Rusya’nın Ukrayna’yı işgali küresel otomotiv sektörünü tehdit ediyor. Çip krizinden sonra bu kez savaşın etkileri, otomotivde iyice hissediliyor. Tedarik sorunu nedeniyle üretimlerin aksaması bir tarafa, artan maliyetler hem şirketleri hem de tüketicileri kara kara düşündürüyor. Savaş nedeniyle kaportadaki alüminyumdan katalitik konvertörlerdeki paladyuma ve bataryalardaki yüksek kaliteli nikele kadar araçlarda kullanılan metallerin fiyatları rekorlar kırıyor. Fırlayan emtia fiyatları, pandemi döneminde artan maliyetleri iyice yükseltecek.
Paladyum fiyatları, küresel arzın yüzde 35’ini gerçekleştiren Rusya’ya uygulanan mali yaptırımlar, sevkiyatların aksaması ve arz sıkıntısının daha da kötüleşmesi nedeniyle bu yıl yüzde 80 arttı. 2022 başında onsu 1.940 dolar olan paladyum, 3 bin 440 dolara ulaşarak rekor kırdı. Bir başka fırlayan emtia, elektrikli otomobillerde kritik öneme sahip nikel.
3 ay vadeli nikelin ton fiyatı Londra Metal Borsası’nda 24 bin 900 dolardan 100 bin dolar seviyesini gördü. Borsa işlemleri durdurmak zorunda kaldı. Nikelde fiyat 46-47 bin dolar düzeyinde seyrediyor. Alüminyum da Şubat’a oranla yüzde 20 artış gösterdi.
Salgından daha beter
Emtia ve ham madde fiyatlarındaki sert yükselişlerin bedelini ise tüketiciler ödeyecek gibi görünüyor. Özellikle de lityum iyon bataryayı oluşturan pahalı bileşenler nikel, kobalt, lityumun zirve yapması, elektrikli araçların fiyatlarını etkileyecek. Morgan Stanley’ye göre, nikel fiyatlarındaki artış elektrikli araç üretmenin maliyetini 2 bin dolar artıracak.
Dünyanın en büyük üreticileri önümüzdeki döneme ilişkin zam sinyallerini vermeye başladı. Stellantis CEO’su Carlos Tavares, “Ham madde ve enerjiden kaynaklanan bir maliyet artışımız var. Bu durum iş modelimiz üzerinde baskı oluşturuyor” dedi. Tavares, çip krizinin sona ermesinin üreticilerin yüksek ham madde ve enerji fiyatlarını dengelemesine yardımcı olabileceğini ancak bu yıl sorunun çözülmesini beklemediklerini belirtti. Financial Times’a konuşan Volkswagen Grubu CEO’su Herbert Diess de Ukrayna’da devam edecek uzun süreli savaşın ekonomik açıdan koronavirüsten daha etkili olacağını söyledi. Diess, tedarikte yaşanan sıkıntılar ve pahalanan ham maddeler yüzünden otomobil fiyatlarının artacağına dikkat çekti.
Hedefler şaşacak mı?
Gelen haberler, Türkiye otomotiv sektörünü tehdit ediyor. Analiz şirketi LMC Automotive, tedarik sıkıntısı, yaptırımlar, yükselen enflasyon ve tüketici güveninin satışlar üzerinde baskı oluşturacağını belirterek, Batı Avrupa’da satışların 11 milyon adedin altında kalmasını bekliyor. Bu da büyük umutlarla başlanan 2022’de satışların sadece yüzde 3.6’lık artacağı anlamına geliyor. Salgın öncesi 2019 yılındaki 14.2 milyon adetlik satışın yakalanmasının zaman alacağını gösteriyor. Bu tahminler yıla iyi başlangıç yapamayan Türkiye otomotiv sektörü için risk oluşturuyor. Türkiye otomotiv sektörü, 2022’de henüz üretim, ihracat ve satışta artıya geçemedi. İlk 2 ayda üretim yüzde 12, ihracat yüzde 11, toplam satışlar yüzde 14.1 azaldı. 2022 hedefleri daha şimdiden tehlikeye girdi. Otomotiv Sanayi Derneği (OSD), üretimde 2021’e oranla yüzde 8-15, ihracatta yüzde 11-17 arasında artış bekliyor. Üretimin 1 milyon 380-1 milyon 470 bin adede, ihracatın da yeniden 1 milyon adedin üzerine çıkması öngörülüyor.
Tesla 1 haftada iki kez fiyat artırdı
Elektrikli otomobil üreticileri fiyat artışlarına gitmeye başladı bile. Tesla CEO’su Elon Musk’ın ham madde ve lojistikte önemli fiyat baskısıyla karşı karşıya olduklarını açıklamasının ardından 1 haftada Çin ve ABD’deki fiyatlarını iki kez artırdı. 9 Mart’ta ABD ve Çin’de Model 3 ile Model Y fiyatlarına 1.000 dolar zam yaptı. 15 Mart’ta da ABD’deki tüm modellerinin fiyatlarını yüzde 5-10 oranında artırdı. En ucuz Model 3’ün fiyatı 46 bin 990 dolara çıktı. Çin’de de Model 3 ve Model Y’nin satış etiketi yüzde 5 yükseldi. Rivian da yüksek ham madde maliyeti nedeniyle ön sipariş verilen araçlarda fiyatlarını 12 bin dolar artıracağını açıkladı. Ancak müşterilerin sosyal medya üzerinden tepkileri üzerine Rivian zam kararını geri aldı.
‘Türkiye’de şu parça var mı’ diye arıyorlar
Rusya-Ukrayna savaşını değerlendiren Ford Otosan Genel Müdürü Haydar Yenigün, “Ukrayna imalat sanayinin çok ortasında bir ülke değil ancak ciddi miktarda üreticisi de var. Bir marka mesela hafta sonu bana ulaşarak, ‘Türkiye’de şu parça var mı, Ukrayna’da üretim durdu’ diye yardım istedi. Bu tip gelişmeler çok olacak. Putin bu işe devam edecek, öyle görünüyor. Sorun yarı iletkenin üzerine çıkar mı, inanın bilemiyorum. Bildiğim bu problemler devam edecek. Bu yüzden en esnek olan kazanacak, başka çaresi yok. Ben yıllardır ‘Geleceğin başarılı şirketi ancak belirsizliği iyi yönetendir’ diyordum ama bu kadar acayip şeyler beklemiyordum. Pandemi, Avrupa’nın ortasında savaş öngörmüyorduk” diye konuştu. Artan maliyetlere de değinen Yenigün, şunları kaydetti: “Ukrayna ve Rusya’dan parça alırken de sıkıntı devam edecek. Malzeme maliyetlerinde nikelin yüzde 200 artması mesela, araç fiyatlarına tabii çok farklı bir formülle yansıyor. Ama bunu üretici şirketler absorbe etmeye çalışıyorlar. Elektrikli araçların fiyatları artarsa o zaman da devletler devreye giriyor ve teşvik veriyorlar. Çünkü sistemin çalışmaya devam etmesi lazım.”
Dalgalanma 2026’ya kadar sürebilir
VW Grubu CEO’su Herbert Diess, yarı iletken kıtlığı, tedarik sorunları, yüksek emtia fiyatları ve Rusya-Ukrayna savaşının, otomotiv sektöründe 2022’de beklenen büyümeyi vurabileceğini belirtti. Diess, “Ukrayna’daki savaş mevcut bakış açımızı sorguladı. Emtia piyasaları 2026’ya kadar dalgalı kalabilir” dedi.
88 milyar $’lık çip yatırımı
ABD’li Intel, Avrupa’ya 10 yıllık dönemde 80 milyar euroluk (88 milyar dolar) yarı iletken yatırımı yapacak. Şirket, akıllı telefondan otomobile kadar birçok farklı sektöre yönelik tesisler kurarak, krizi sona erdirmeyi hedefliyor. Yeni yatırım planında Almanya 17 milyar euro ile aslan payını alacak. Intel, Magdeburg’a iki yeni fabrika inşa edecek. Fabrikaların 2027’de devreye girmesi bekleniyor. Fransa’da tasarım ve araştırma merkezi kurmayı hedeflerken, çip montaj ve paketleme fabrikası için İtalya ile görüşüyor. Intel, İrlanda’daki fabrikasını 12 milyar euro yatırımla büyütecek. Polonya ile İspanya’da da gelişmiş bilgi işlem için laboratuvarlar açacak.
6 elektriklisine Otosan imzası
Ford, 2024’e kadar üç yeni binek elektrikli ve dört yeni elektrikli ticari aracı Avrupa pazarına sunacak. Ford, Köln’de 2023’te elektrikli SUV üretimine start verecek. Onu 2024’te sportif crossover izleyecek. Ford Otosan’ın satın aldığı Romanya’daki Craiova tesisinde elektrikli Puma üretimi 2024’te başlayacak. Craiova’da Transit Courier ile Tourneo Courier’nin elektrikli versiyonu 2024’te banttan inecek. Gölcük’te üretilen E-Transit’in Nisan’da tanıtılması planlanırken, Transit Custom, Tourneo Custom elektriklenecek. Böylece 9 elektriklinin 6’sını Ford Otosan üretmiş olacak.
Starbucks’lara şarj istasyonu
Volvo Cars, şarj konusunda tüketicilerin hayatını kolaylaştırmayı hedefliyor. Şirket ABD’de Starbucks ile iş birliğine gitti. Buna göre yazın 15 Starbucks noktasına 60 adet hızlı şarj yerleştirecek. Pilot proje ilk etapta Denver ile Seattle arasını kapsayacak. Şirket, tüm elektrikli araç sahiplerinin DC şarj istasyonlarını kullanabileceğini belirtirken, Volvo sahiplerine ücretsiz veya indirimli fiyatla sunulacağını açıkladı. Volvo Cars geçtimiz günlerde geleceğin elektrikli otomobilleri için kablosuz şarj teknolojisini test etmeye başladı. Şarj işlemi, uyumlu bir otomobil sokağa yerleştirilmiş bir şarj pedinin üzerine park ettiğinde otomatik olarak gerçekleştiriliyor.
