Bir filmi görmeden hakkında atıp tutmak… Ya da okumadığınız bir kitabın, dünya edebiyatına katkısı konusunda büyük laflar söylemek… Hepimizin çevresinde böyle insanlar vardır. Hatta belki bizler de hayatımızın bir döneminde, birazcık atıp tutmuşuzdur. İki üstat; Umberto Eco ve Jean-Claude Carriére, görkemli kütüphanelerine bakıp “Bütün bu kitapları okudunuz mu?” diye soranlara verilecek cevaplardan konuşurken geliyorlar bu noktaya. Eco, bu klişeleşmiş soruya kendi adına iki cevabı olduğunu söylüyor: 1. “Bu kitaplar yalnızca önümüzdeki hafta okumam gerekenler. Okumuş olduklarım üniversitede.” 2. “Bu kitapların hiçbirini okumadım. Yoksa niye tutayım ki?” Ben de bu soru geldiğinde ilk seçeneğe yakın cevaplar veriyorum. İkinci cevap da hiç fena değil aslında. Zihin açıcı, aydın tanımını sorgulatan ve her cümlesinde samimiyet ışıltısı olan bir sohbet kitabından geliyor bu satırlar: Can Yayınları’nın Kırkmerak dizisinden 2010 yılında çıkan Kitaplardan Kurtulabileceğinizi Sanmayın’dan…
Bir okuma yolculuğu sorgusu
Umberto Eco’nun, Kitaplardan Kurtulabileceğinizi Sanmayın’daki sohbet arkadaşı Jean-Claude Carriére, edebiyat ve tarih okumuş, resim ve sinemayla ilgilenmiş ve 19 yıl yönetmen Luis Buñuel ile çalışmış bir senarist, dramaturg, yazar. İki aydının arasındaki söyleşiyi Jean-Philippe De Tonnac yönetmiş. Kitaplardan Kurtulabileceğinizi Sanmayın, sadece okuma ve yazma eylemlerinin değil, bilginin her açıdan masaya yatırıldığı bir sohbet kitabı. Tam anlamıyla konu konuyu açıyor ama ne mutlu ki biz okurlara, açılan konulardan hiçbiri bizi boş bir odaya götürmüyor. En önemlisi de kendi okuma yolculuğumuzu sorgulamamızı sağlıyor.
Önsöz’de de vurgulandığı gibi “Kültür dediğimiz şey gerçekte uzun bir ayıklama ve eleme süreci.” Eco ve Carriére’in konuşmaları bu ayıklama ve eleme sürecinde, kalıcı veri depolama ortamlarına kadar götürüyor bizi. Günümüz sayısal ortam kullanıcılarının, böbürlenmekten uzanamadığı bir pencereden bakıyorlar konuya. Her zaman vurgulanan konu; günümüzde artık bilgiye ulaşmak değil, “doğru ve güvenilir” bilgiye ulaşmak mesele. Sohbette, internetteki bilgi yoğunluğu/aşırılığı/kirliliğinin tartışıldığı bölüm bu açıdan çok anlamlı. Yanlış ya da yönlendirilmiş bilginin yıkıcılığı, sadece internet üzerinden değil, televizyon ve gazete yayıncılığı üzerinden de tartışılıyor. Günümüzde gerçeği başka bir kılığa sokup tanınmaz hale getirmekten daha kolay bir şey yok. Üstelik bu örtük sansür, sansüre karşı duruşmuş gibi sergilenebiliyor. Aldatmacalar çağındayız! “Okumadığımız Bütün Kitaplar” ve “İnsan Öldükten Sonra Kütüphanesine Ne Olur?” başlıklı bölümler ise iki aydının özgüvenli duruşlarını sonuna kadar sergiledikleri, okurun ağzının suyunu akıtan bölümler. Eco ve Carriére. İki üstat. Olağanüstü bir sohbet. Açıkçası biraz da kıskandırıcı. Sosi Dolanoğlu’nun özenli çevirisiyle kaçırılmaması gereken bir okuma şenliği. Kitabı okuyup bitirdiğinizde, bütün anlatılanların ötesine geçip aydın olma durumunu sorgulamaya başlayacaksınız. Sahi, buralarda aydın geçinen, kanaat önderi olmakla övünen kimileri, bu sohbeti okuduktan sonra aynaya bakma ihtiyacı duyar mı acaba? Kitaplardan Kurtulabileceğinizi Sanmayın / Umberto Eco - Jean-Claude Carriére / Çeviren: Sosi Dolanoğlu / Can Yayınları / Söyleşi / 260 Sayfa
