Çorlu’da bir köyde doğan mühendis Olcay Silahlı, Dublin’deki bir toplantıda hayatını değiştirmeye karar verdi. Gıda atığının azaltılması için platform kurdu. 4 yılda 18 bin ton gıdayı çöpe girmekten kurtardı
Gıda israfının ve atığının azaltılması amacıyla kurulan sosyal girişim Fazla Gıda, başta bağış olmak üzere dört farklı seçenekle israfı önlüyor; binlerce eve öğün kazandırıyor. Fazla Gıda’nın kurucusu Olcay Silahlı, girişimini ve yeni uygulamalarını anlattı. Fazla Gıda 4 yıl önce sizin tarafınızdan nasıl kuruldu? 5 yıl önce katıldığım uluslararası One Young World Summit’te hem sürdürülebilir kalkınma hedeflerini hem de sosyal girişimciliği öğrenme fırsatı bulmuştum. Türkiye’ye dönüşümle birlikte bu alanda neler yapabileceğimle ilgili detaylı düşünmeye başladım ve iklim eylemi hedefi için gıda atığı sorununa odaklanmayı seçtim.O zaman sizin hikayenizi dinleyelim. Bu işlere girmenizi tetikleyen bir yaşam hikayeniz olmalı… 1988’de Çorlu’da doğdum. İlkokula kadar köyde yaşadım ve devamında daha iyi bir öğrenim almam için ailem şehir merkezine taşındı. Yaz aylarımın önemli bir kısmı yine köyde geçti. Yazın dedemle tarlada olurdum. Tarlada, bostanda gıda üretimindeki tüm süreci ve bereketi gördüğüm gibi yine tarlamıza çok yakın çöplüğe bir dondurma firmasının gelip hatalı ürünleri döktüğünü de gördüm. Bu anılar da aslında küresel hedeflere ilişkin neye odaklanmam gerektiğini sorgularken beni çeken nokta oldu. Çorlu’daki ilk öğrenimim sonrasında Kuleli Askeri Lisesi ve Kara Harp Okulu’na girdim. Kara Harp Okulu’ndan 3. sınıfta ayrılıp üniversite sınavına girerek İTÜ İşletme Mühendisliğini kazandım. İş hayatına girdim. Kurumsal kariyerim esnasında çeşitli sosyal sorumluluk projeleri nedeniyle 2014 yılında Dublin’de gerçekleştirilen One Young World Summit’e katılmak için delege edildim. Olcay SilahlıHayatınızı değiştiren zirve… Bu zirvede bu girişim aklınıza düştü değil mi? Zirvede genç liderlere Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin lansman öncesi etkinliği düzenlendi. Çeşitli ülkelerden delege edilen liderler, sürdürülebilir bir dünya yaratmak için yenilikçi fikirlerini sundular. Ancak Türkiye’den benimle birlikte gelip dinleyici olan 4 delege dışında yaptığı iyi örneği anlatan kimse yoktu. Bu zirve, toplum ve dünya için iyiliği içeren bir iş yaratma tutkumu ve Türkiye’den de dünyada örnek bir sosyal girişim yaratma sorumluluğunu bana yüklemiş oldu. Türkiye’ye döndüğümde neler yapabileceğim üzerinde çalışmaya başladım. İklim Eylemi hedefine ulaşmak ve dünyadaki gençlere insanlar ve dünya için iyilik içeren bir iş yapmanın mümkün olduğunu göstermek istedim. Geçmişim itibarıyla da bana en uygun gelen konu Gıda Atağı’ydı.İlk ne yaptınız? 2015 ve 2016 literatür çalışmaları ile geçti. Ortağım ve aynı zamanda şirketin CTO’su görevini yürüten Arda Eren ile birlikte, “fazla gıdaların geri kazanım hiyerarşisi”ne paralel biçimde değerlendirilebilmesi için tasarladığımız; bağış, yeniden satış, hayvan yemi ve geri dönüşüm gibi farklı modülleri içeren Fazla Gıda Dijital Platformu’nu kurduk. 2017 yılında gerçekleştirdiğimiz ilk operasyonla birlikte hem İklim Eylemi, Açlığa Son, Sorumlu Tüketim ve Üretim, Sürdürülebilir Şehirler ve Topluluklar hedeflerine ulaşmak, hem de dünyadaki gençlere, insanlar ve dünya için iyilik içeren bir iş yapmanın mümkün olduğunu göstermek amacı ile yola çıktık.4 yıldır neler yapıyorsunuz? Gıda atığını önlemek için uygun gıdalara nasıl ulaşıyorsunuz? Bugüne kadar 18 bin ton gıdayı kurtardık. Kurtardığımız bu gıdanın 4.675 tonu bağış operasyonlarımız aracılığıyla 1 milyon 100 binin üzerinde ihtiyaç sahibine ulaştı. 2.050 tonu yeniden satış modülümüz ile ekonomiye geri kazandırıldı. Kurtarılan gıdanın 3.325 tonu hayvan yemi üretiminde değerlendirildi. 7.950 tonu da biyogaz tesislerinde değerlendirilerek elektrik enerjisine dönüştürüldü. Türkiye’nin dört bir yanında, tam 36 şehirde gerçekleştirilen 50 binden fazla gıda kurtarma operasyonu sayesinde 53 bin ton karbon emisyonu oluşumunun önüne geçtik, gıda üretimi için kullanılan kaynakların atık olmasının önüne geçerek 61 milyar litre suyu da kurtardık. Restoran, kafe ve marketlerden topladıklarınızı nasıl ve kimlere dağıtıyorsunuz? Perakendeciler, toptancılar, üreticiler ve distribütörler çeşitli nedenlerle satış dışı kalan ancak insani tüketim için hala uygun fazla gıdalarını, Fazla Gıda uzmanları tarafından verilen eğitimler yardımıyla ayırıyor, ölçümlerini gerçekleştiriyor ve uygun saklama koşullarında bağış sürecine girmesi için hazır hale getiriyor. Akabinde firmalar, Fazla Gıda Bağış Platformu üzerinden gıda bankaları, aşevleri ve vakıflar için ilan oluşturuyor. Gıda bankaları ve aşevlerine özel olarak hazırlanan mobil uygulama sayesinde burada bulunan yetkili kişiler, kurumlarca açılan ilanları görüntüleyebiliyor ve talepte bulunabiliyor. Böylelikle tüm süreç etkin, şeffaf ve takip edilebilir hale geliyor.
“600 bin kişiye ulaştı”
Pandemide ne yaptınız? Pandemi sürecinde teknolojik altyapı ve tamamlayıcı servisleri ile yönettiğimiz “Bağış Operasyonları” sayesinde pandeminin etkisini en çok gösterdiği dönemde bile sahada ihtiyaç sahiplerine sağlıklı gıda ulaştırmayı başardık. “Evde Kal” döneminde 600 binden fazla ihtiyaç sahibine kapıdan kapıya sağlıklı gıda ulaştırılmasını sağladık. Bu kişilere nasıl ulaşıyorsunuz? Bu iş için Gıda Kurtarma Derneği’ni kurduk. Gıda Kurtarma Derneği, şu an Türkiye’de aktif rol oynayan 100’e yakın gıda bankasının faaliyetlerinin başlatılmasında ya da altyapılarının geliştirilmesinde büyük ve etkin bir rol oynadı. Pastaneler, kafeler, restoranlar kapalı bu dönemde, marketler mi size fazla gıda sağlıyor? 4 farklı modülümüz var. Bağış, İkincil Satış, Hayvan Yemi Üretimi ve Biyogaz Tesislerinde Elektrik Enerjisine Dönüşüm. Üreticilerin, distribütörlerin, perakendeci ve toptancılar ile büyük e-ticaret pazar yerlerinin satış dışı kalmış fakat değer yaratılabilecek ürünleri ile en büyük sosyal, çevresel ve finansal kazancı sağlamak için çalışıyoruz. Pastane, kafe ve restoranlar için ise lansmanını yeni yaptığımız Fazla uygulamamız ile değer yaratıyoruz. Normal dönemde İstanbul’da kaç işletmeden kaç kişinin karnını doyuracak Fazla Gıda toplanıyor? Normal dönemde sadece İstanbul’da ortalama 232 işletmeden 162 bin kişinin 1 aylık mutfak ihtiyacını karşılayacak gıda ürününün, ihtiyaç sahiplerine ulaşmasını sağlıyoruz.162 bin kişinin bir aylık mutfak ihtiyacı karşılanıyor.Fazla uygulamasını da çıkardınız, ne sağlayacak bu uygulama? Restoran, kafe, pastane ve market gibi işletmelerin gün içinde satışını gerçekleştiremeyeceği, akşam rafta kalacağını düşündüğü fazla üretim ürünlerini, sürpriz kutu mantığı ile ön satış indirimli fiyatlarla son tüketici ile buluşturuyoruz. Tüketiciler gün içinde ön ödemesini yaparak akşam kalma ihtimali olan ürünleri, bildikleri bu satıcılardan taze şekilde almak için ön rezervasyon yaparak bize destek olabiliyor. Bu şekilde gıda satış noktaları da gıda kurtarma hareketinde yer alırken yeni müşterilere de erişim imkanı buluyor ve bu zorlu pandemi koşullarında elde kalabilecek ürünleri üzerinden ek finansal kazanç elde edebiliyorlar. Ayrıca israf nedeniyle ile oluşan karbon ayak izini de en aza indirmelerine yardımcı oluyor. Fazla uygulaması henüz çok yeni. Şimdilik sadece İstanbul’dayız ancak yaz aylarında hızla yayılacağız ve tüm Türkiye’de yerimizi alacağız. İşletmeler bu uygulama sayesinde israfı önleyecek diyebilir miyiz? Herkesin bildiği global kahve zincirlerinden, dev perakendecilere; restoran zincirlerinden, yerel markalara kadar birçok yeni üye önümüzdeki dönemde FAZLA uygulaması ile mücadeleye ortak olacak. Tüketiciler de, FAZLA uygulaması üzerinden istedikleri mekanlardan indirimli sürpriz paketlerini alırken, iyi gıdanın çöpe gitmesine “dur” diyecekler. Nasıl katılacaklar bu sisteme? Gıda israfını önlemek isteyen her işletmeyi App Store ve Google Play Store’dan Fazla uygulamasını indirmeye çağırıyoruz. Ayrıca aramıza katılarak israfa dur demek isteyen gıda işletmelerini de fazla.com üzerinden bizimle iletişime geçmeye davet ediyoruz. Yardım yelpazenizi nasıl genişleteceksiniz? HoReCa kanalı yani otel, restoran ve catering şirketleri, gıda üreticileri, distribütörler, market zincirleri, toptancılar ile fazla gıdası olan tüm firmalar bizimle iş birliği yapabilir. Diğer yandan ihtiyaç sahiplerine yardım eden dernek ve vakıflar; geri kazanım alanında faaliyet gösteren kurumlarla da iş birliği yapabiliriz. En çok hangi gıdalar kurtarılıyor? Taze sebze, meyve, bakliyat, şeker, pirinç, makarna, yağ gibi temel ihtiyaçlar ile birlikte, uygun koşullar altında et, balık, tavuk, süt ve süt ürünleri kategorileri ve içecek kategorileri de bağışa uygun noktada kurtarılıyor.
