Enflasyon bir gün düşecek! Düşene kadar tahvil verelim

Ekonomide bayram tatilinin getirdiği sakinliğin yerini, ABD Merkez Bankası’nın Mayıs toplantısında aldığı para politikasında yeni sıkılaşma kararları ve yurt içinde Nisan enflasyonunun açıklanması ile hareketliliğe bırakacağı görünüyor. Mayıs ayının ilk günü açıklanan İstanbul enflasyonu (İTO’nun perakende fiyat endeksi) aylık yüzde 11.36 artış ile Nisan 2001’de görülen aylık yüzde 11.9 artıştan sonra tarihteki en yüksek Nisan enflasyonu olmuştu. Bu artışla endeksin yıllık değişimi yüzde 79.9’a yükselmiş, bu ise Temmuz 1998’den beri görülen en yüksek yıllık artışa işaret etmişti. İTO ile TÜİK’in fiyat endeksleri yıllık artışları arasında yakın ilişki olması ise Mart ayında yüzde 61.1 seviyesinde olan yıllık enflasyonun ulaşacağı seviyeler açısından endişeleri artırmıştı. Piyasaların korkulu bekleyişi sürerken, bayram sırasında medyaya açıklamalarda bulunan Hazine ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati hiç de aynı havada görünmüyordu. Nebati, aynen Merkez Bankası’nın bayram öncesi açıkladığı Enflasyon Raporu’nda olduğu gibi, “zaman her şeyin ilacıdır” modunda, enflasyon beklentilerini iyileştirmeyi, ataletini kırmayı amaçladıklarını belirterek, “Önümüzdeki dönemde enflasyonda uzun vadeye sirayet edecek ve kalıcı olacak bir katılaşma eğilimi beklemiyoruz. Vatandaşlarımızın refah, alım gücünü eskisinin üzerine çıkaracağız. Milletimizi enflasyon baskısı altında ezdirmemek konusunda kararlıyız” açıklamasında bulunuyordu. Ama bu iddialı öngörülere dayanak olacak kur korumalı mevduat ve piyasaya yapılan döviz satışları dışında bir politika aracı bulunmazken, Bakan Nebati tasarrufları yüksek enflasyon ortamında hızla eriyen vatandaşlarımıza “Enflasyon korumalı tahvil ihracı” olacağı müjdesini veriyordu. Bayram öncesi yılın ikinci enflasyon raporunu açıklayan Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu’nun duruşu da farklı değildi. Raporla birlikte, Merkez Bankası 2022 yıl sonu tahminini yüzde 23.2’den yüzde 42.8’e ve 2023 yıl sonu tahminini yüzde 8.2’den yüzde 12.9’a yükselttiğini açıklamış, yüksek revizyona rağmen tahminler piyasanın yüzde 55-60 aralığına yükselen yıl sonu enflasyon tahminlerinin belirgin altında kalmaya devam etmişti. Raporda tahmin aralığı şeklinde verilecek olan üç yıllık enflasyon patikasının kısa vadeli görünümü de merakla bekleniyordu. Raporda yer verilen grafikten okunduğu kadarıyla, TCMB’nin Mart sonunda yüzde 61.1 olan enflasyonun Mayıs ayında üst sınır olarak yüzde 75 civarına yükseleceğini, sonrasında kademeli bir gerilemeyle Haziran-Kasım döneminde üst sınır yüzde 70 ve orta noktası olarak yüzde 60-65 aralığında seyredeceğini ve baz etkisi ile yılı yüzde 42.8 seviyesine inerek (üst sınır yüzde 46.9) bitirmesini beklediği görülüyordu. İyimser yaklaşım... Öte yandan, mevcut büyümenin potansiyel büyümeye göre durumunu gösteren çıktı açığında aşağı yönlü revizyonlar gözlenirken, çıktı fazlasının bu yıl ikinci yarıdan itibaren ortadan kalkarak sınırlı açığa dönüşeceği öngörülüyordu. Bu ise büyümede kayda değer bir yavaşlama beklenmediğini yansıtarak enflasyon düşüşünü sağlayacak ortam oluşumu için yeterince destekleyici görünüme işaret etmemekteydi. Para politikası duruşu önceki toplantılarda olduğu gibi dezenflasyonist sürecin başlamasını gerektirecek bir içerik ve nitelik taşımazken, ciddi boyutta negatif reel faizin korunacağı ortamda, Banka’nın tüm umutlarını döviz kurlarının sakin seyrine yani kur korumalı mevduat enstrümanının ilgi görmeye devam etmesine bağladığına işaret etmektedir. Öte yandan, Banka’nın “Liralaşma Stratejisi” altında, kredi genişlemesine katkıda bulunacak bankalara fonlama maliyet ve vadesine destek olma amacıyla yakında yeni adımlar atacağı, “fonlama yapısında TL cinsinden kıymetlerin teminat olarak kullanımını ve talebini artırıcı ek adımlarımızı devreye alacağız” mesajından da anlaşılıyordu. Banka’nın büyük olasılıkla bayram sonrası, DTH’dan TL’ye dönüş oran hedefini yakalayan ve TL cinsi teminat ağırlığını sağlayan bankalar için üç aylık repo imkanı getireceği ve bunun maliyetini politika faizinin altında belirleyeceği söylenebilir. Sonuç olarak, Merkez Bankası son ticari kredilere yönelik zorunlu karşılık kararından da görüldüğü gibi, para politikasını makro ihtiyati kanallardan yürütmeye ve politika faizine dokunmamaya devam edecektir. Ayrıca, yurt içi kredi genişlemesine her türlü imkanı zorlayarak destek vereceğini bunu ise bankaları fonlama kaynaklarını daha da genişleterek, vadeyi uzatarak ve maliyetini düşürerek gerçekleştireceğini ilan etmiştir. Kur politikasında ise, her ne kadar Başkan dalgalı kur devam ediyor dese de, rakamlar bize “yönetilen kur” rejiminin devam edeceğini düşündürmektedir. Bankanın, ihracat reeskont kredileri, mal ve hizmet ihracat bedellerinden zorunlu alımları ile KKM ve YUVAM hesabı gibi Bankaya yönelen döviz akımlarını, öncelikle KİT’lerin döviz ihtiyaçlarını karşılamada kullanacağını ve artan kısmını da Hazine ve Maliye Bakanlığı ile olan protokol çerçevesinde piyasaya yapılan döviz satışlarında kullandırmaya devam edeceğini beklemekteyim. Banka belli ki, başka bir dış şok gelmezse, Türkiye’nin döviz talebini bu şekilde karşılayabileceği ve kurları belli bir bant içinde götürebileceği varsayımında bulunmaktadır. Bu politika bana göre sürdürülebilir görünmemektedir, ancak ekonomi yönetimi bu yaklaşımı en azından seçimlere kadar sürdürmeyi deneyecek gibi gözükmektedir. Bu sürenin kısalıp kısalmayacağı ise öncelikle cari dengenin seyrine, yurtiçi tasarruf sahibinin portföy tercihine ve parasal genişlemenin ulaşacağı boyuta bağlı olacaktır. Rezervlerin ne düzeyinde ne de sahiplik durumunda iyileşme sağlanabildi Bayram öncesi açıklanan 22 Nisan haftasına ait veriler Merkez Bankası toplam rezervlerinin 109 milyar dolara ve net rezervlerinin (NUR) 17.2 milyar dolar seviyesine gerilediğini gösteriyordu. Bu ise, ihracat bedeli alımları ve yüklü KKM girişlerine rağmen yılbaşından bu yana brüt rezervin 2.1 milyar dolar gerilediğini, NUR’un ise ancak 8.9 milyar dolar yükseldiğini göstermekteydi. Rakamlar, son aylarda döviz akımlarının önemli bir kısmının bankaya yönlendirilmesine rağmen TCMB’nin bununla uyumlu bir toplam ve net rezerv birikimini sağlayamadığını yansıtmaktadır. Böyle olunca rezervlerin sahiplik durumu açısından da bir iyileşme sağlanamadığı anlaşılmaktadır. TCMB’nin altın ve brüt döviz rezervlerinin dağılımına banka tarafından açıklanmış son Türk lirası ve Yabancı Para Zorunlu Karşılık (YP ZK) tesis dönemi olan 1-14 Nisan itibarı ile bakıldığında, Rezerv Opsiyon Mekanizması (ROM) kapsamında bankalar tarafından tutulan altın rezervleri tutarının 3 milyar dolar, brüt döviz rezervleri içinde ise uygulamanın kaldırılması ile sıfır düzeyinde olduğu izlenmektedir. Buna ek olarak, YP ZK kapsamında tutulan altın 5.7 milyar dolar ve döviz ise 67.2 milyar dolar seviyesinde görünüyor. Ayrıca, altın ve döviz rezervleri içinde swap işlemleri ile geçici olarak gelen kısımlar da önemli yer tutuyor. TCMB’nin 15 Nisan itibarı ile 112.3 milyar dolar olan altın rezervleri içinde yukarıda bahsettiğim ROM ve YP ZK dışında 3.9 milyar dolar da bankalarla yapılan altın swap işlemleri kaynaklı. Bunları çıkardığımızda TCMB ve Hazine sahipliğindeki altın rezervi 30.6 milyar dolar olarak karşımıza çıkıyor. Toplam döviz rezervleri ise 69 milyar dolar görünürken, bunun yaklaşık 11.2 milyar doları Hazine’nin döviz mevduatı, 67.2 milyar doları YP ZK kapsamında bankalar tarafından tutulan kısım, son veride 63.7 milyar dolar olarak olarak açıklanan bankalar ve Merkez Bankaları ile yapılan swap işlemlerinden oluşuyor. Dolayısı ile, bankanın kendine ait (satın aldığı) döviz rezervinin olmadığı, Hazine’nin döviz mevduatını düşmezsek bile ciddi boyutta negatif (-57.8 milyar dolar) olduğu ve altın rezervleri eklendiğinde bile TCMB sahipliğinin negatif bölgede kaldığı (-27.2 milyar dolar) görülmektedir.

Haluk Bürümcekçi

Diğer Yazarlar

Kanser tedavisinde çığır açan teknoloji

Cumhuriyetçi Parti, AK Parti'ye benzedi

Gözlerinize gözünüz gibi bakın

Dış politika sandığı nasıl etkiler?

Atma işkembeden!

Enflasyon bir gün düşecek! Düşene kadar tahvil verelim