Dünyanın eksenini kaydırdık

COVID-19 berbat bir salgın ve bunu hayatlarımızın her alanında, aylardır hissediyoruz, belki yıllarca hissetmeye devam edeceğiz. Ama insanlığın geleceği için COVID-19 nezleyse, iklim krizi tüm organlara metastaz yapmış kanser gibi… İklim değişimi, aslında genel bir kavram: İklim, Dünya atmosferi var olduğundan beri değişiyor. Bunda anormal bir şey yok. Dünya’nın jeolojik tarihine bakarak, farklı dönemlerde iklimin nasıl değiştiğini tespit edebiliyoruz. Aslında iklim değişimi genellikle sıcaklık ile ilişkilendirilse de nem, yağışlar, buzlanma, basınç gibi çok sayıda diğer faktör de iklim değişimi kategorisinde inceleniyor. Ama tüm bu diğer parametreleri etkileyen bir unsur olması bakımından sıcaklık, iklim değişiminin kalbinde yatıyor. Gezegenimizin tarihini incelediğimizde, farklı dönemlerde Dünya’nın ortalama sıcaklığın artma (“küresel ısınma”) veya azalma (“küresel soğuma”) yönünde değiştiğini görmekteyiz. Sorun, Endüstri Devrimi’nden beri içinde bulunduğumuz sürecin bir küresel ısınma süreci olması ve bunu tetikleyen ana unsurun insan faaliyeti olması. Buradaki anahtar terim, “ortalama sıcaklık”. Yani çok sayıdaki ölçüm noktasından alınan sıcaklıkların ortalamada değişimi önemli. Kimi zaman insanlar, bazı yıllar yaşanan aşırı soğuklara işaret ederek “Hani küresel ısınma vardı?” diye sorabiliyorlar. Bu, birçok seviyede hatalı ve neden hatalı olduğunu anlamak, iklim krizini anlamak konusunda önemli. İlk olarak, ortalama sıcaklığın artması için her yerin, aynı anda ısınması gerekmiyor. Bazı yerler soğurken, diğer yerler ısınabilir; ancak ısınan yerlerdeki sıcaklık artışı, soğuyan yerlerdeki soğuma miktarından daha fazlaysa, ortalama sıcaklık artacaktır. İkincisi, iklim krizi Dünya ile ilgili bir krizdir; spesifik bir coğrafyayla ilgili değil. Örneğin Asya’nın belli bir bölgesi soğuyor olabilir; ancak Dünya’nın genel sıcaklık ortalaması artıyorsa, küresel olarak ısınıyoruz. Üçüncüsü, iklim ile hava durumu birbirine karıştırılmamalıdır. Hava durumu, belli bir coğrafyadaki kısa bir zaman aralığında yaşanan atmosferik olaylardır (Ankara’da pazar günü hava sıcaklığının ne olduğu ve yağış oranı gibi). İklim ise, bir coğrafyanın uzun yıllar boyunca (örneğin 50 yıl veya 5.000 yıl boyunca) hava durumu ortalamasının nasıl değiştiğidir. 

Yıkımlar artıyor