İnsanlar olarak dünyayı kendi algılarımızla değerlendirmeye meyilliyiz. Aslında sadece meyilli değiliz, buna mahkumuz; çünkü bırakın başka bir türün zihnine girip evreni onlar gibi deneyimlemeyi, bir başka insanın zihninden geçenleri bile deneyimleyebilmemiz imkansızdır. Bizler, kendi beyinlerimize hapsolmuş hayaletler gibiyiz. Bu zihin hapishanesinden canlılığa baktığımızda, bize en çok benzeyen canlıların hayvanlar olduğunu görüyoruz. Bir şempanzenin gözlerinin içine bakıp da, onun kişilik sahibi bir karakter olduğunu hissetmemek imkansızdır. Bir köpeğin, filin veya balinanın gözlerine bakın ve göreceğiniz şey, o gözlerin bağlandığı beyinde birçok düşüncenin geçtiği bir zihin olacaktır. Bu zihin bizimkinden farklıdır, çok daha kısıtlıdır; ama oradadır.
Güzel sözler nafile
Peki ya bitkiler? Gün boyu karbondioksiti oksijene çeviren, doğdukları yerden pek uzağa gidemeyen, bizim gibi bir beyni, gözleri, sinir sistemi olmayan bitkilerin de bir zihni var mı? Bir bitki olmak, nasıl hissettirirdi? Bunu muhtemelen asla öğrenemeyeceğiz (bir diğer insan olmanın nasıl hissettirdiğini çözebilirsek şanslıyız). Ancak bu, bitkilerin etraflarına nasıl tepkiler verdiklerini araştırmamızın önünde engel değil. Bugüne kadar birçok araştırmacı, bitkiler aleminde iletişim ve çevre duyarlılığı konularıyla ilgilendi ve bu çalışmalardan oldukça ilginç bilgiler edinmeyi başardık.
Örneğin bitkilerin bizim söylediklerimizi hiçbir şekilde anlamadığını biliyoruz. Bazı insanlar bitkileriyle konuşmaya meyillidir ve onlarla güzel güzel konuştuğunuzda “daha iyi” veya “daha sağlıklı” büyüdüklerine yemin edebilirler. Ne yazık ki bitkilerinizin daha iyi veya sağlıklı büyümesini istiyorsanız, onlara güzel sözler söylemeye çalışmak yerine, bulabildiğiniz en sert metal müziği dinletmeyi deneyebilirsiniz. Bilirsiniz, boğazı yırtılırcasına böğüren bir death metal müzik dinletmekten söz ediyorum. Çünkü bitkilerin büyümesine yardımcı olan şey, sizin sözleriniz değil, onlarla konuşurken ağzınızdan çıkan karbondioksit ve ses tellerinizin yaydığı titreşimlerdir. Aslında kapalı bir kap içerisindeki bir bitkiyle konuşmuyorsanız, karbondioksitin de pek bir etkisi yoktur; çünkü ağzınızdan çıkan gazlar hızlıca etrafa karışacak ve etkisini yitirecektir. Ancak kapalı bir kap içerisinde karbondioksit derişimini arttırmak, bitkinin fotosentezine yardımcı olarak onların büyümesine katkı sağlayabilir. Ses titreşimlerinin, özellikle de metal müzik gibi yüksek frekanslı titreşimlerin faydası ise bitkilerin iletim demetlerini titreştirerek, sıvı ve mineral iletimini kolaylaştırması olduğu düşünülmektedir. Bu dediğim, deneysel olarak da test edilmiş ve doğrulanmıştır: Mythbusters ekibi 7 ayrı serada 2 grup bitkiye küfürler ve hakaret, 2 grup bitkiye sevgi ve aşk sözcükleri, 1 gruba klasik müzik, 1 grubaysa black/death metal dinletmişlerdir. Son grup ise kontrol grubu olarak bırakılmıştır. En hızlı büyüyen grup, metal müzik dinletilenler olmuştur. Bir diğer çalışmada, 70 desibellik ses şiddetinde bitkilerin ışığa duyarlı rbcS ve Ald genlerinin aktive olduğu görülmüştür. Bu genler, büyümeyi hızlandırmaktadır. Bitkilerinizin sizi anlamıyor olması, onların iletişim kurmadığı anlamına gelmiyor. Elbette iletişim kuruyorlar, ama sizinle değil; diğer bitkilerle ve mantarlar gibi canlılarla! 