Beşiktaş’ın Şampiyonlar Ligi maçı için birkaç yıl önce Monte Carlo’ya gitmiştik. Monaco-Beşiktaş (1-2) maçı öncesi yakınlardaki St. Paul de Vence kasabasını geziyorduk. Kafile rehberimiz bu minik kasabada bir dönem Picasso’nun da yaşadığını anlatıyordu. Cimriliği ile bilinen Picasso, o dönemler ünlü ve pek varlıklı olmadığı için buradaki berberine para yerine resimlerinin küçük eskizlerini vererek ödeme yaparmış. Yıllar sonra Picasso dünya çapında tanınınca o berber ve oğulları bu ‘karalama’ sayılacak minik çizimleri açık artırmalarda satarak küçük bir servetin sahibi olmuş. Falcao ve Cenk Tosun’un iki golü kadar Picasso’nun berberi de o geziden aklımda kalan anılardı…
Geçen hafta arka arkaya 2-3 enteresan açık artırma haberi okudum. Bu haberler bana hemen Picasso’nun berberini hatırlattı. İlki Elon Musk’un eşi Grimes’in dijital sanat koleksiyonunu satışa sunup saatler içinde 5.6 milyon dolar gelir elde etmesi. İkincisi Mesut Özil’in imzaladığı üç ayrı Fenerbahçe formasının toplam 36 bin dolara alıcı bulması. Üçüncüsü de sokak sanatçısı Banksy’nin ‘Moronlar’ adlı eserinin 95 bin dolara satılması.
Sahteciliğin önüne geçecek sistem
Bu üç haberde de “dijital varlık olarak kaydedilen eserler” lafının geçmesi dikkatimi çekti. Çünkü üçünün de bu sayede çok iyi fiyatlara satıldığı özellikle vurgulanmıştı. Satışların tam olarak nasıl yapıldığını ve ürünlere neden ekstra bir değer katıldığını anlamaya çalıştım. Bu işin arkasından da Bitcoin ile tanıdığımız blokzincir (blockchain) teknolojisi çıktı. Ayrıca bu rakamların satış bedeli değil ‘dijital varlık’ olarak ödenen ilk tescil rakamı olduğunu öğrendim. Yani bir borsa ürünü gibi bu rakamlar da zamanla dalgalanacak.
Yeni dijital dünyada sanat eserleri de tıpkı kripto paralar gibi şifrelenerek özel koruma altına alınıyor. Her şeyin kopyalanabildiği, dünyanın en iyi müzelerinin bile sahte tablolara ultra paralar ödediği bir çağda yaşıyoruz. Artık sanat eserleri sadece sahibine ait olacak şekilde ‘bir dijital varlık’ olarak şifrelenebiliyor. Kısaca NFT adı verilen bu sistem “Non-Fungible Token” kelimelerini baş harflerinden türemiş. ‘Değişimi mümkün olmayan-biricik varlık’ olarak tanımlanıyor. Bu varlığın illa bir sanat eseri olması gerekmiyor, bir fotoğraf, bir video ya da herhangi bir deli saçması ‘şey’ olabilir. Twitter’ın kurucusu Jack Dorsey de dünya tarihindeki ilk tweet’ini bir dijital varlık olarak NFT sistemi ile tescil etmiş durumda. Bu tweet’ini şimdi ‘dijital varlık’ olarak şifrelendi ve biricik eser haline getirdi. Hemen akabinde de yapılan açık artırmada tarihin ilk tweet’ini Malezya merkezli Bridge Oracle CEO’su Türk kökenli Sina Estavi, 2.5 milyon dolara aldı. Estavi de ileride biraz kar edip başkasına satabilir. Kimbilir bu dijital eser belki de 100 yıl sonra Louvre Müzesi tarafından alınıp sergilenecek.
Geleceğe yatırım aracı
NFT teknolojisinin bu kadar değer yaratmasının en önemli tarafı ileriye dönük yatırım imkanı vermesi. Grimes, eşi Elon Mask’ı da tasvir ettiği basit fotoşop’larını ‘WarNymph’ adlı dijital koleksiyonda tanıtmak için “Bu orijinal eserimi hazırlarken 2021 yılıydı ve Elon henüz Mars’ta koloni kurmamıştı” diye bir ifade kullandı. Yani okuduğum üç haberde de tamamen geleceğe yatırım var. Mesut’un Fenerbahçe’deki tescilli ve imzalı ilk forması mayıs ayında takım şampiyon olursa değerini artırmış olacak. NFT teknoloji ile şifrelenip tescil edilen ürünler ‘tek ve benzersiz’ olduğundan iyice emin olunduktan sonra çeşitli platformlarda görücüye çıkıyor. Şimdiden de Chritie’s ve Sotheby’s gibi büyük müzayede evlerinin yanı sıra prestijli sanat galerinin bu platformlardaki ‘sanal arsalar’da yerlerini aldığını aktarayım. Eğer siz de 5 yaşındaki çocuğunuzun ‘Küçük Einstein’ olduğuna inanıyor ya da torununuzun ileride Mozart filan olacağını düşünüyorsanız şimdiden evdeki o karalama kağıtlarını birer ‘dijital varlık’ olarak tescil etmeye başlayın; Picasso’nun hatasına düşmeyin…
*NFT teknolojisi ile ilgili derinlemesine bilgi için Bahçeşehir Üniversitesi BlockchainIST Center araştırma asistanı Aybars Dorman’ın (@blockhood) Twitter’daki ‘bilgisel’lerini okuyabilirsiniz.
