Sosyal medyanın hayatımızdaki etkisini artık tartışmayacağımız bir dönemdeyiz. Twitter’ın yükselişe geçtiği 2010 yılından itibaren gazetelerin yazı işleri toplantılarında haber ajansları ve muhabirler dışında ‘sosyal medya’ adlı önemli bir kaynak olduğunu keşfetmiştik. Halbuki çok değil 50 yıl önce ABD’de yazılan doktora tezlerinde yazılı basının manşetleriyle gündem belirleme gücüne dikkat çekiliyordu. 1972 yılında, Maxwell McCombs ve Donald Shaw adlı iki akademisyen tarafından ortaya konulan bir araştırma çok ses getirmişti. Gazetelerin manşete çektikleri haberlerle gündem belirleme gücünün ne kadar önemli olduğu belgelenmişti. Hatta bunun yeni bir çağ olduğu, Amerikan toplumunun o dönem (ve sonrasında da) gazete manşetleriyle yönlendirildiği iddia edildi. Bazı fikirlerin kamuoyu oluşturmak için birkaç büyük medya kuruluşu tarafından manipüle edildiği de hep konuşulur.
Bugün gazete ve TV’lerin, gündemi sosyal medya mecraları olmadan belirleme gücü çok daha düşük. Gazete sayfasındaki haber sosyal medya mecralarında yer almadan büyük paylaşım rakamlarına erişmezse beklenen etkiyi asla yapmıyor.
Biri senaryo yazsa ‘çok abartılı’ derdik
Mesela ünlü aktör Johnny Depp’in boşandığı eşi Amber Heard’e karşı açtığı iftira davası sosyal medya olmasa kesinlikle geleneksel medya mecralarında bu kadar yer alamayacaktı. Normalde ABD’de kapalı kapılar ardında az sayıda izleyici karşısında gerçekleşen bu tip davalar gazete ve TV’lerde daha geri planda yer buluyor. Court TV adlı yargı kanalından da canlı yayınlanan dava bir anda sosyal medya köpürtmesiyle ülke gündemine oturdu. Johnny Depp’in hayranları başka eyaletlerden kalkıp Fairfax’daki mahkemenin önüne çadırlar kurdu. Pankartlar açıp ünlü aktöre destek verdi. Tabii ki Depp’e iftirayla suçlanan aktris Heard’ün bu ilişkinin asıl mağduru olduğunu düşünenlerin sayısı da az değildi. Kadın dayanışma dernekleri başta olmak üzere birçok kişi de Amber Heard’ın aile içi şiddet mağduru olduğunu iddia ederek Depp’i protestoya başladı. Sosyal medya mecraları olmasa muhtemelen bu kutuplaşma da yaşanmayacaktı. Günlerdir devam eden uzun duruşmalardan kesilen kısa videolara birileri Türkçe alt yazılar da ekleyerek sosyal medyadan da önümüze düşüp durmasını sağlıyor. Böylece bu yargılama haberi, dünyanın her yerinde sosyal medyanın etkisiyle kendisine klasik medyada bir tur daha yer buldu.
Çin malı uygulamanın Amerika'daki galası
Voice of America’nın araştırmasına göre duruşma haberleri geçen hafta ABD’de gündemin bir numarası oldu. Medyada çokça yer bulması beklenen rekor enflasyon oranı, bebek maması yokluğu ve Rusya-Ukrayna Savaşı gibi haberleri geride bıraktı. Ayrıca sosyal medya uygulamalarından TikTok da davadan paylaşılan yüzlerce çarpıcı videoyla ‘haber mecrası olma yolunda’ rakibi Instagram’a fark attı. Meta çatısı altındaki Instagram’ın Reels adı verilen kısa videoları uzun süredir TikTok’a karşı yaşanan rekabette geride kaldığı için hissedarlar tarafından eleştiriliyordu. Çinli TikTok’un iki ABD’li film yıldızının mahkemedeki didişmesiyle ABD’li bir sosyal medya şirketine zafer kazanması da işin bir diğer enteresan tarafı oldu. Oysa yıllardır abone sayısını artırmada büyük sıkıntı çeken Instagram, bundan sonraki büyüme stratejisini Reels’i geliştirme üzerine kurmuştu. Yılbaşından beri yüzde 40 değer kaybeden Meta hissedarları Johhny Depp davasındaki son TikTok yenilgisi ile iyice umutsuzluğa kapıldı. Buna karşın dakikada 174 milyon videonun izlendiği TikTok dünyanın en büyük medya mecrası olmaya doğru usul usul ilerliyor. Son bir yılda sadece ABD’de bile TikTok’ta geçirilen süre Instagram ve Facebook’ta geçirilen süreyi aştı. 2022 yılı başından beri de TikTok, Google’ı bile geçerek dünyanın en çok ziyaret edilen adresi oldu. Sosyal medya şirketlerinin başarılı olması için tek şart ‘hep daha fazlası’nın istenmesi. Kimilerince fazla steril bulunan Instagram, çok daha banal denilen TikTok karşısında kendi topluluğunu artık büyütemiyor.
