiyor. İhracatçı firmalara, büyüklüğüne göre 1 ile 5 adet arasında, KOBİ’lere ise ortalama birer yeşil pasaport veriliyor. Ancak bir kişinin tüm fuarlara, davetlere katılması fiziki anlamda imkansız. Mecburen vizeye başvuruyoruz. Onda da davetiyemiz var ama randevu bulamıyoruz” diyor.
“Her gün 3 kişi arıyor”
Sertbaş bir önceki yıla kıyasla artan bekleme sürelerini şu sözlerle anlattı: “Eskiden en yoğun dönemde bile 15 gün sonraya randevu alır, 15 gün de konsolosluktan vizenin çıkması için beklerdik. Şimdi bir ay sonraya randevu bile bulamıyoruz. Öyle ki VIP vize başvurusu bile en az bir ay sonraya alınabiliyor. ABD’de ise 1 sene sonraya randevu veriliyor. Her gün 3 telefon alıyorum ‘İşimizi kolaylaştıramaz mısın’ diye"
“Çağrıldığımız toplantıya gidemedik”
Vize mağduriyeti yaşayan firmalardan biri de otomotiv sanayiide faaliyet gösteren Rulman Ticaret. Şirketin yönetim kurulu başkanı İbrahim Bayındır “Schaffler isimli Alman devi, Almanya’da çeşitli ülkelerden bayilerini bir araya getirdiği bir toplantı düzenledi. Biz de distribütörlerden biri olduğumuzdan satış yetkilimiz Erkut Bayındır ile bir davetiye paylaşıldı. Bununla Almanya vizesi için başvurduk ancak vize çıkmadı; yetkilimiz toplantıya katılamadı. Ardından İtalya’daki bir fuar için yeniden vize başvurusu yaptık. Bu da reddedildi. Polonya’da başka bir fuar ziyareti için ise kısa süreli vize çıktı” ifadelerini kullandı.
Almanya’dan üst üste ret
Almanya’da düzenlenen AutomechanikaFuarı için yeniden başvurduklarında ise ikinci bir ret aldıklarını ekleyen Bayındır, “Fuarda katılımcıydık. Ziyaretçi değil, doğrudan katılımcı olmamıza rağmen vize alamıyoruz. Hiçbir gerekçe de sunulmuyor. Bizim açımızdan ihracat engelleyici bir durum bu. Tek sıkıntı bu da değil. Eskiden uzun süreli vize alabiliyordum. Geçen gün Barcelona’ya gittim iş için; bir haftalık vize verildi. Yakın zamanda Bulgaristan’a gideceğim yine ticari amaçla; 1 aylık vize verdi. Her vize başvurusu aynı evrakların yeniden toplanması ve aynı ücretlerin yeniden ödenmesi anlamına geliyor" diye konuştu.
“2 fuar kaçırdım”
Hayvansal gıda üreten bir firmada satış direktörü olarak çalışan Burak Yolbulan ise çok geç bir tarihe randevu verilmesi nedeniyle 2 fuarı kaçırdığını söyledi. Yolbulan “Almanya ve Cenevre’deki fuarlara gidemedim. Almanya’daki fuar 24 Mayıs’taydı. Mart başı başvurdum ve o sırada ‘marta randevu alırım, nisanda evraklar incelenir ve mayısa başvuru sonuçlanır’ diye düşünüyordum. Ancak randevuyu bile yaklaşık 11 hafta sonraya, yani fuardan birkaç gün sonrasına verdiler" dedi.
"Kendim gitmem 1 gün numuneyi göndermem 2 ay"
Almanya vizesi için hala cevap alamadığını söyleyen Yolbulan, “Numunemi küçük bir kavanoza koyup gönderemiyorum da. Ana ihracatta hazırladığım evrakların yüzde 70-80’ini hazırlamam gerekiyor. 2 hafta hazırlık, 1-1.5 ay numunenin varışı, 1 hafta da incelenmesi var desek 2 ay gidiyor. Yetmiyor, karşı taraf ürünü beğenirse bu sefer, büyük miktarda ürün istiyor. Benim satış yapmam için yanıma o numuneyi alıp hemen gidebilmem lazım. Bu ülkeyi ihracat kalkındırıyorsa, sık seyahat eden ihracat firması çalışanları için de bir kolaylık olmalı” ifadelerini konuştu.
“3 ay önceden randevu bulamadık”
Konfeksiyon sektöründe hizmet veren Gökçe Çavuşoğlu ise İtalya’da, deri tekstil ürünleriyle ilgili gerçekleştirilen Garda Fuarı için vizeye başvurduğunu söyledi. Çavuşoğlu, “Benim vizem var zaten. Ancak yanımda götüreceğim personel için randevu alamadım. Bundan 2.5-3 ay önce randevu almaya çalıştık ancak randevu yoktu. Bu süreçte iDATA’ya ulaşmaya çalıştıysak da iletişime geçemedik. En son 15 gün önce tekrar randevu almayı denediğimizde ise temmuz ortasına randevu verdi. Ancak fuar 17-20 Haziran’da" sözlerini kullandı.
"10 günde başvuru sonuçlanmalı”
Çavuşoğlu, fuara katılıp katılamayacaklarını ise hala bilmiyor: “Son dernek toplantısında konuyu İstanbul Deri ve Deri Mamulleri İhracatçıları Birliği’nde (İDMİB) gündeme getirdik. İDMİB devreye girdi ve iDATA’dan salı günü randevu aldık. Dernek başkanı iletişime geçmese randevu vermeyeceklerdi. Tabii, randevu almamız vize çıkacağı anlamına gelmiyor. En geç 16’sında uçmamız gerekiyor. Yani 10 gün içinde başvurunun sonuçlanması lazım”
Bir fuardan 600 bin lira zarar
İstanbul Hububat Bakliyat ve Yağlı Tohumlar Birliği Başkanı Kazım Taycı da vize alamayan ihracatçı firmaların yaşadığı zararı anlattı: “İhracat sektöründe olan her 10 kişiden 7’sinin başvurusu reddediliyor. Bugün Avrupa’da 20 metrekarelik bir stant yeri ve kurulumu, metrekaresi bin 300 euro’dan 26 bin euro yapıyor. Uçak biletleri ve otel rezervasyonlarını düşünürsek gidilemeyen bir fuardan 600 bin liranın üzerinde zarar ediyoruz.” Taycı, uğradıkları zarar dışında yaşanan iş kaybını ise “Bazı ürünlerimizi dünyanın en fazla distribütörünün geldiği fuarlarda tanıtarak yeni anlaşmalar yapmayı umuyoruz. Ancak her şeyini ayarladığımız fuara gidemezsek milyonlarca dolarlık bir de ciro kaybımız oluyor” sözleriyle aktardı.
Yurt dışı konut satışı yüzde 30 arttı
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verileri, Türk vatandaşların yurt dışından konut edinme eğiliminin arttığını gösteriyor. TÜİK verilerinden yapılan belirlemelere göre, Türkiye vatandaşlarının 2020 yılında 35 bin 184 adet olan yurt dışından konut satın alımı, 2021 yılında 45 bin 789 adede yükseldi. Bu, yurt dışından konut satın alımında yüzde 30 artış olduğu anlamına geliyor.
“Talep yüzde 250 arttı”
Devletlere ve bireylere vatandaşlık ve oturum hakkı programları konusunda danışmanlık hizmeti sunan Henley & Partners Türkiye Direktörü Burak Demirel ise, artan vize sorununa çözüm olarak yatırımla vatandaşlık ve oturum hakkı programlarına ilginin arttığını belirtti. Demirel, “2022 senesinde elde edilen ciro düşünüldüğünde Türkiye’deki talebin yüzde 250 arttığı söylenebilir. Üstelik randevu alma ve başvurunun sonuçlanma süresi düşünüldüğünde Türkiye’de vize alma süreci ayları buluyor. Bu programlarda süreç 6-8 ay olduğundan tercih ediliyor" diye konuştu.
Vatandaşlık veren yerlere ilgi artıyor
Eskiden uzun süreli Schengen vizesi alabilen insanların artık 15 günlük vize aldığını söyleyen Demirel “Bununla uğraşmak istemeyenler Portekiz, İspanya, İtalya, Malta ve Yunanistan’daki gayrimenkul yatırımlarına yönelebiliyor. Bunlardan en kolayı Portekiz fakat o program da yakında kapanıyor. Ayrıca oturum hakkı, size hukuken Schengen bölgesinde vizesiz seyahat garantisi vermiyor. Vatandaşlık ise bu anlamda küresel bir seyahat sigortası olarak görülüyor. Ayrıca iş yaptıkları firmalar nedeniyle bazı iş insanları için Çin veya İsrail’e gitmek de önemli oluyor” dedi.
Karayip ülkelerine yatırımla Schengen bileti
Bu durumun, St. Kitts and Nevis veya St. Lucia gibi Karayip ülkelerine ilgiyi artırdığını söyleyen Demirel, “Bu ülkelerde golden visa’dan farklı olarak vatandaşlık verildiğinden, örneğin Türkiye pasaportuna St. Kitts and Nevis eklendiğinde 179 ülkeye vizesiz şekilde gidebiliyorsunuz. Bunların içinde Schengen ülkeleri de yer alıyor. Bunun dışında İsrail’e vizesiz gitmek isteyen bir iş insanı St. Lucia’yı, Rusya’ya vizesiz gitmek isteyense Antigua and Barbuda’yı tercih ediyor” diye ekledi.
