Kadınların adet döngüleri, toplumun büyük bir kısmı için hala tabu. Bu tabunun kökleri ise milattan önceye dayanıyor.
Romalı yazar Plinius, M.Ö. 77’de “Adet kanıyla temas eden yeni şarap ekşir, bu kana değen tarlalar verimsizleşir” demişti.
Bu tür inançlar, yüzyıllar boyunca kadınların günlük yaşamını kolaylaştıracak ürünlerinin gelişimini ve kullanımını gölgeledi.
Popular Science'a konuşan iletişim profesörü Sharra Vostral, geçmişte adet görmenin bugünkü kadar sık olmadığını belirtiyor: Sürekli gebelikler ve emzirme, kadınların çoğu zaman adet görmesini engelliyordu.
Bu nedenle antik çağlarda ev yapımı ürünler kullanılıyordu: Antik Mısır’da yumuşatılmış papirüs, Yunan’da deniz süngeri, yerli Amerikalılar arasında buffalo derisi… Avrupa ve Amerika’da ise en yaygın çözüm yıkanabilir bezlerdi.
19. yüzyıl ve teknolojik yenilikler
Doğum oranlarının düşmesiyle 19. yüzyıl ortalarında daha gelişmiş ürünler ortaya çıktı. 1850’lerde geliştirilen hijyen önlüğü, kanamanın kıyafetlere bulaşmasını engelleyen kauçuk ve kumaş katmanlardan oluşuyordu. Daha sonra bu tasarım, pedleri sabitleyen hijyen kemeri hâline geldi.
Johnson & Johnson, 1896’da hijyen kemerleri için ilk tek kullanımlık pedleri üretti. Ancak kadınlar, adet gördüklerini belli edecek bu ürünleri almakta çekingen davrandı.
Hijyenik pedlerin yükselişi 1. Dünya Savaşı'yla oldu
I. Dünya Savaşı sırasında hemşireler, selüloz bandajların kan emmede de etkili olduğunu fark etti. Bu buluş, Kimberly-Clark’ın 1918’de piyasaya sürdüğü Kotex pedlerinin doğmasını sağladı ve ticari başarı kazandı.
1927’de Johnson & Johnson, kadınların ihtiyaçlarını anlamak için psikolog Lilian Galbraith’i işe aldı.
Galbraith, kadınların adet dönemlerinde sanki kanamıyorlarmış gibi özgür olmak istediklerini vurguladı ve ürünler daha küçük, gizli ve rahat kullanılabilir hâle getirildi.
1930’larda tampon icat edildi
1931’de Earle Hass, ilk modern tamponu patentledi. Karton aplikatör sayesinde kolayca kullanılabiliyordu.
1933’te patent Gertrude Tendrich’e geçti ve Tampax markasını doğurdu. 1937’de Leona Chalmers ilk menstrual kupayı (kauçuk) patentledi. Ancak tampon ve kap gibi iç ürünler, sosyal tabular nedeniyle uzun süre kabul görmedi.
II. Dünya Savaşı sırasında erkeklerin cepheye gitmesi, kadınları fabrikalarda çalışmaya devam etmeye zorladı. Tamponlar, kadınların işten uzak kalmadan üretime devam etmelerini sağladı. Kadınların fabrika bantlarından uzak kalmaması adına tamponlar pazarlandı, ekonomik sistemdeki bir yenilikle beraber bir tabunun daha etkisi azaldı.
1957’de Afrikalı-Amerikalı mucit Mary Kenner, ayarlanabilir ve su geçirmez cep içeren hijyen kemerini patentledi. Ancak ırkçılık nedeniyle ürün, 1960’larda piyasaya çıkabildi. 1969’da Stayfree’in yapışkanlı pedleri, hijyen kemerini tarihe gömdü.
21. yüzyılın modern kültürü ürünleri yaygınlaştırdı
1970’lerde feminist hareket sayesinde ürünler çeşitlendi: kanatlı pedler, mini ve maxi pedler, farklı akışlara uygun seçenekler… Tamponlar ise süper emici versiyonlarıyla Toksik Şok Sendromu vakaları artınca geri çekildi.
2000’lerde Batı’da kadınların yüzde 80’i tampon kullanıyordu.
2002’de Su Hardy, Mooncup’u yaratarak menstrual kupayı silikonla yeniden tasarladı. Bu ürün, çevresel sürdürülebilirlik fikriyle de uyumlu olduğundan oldukça talep gördü.
Kaynak: Gazete Oksijen
