Planlı mağduriyetler çağı

ABD’nin Livermore şehrinde turistlerin mutlaka ziyaret ettiği bir itfaiye istasyonu var. Sebebi içinde hizmet veren kahraman itfaiyeciler değil; tavanında asılı bir ampul. Hatta gidemeyenlerin de görebilmesi için onu kesintisiz yayınlayan bir web kamerası dahi var. Guinness Rekorlar Kitabı’na girmeye hak kazanan “Centennial Light” adlı bu ampul, duyuna yerleştirildiği 1901 yılından bu yana hiç sönmeden etrafını aydınlatmayı sürdürüyor. 122 (yüz yirmi iki) senedir. 1 milyon 70 bin saat eder. Geçen ay küçük bir servet ödeyerek aldığım, internetten yönetilebilen ve her renk ışık verebilen “teknoloji harikası” LED ampul seti 25 bin saatlik bir beraberlik vaat ediyor. En kabadayı olanının dahi iddiası 100 bin saat (11 yıl). Dünya dışı gezegenlerde yaşam alanları kurmak için uğraşılan bir dönemde, bizi bir asır önceki ampule imrendiren şey nedir dersiniz? Bu sorunun yanıtına 2010 yılında izlediğim “The Lightbulb Conspiracy” adlı belgeselde ulaşmıştım. Cosima Dannoritzer imzalı bu yapım, “planlı eskitme” olarak Türkçeleştirilen “planned obsolescence” kavramının izlerini sürüyordu.