Prof. Dr. Şadan Gökovalı’nın “Ben Halikarnas Balıkçısı / Doğdum Sevdim Öldüm” başlıklı kitabında güzel bir anekdot yer alır. Namıdiğer “Halikarnas Balıkçısı”, Cevat Şakir Kabaağaçlı manevi oğlu Gökovalı’ya anlatıyor:
Dünya tansığı (harikası) Bodrum Mozolesi’nin kalabilen parçalarını da İngilizler British Museum’a kaçırdılar. Bir gün dayanamayıp bu Britanya Müzesi’ne telgraf çektim. Dedim ki “Bu harika yapı Londra’nın sisli havaları için değil Karya’nın duru mavi gökleri için yaratılmıştır. Sizden insanlık adına rica ediyorum. O eseri asıl yerine geri gönderin…”
Aldığım yanıt çoğu kişice bilinir:
“…dileğinizi bir anlamda yerine getirmiş olmak için müzenin Mozole salonunun duvarlarını maviye boyadık!”
Bahsi geçen mozole Cevat Şakir’in tabiriyle Acaib-i Seba-yı Alem’in yani ilk çağ dünyasının yedi harikasından biri olan, Karya Kralı Mausolos’un mezarı. Bodrum Belediyesi ve Kültür Bakanlığı kaynaklarında adı Mausoleion diye geçiyor. Kral Mausolos kendi ölümsüzlüğünü simgeleştirmek için hayattayken, yani MÖ 353 yılından önce yapının inşaatını başlatıyor. Yaklaşık 1650 yıl ayakta kalan yapı, 8 Ağustos 1304’teki büyük depremde yıkılıyor. Daha sonra taşları Bodrum Kalesi’nin yapımında kullanılıyor. Bu anıt mezara ait birçok kabartma ve heykel 1857’de İngilizler tarafından British Museum’a götürülüyor.
İngilizlerin yıllarca “Bu dünya miraslarına orijinal topraklarında kurulu ülkelerden çok daha iyi bakar, onları bütün dünyanın görebilmesi için çok daha iyi koşullarda sergileriz” diyerek iade taleplerine ret cevabı verdikleri bilinen bir malumat (50-100 yıl öncesi için haklı bir sebep sayılabilirdi. Savaşlarla harabeye dönen bazı ülkeler için hâlâ da geçerli sayılabilir bu gerekçe).
Her altı günde bir dünyanın her yanından irili ufaklı ülkelerin İngiltere’den kazandığı bağımsızlığı kutladığı günümüzde, yine hemen hemen her ülkenin tarihi eserleri British Museum’da sergileniyor. Liste o kadar uzun ki, ancak 5 binden fazla eseri olan ülkeleri sıralamak mümkün oldu.
British Museum’da hangi ülkeye ait kaç parça tarihi eser var?
- Irak- 164 bin
- İtalya - 147 bin
- Mısır - 120 bin
- Fransa - 82 bin
- Türkiye - 74 bin
- Almanya - 66 bin
- Yunanistan - 65 bin
- Çin - 58 bin
- Hindistan - 53 bin
- İran - 51 bin
- Japonya - 43 bin
- ABD - 29 bin
- İsrail - 26 bin
- Hollanda - 16 bin
- İsviçre - 16 bin
- İskoçya - 14 bin
- Kıbrıs -14 bin
- İrlanda - 12 bin
- İspanya - 12 bin
- Belçika - 9 bin
- Avusturya - 9 bin
Havanın bulutlu olma oranı
Ülke - Yüzde
- İzlanda - 84.4
- Grönland - 83.7
- Norveç - 81.5
- İrlanda - 80.1
- Finlandiya - 79.6
- Birleşik Krallık - 78.4
- İsveç - 78.2
- Hollanda - 74.4
- Danimarka - 72.2
- Almanya - 71.5
- Polonya - 71.1
- Rusya - 68.6
- Fransa - 62.9
- İtalya - 52.4
- ABD - 46.8
- Türkiye - 39.8
- İsrail - 28.7
- Suudi Arabistan - 22.6
- Libya - 17.7
- Mısır - 14.6
Kaynak: East Anglia Üniversitesi İklim Araştırmaları Bölümü
Türkiye app pazarında Trendyol açık ara lider
Dijital iletişim ve mobil teknoloji dünyasındaki gelişmeleri analiz eden Sensor Tower’ın 2024’ün ilk çeyreğine dair raporunda detaylı malumatlar var. Dünya geneliyle birlikte nüfusu yüksek ülkelerin kullanımlarının analiz edildiği rapordan bazı detaylar şöyle:
2024’ün ilk üç ayında dünya genelinde app’ler (uygulama) üzerinden toplam 35.6 milyar dolarlık harcama yapıldı. Harcamaların 20.3 milyar doları oyun app’lerine gitti. Yani app’ler üzerinden harcanan her 100 doların 57 doları oyun tutkunlarının cüzdanından çıktı.
Apple’a ait AppStore, app piyasasında liderliğini koruyor. 35.6 milyar dolarlık pazarın 24.6 milyar doları AppStore’a ait. Alphabet’in Google Store’u ise 11.2 milyon dolarlık satış hasılatına ulaştı.
Bu yılın ilk üç ayında telefon, tablet ve diğer cihazlara indirilen app sayısı 34 milyar adet oldu. Bunun 12.8 milyar adedi oyun app’leri. AppStore’lardan indirilen app sayısı 8.4 milyar adet. Google Store’dan ise ilk üç ayda 25.6 milyar adet yükleme yapıldı.
ABD en büyük app pazarı. İlk üç ayda app’lere 12.4 milyar dolar harcayan Amerikalıları 6 milyar dolarla anakarada yaşayan Çinliler, 4.1 milyar dolarla Japonlar, 1.6 milyar dolarla Güney Koreliler, 1.1 milyar dolarla Birleşik Krallık’ta yaşayan insanlar izliyor.
App indirme sayısında ise Hintler 5.9 milyar adetle ilk sırada. Bu ülkeyi 3.1 milyar adetle Amerikalılar, 2.5 milyar adetle Brezilyalılar takip ediyor. Nijerya, Meksika, Endonezya gibi pazarlarda ciddi sıçramalar var.
Dünyada en çok indirilen app yarışında TikTok ile Instagram arasında sürekli el değiştiren bir liderlik var. Bu yılın ilk çeyreğinde zirve Instagram’ın.
Bu yılın ilk üç ayında dünyada en çok indirilen app’ler:
- 1- Instagram
- 2- TikTok
- 3- Facebook
- 4- WhatsApp
- 5- CapCut
- 6- Telegram
- 7- Temu
- 8- Spotify
- 9- Snapchat
- 10- WhatsApp Business
Gelelim Türkiye malumatlarına: Yılın ilk üç ayı itibarıyla bizde en çok indirilen app Trendyolmilla. Bu app’in 56 sıra birden yükselip zirveye çıkması çok çarpıcı. İlk 10’da iki Trendyol app’i daha bulunuyor. e-Devlet app’inin 7 sıra yükselip 3’üncülüğe yerleşmesi de, bu hizmetten duyulan yüksek memnuniyetin göstergesi.
Bu yılın ilk üç ayında Türkiye’de en çok indirilen app’ler:
- 1- Trendyolmilla
- 2- Instagram
- 3- e-Devlet
- 4- Trendyol Go
- 5- WhatsApp
- 6- TikTok
- 7- CapCut
- 8- WePlay
- 9- Trendyol
- 10- Facebook
Şu iki malumat da ilginç:
Trendyol’un app’i ilk çeyrekte Suudi Arabistan’da en çok indirilenler listesinde üçüncü sırada. İlk iki sıradaki Temu ve Shein’in de giyim e-ticaret sitesi olmaları da çarpıcı ayrıntı.
Yılbaşından itibaren dünyanın en çok konuştuğu mesele olan ChatGPT’nin app’inin dünya sıralamasında ilk 10’a girememesi biraz tuhaf bir durum. En yaygın kullanılan yapay zeka app’i ChatGPT; Avustralya, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Singapur, Güney Kore, İspanya, İngiltere ve ABD’de ilk 10’da yer alıyor. Gelişmiş ülke farkı… Değil mi?
500 yıllık Kraliyet Posta İdaresi satılıyor
508 yıl önce, 1516’da dönemin İngiltere Kralı VIII. Henry’nin talimatıyla “Master of the Posts” adıyla kurulan, bugün 130 bin çalışanıyla yılda 10 milyardan fazla mektup dağıtan Royal Mail (Kraliyet Posta İdaresi) el değiştiriyor.
Royal Mail’in hikayesi gerçekten çok çarpıcı. Wikipedia’da yer alan malumata göre VIII. Henry döneminde sadece kral ve saray bürokrasisinin diğer ülkelere iletmek istediği mektup ve paketleri illetmekle görevli olan kurum, VI. James döneminde Londra ve Edinburgh arasında saraya ait postaları iletmeye başlıyor. 1635’te Kral I. Charles döneminde Royal Mail hizmeti halka açılıyor. Kurumun işletmesi özel bir kişiye devrediliyor ve alıcıdan ücret tahsil edilmeye başlanıyor. 1657’de İngiltere, İskoçya ve İrlanda’da geçerli olan Posta Yasası çıkıyor. 1784’te Londra-Bristol hattında ilk posta arabaları, 1830’da ise Liverpool-Manchester arasında ilk posta treni devreye alınıyor. 1840’ta göndericinin ücret ödediği sisteme geçiliyor ve hemen ardından ilk posta pulu (Penny Black) kullanımı başlıyor. 1800’lü yılların ortalarında Londra’da günde 6 ila 12 kez posta dağıtımı yapılmaya başlanıyor. Kentte gün içinde yollanan mektuba aynı gün cevap almak mümkün hale geliyor. 1852’de ilk posta kutusu Jersey’ye konuluyor.
2006’da Royal Mail’in monopolü kırılıyor ve posta sektörü rekabete açılıyor. Teknolojinin hızla ilerlediği bu yıllarda, dağıtılan mektup sayısı da aynı hızda azalmaya başlıyor.
Royal Mail 2013’te halk arz yoluyla özelleştiriliyor. Hisselerin yüzde 60’ı yatırımcılara satılırken yüzde 10’u bedelsiz olarak çalışanlara veriliyor. Devlet satıştan 2 milyar sterlin gelir elde ediyor. Royal Mail hisseleri ilk gün yüzde 38 prim yapıyor. İlk altı ay sonunda yatırımcılarına yüzde 57 kâr sağlıyor. Hükümet 2015’te kalan yüzde 28 hissesini 1.3 milyar sterline yatırımcılara satıyor. Çalışanlara ücretsiz olarak yüzde 2 hisse daha veriliyor.
Royal Mail bugün International Distribution Services (IDS) adlı bir şirketin çatısı altında. 130 bin çalışanı, 49 bin aracı, 37 dağıtım merkezi bulunan Royal Mail’in son 12 aylık cirosu 8.5 milyar sterlin. Aynı dönemdeki zararı 1 milyar sterlinin üzerinde. IDS’in Birleşik Krallık dışında faaliyet gösteren GLS adlı dağıtım şirketi kâr etse de, Royal Mail’in zararı nedeniyle şirketin bilançosu “kırmızı bölgeden” bir türlü çıkamıyor.
Son yıllarda Avrupa’nın hızlı yükselen iş insanlarından Çek asıllı Daniel Křetínský, beş asırlık tarihi olan Royal Mail’i çatısı altında bulunduran IDS’in yeni sahibi olmak üzere. Geçen yıllarda IDS’in yüzde 27.6’sını borsadan toplayan Křetínský’nin hisse başına 3.6 sterlinlik satın alma teklifi IDS Yönetim Kurulu tarafından kabul edildi. Bu fiyata göre IDS’in toplam değeri 5.2 milyar sterlini buluyor.
Asıl mesleği avukatlık olan Křetínský, enerji yatırımlarıyla büyüyen bir iş insanı. 10 milyar dolara yakın bir serveti bulunan Křetínský Rus gazını Avrupa’ya taşıyan Eustream boru hattının Slovakya’da bulunan bölümünün sahibi. Křetínský’nin Sainsbury’s ve West Ham futbol kulübünde hissesi bulunuyor. Son olarak batmakta olan Fransız market zinciri Casino’yu satın alan Çek iş insanı, Fransa’nın en etkili gazetesi Le Monde’un bir bölüm hissesini de almış ancak tepkiler üzerine satmak zorunda kalmıştı.
