03 Aralık 2024, Salı Gazete Oksijen
05.03.2021 06:00

Tarzan'ın bağışıklığı yüksek miydi?

Neden Covid’te çocuklar ve gençler hastalığı hafif geçirirken, ileri yaşlarda hastalık şiddeti artıyor? Bağışıklığın unutulan organı timusun bunda rolü olabilir mi?

Timus, göğsümüzdeki iman tahtası denen kemiğin arkasında küçücük bir organımızdır. Bebeklikten ergenliğe kadar çok çalışkan olan bu organıcığımız, yaş ilerledikçe fonksiyonunu kaybeder. Peki fonksiyonu nedir? Timus bağışıklık sisteminde yer alan bir organdır. Covid ile ilgili duymaya alıştığımız bağışıklık elemanları lenfositlerden, T lenfositlerinin okuludur. T lenfositleri isimlerindeki T harfini timustan alır. T lenfositleri virüs savunmamızda B lenfositlerinden önce devreye girerler. B lenfositleri aşı ile veya hastalığı geçirerek kazandığımız virüs bağışıklığını anlatırken, T lenfositleri virüsü tanıma ve öldürme işinde rol alır. T lenfositleri vücuda zararlı olacak dış etkenler ile vücudun kendisi arasındaki farkı nasıl anlayacaklarını timüs okuluna giderek öğrenirler. Timusa gelen T lenfositleri, "benden ve benden olmayan ayrımı" için burada eğitilirler. Timus, T lenfositlerine "barkod okumayı" öğretir. Barkodlara bakarak "bu bana zararlı buna saldırmalıyım", "bu ise benim kendi vücudumun parçası saldırmamalıyım" eğitimini alırlar. Ancak bu eğitimden başarıyla geçebilenler okuldan mezun edilir. Barkod okumayı beceremeyen T lenfositleri timus içinde öldürülür, vücuda salınmaz.

Otoimmün hastalıkların nedeni

Bebeklikten itibaren ergenliğe kadar bu eğitim yoğundur. Böylece T lenfositleri gençlikte hem yabancılardan bizi iyi korur hem de vücudumuza saldırmazlar. Ancak yaş ile timus okulu kapanmaya başlar. Orta yaştan itibaren ise nerdeyse hiç çalışmaz. Bu durumda yeni gelen tanımadığımız yabancı zararlılar veya virüslere karşı etkili savunma yapma gücümüz azalır. Yabancıları tanımamız azaldığı gibi, kendi dokularımızın barkodunu okuma kabiliyeti de geriler. Bu yüzden T lenfositleri kendi dokularımıza da saldırır. Otoimmün hastalıkların oluşumuna zemin hazırlarlar. Timus bu kadar önemli bir fonksiyon gösterirken onun daha uzun süre aktif olmasını isteriz. Yurtdışında bunun için timik peptidler denen ürünler önerilir. Ancak bu konudaki çalışmalar yetersizdir. Bizim basitçe yapabileceğimiz timusu stimüle etmektir.

Kahkaha bağışıklığı güçlendiriyor 

Timusu daha uzun süre çalıştırabilmek için, sizlere köylerde ağıt yakılırken yüksek sesle konuşma ve göğsün ortasına yumruk vurma hareketini hatırlatmak isterim. Bu gelenekte aslında timüs aktive edilmeye çalışılmaktadır. Bunlar, iman tahtası üzerine hafif vuruşlar ve şarkı söylemek, kahkaha atmak gibi, timusta vibrasyonu arttıracak hareketlerdir. Bu minik stimulasyonlar günlük pratikte uygulaması zor olmayan belki de fayda sağlayacak yöntemler. Özellikle kahkaha atmanın zaten bağışıklığa iyi geldiğini anlamak zor değil. Tarzan’ı hatırlarsınız, hem yüksek sesle bağırır hem göğsünü yumruklardı. Tarzan’ın bağışıklığı yüksektir diyebilir miyiz? Bu yazının amacı bağışıklığın unutulan önemli organcığı timusu sizlere tanıtmak, basit bir yöntem olarak da kahkahanın bağışıklıktaki önemini hatırlatmaktır.