Elon Musk bir ilki başardı: Mekanik kollar Starship roketi havada yakaladı

Yeniden kullanılabilecek şekilde üretilen roket, ilk kez fırlatma kulesi taradından havada yakalandı. Fırlatma kulesinin iki dev mekanik kolu, roketin alt kısmındaki Super Heavy güçlendiricisini yakaladı. SpaceX böylece, yeniden kullanılabilir ve kısa sürede yeniden fırlatılabilir roketler geliştirme hedefine bir adım daha yaklaştı.

Roketin güvenle yeryüzüne indiği anı coşkuyla takip eden SpaceX mühendisleri, "Tarih kitaplarına geçecek bir gün" yorumunda bulundu. Uzmanlar, roketin ilk denemede bu kadar sorunsuz bir şekilde havada yakalanmasına az ihtimal veriyordu.

120 metre yüksekliğindeki roket NASA'nın en güçlü roketi Artemis'in iki katına yakın itme gücüne sahip olacak şekilde tasarlanmıştı. Starship roketlerinin tıpkı uçak gibi, hızlı uzay seferleri yaparak yörüngeye çıkması amaçlanıyor.

Geçen yıl infilak etmişti

SpaceX, son iki test uçuşunda bazı olağanüstü başarılara imza attı. Oysa aynı roket bir yıldan kısa süre önce ilk test uçuşu için fırlatıldığında, kalkıştan kısa süre sonra infilak etmişti.

Şirket, bu tür başarısızlıkların, geliştirme sürecinin parçası olduğunu, fırlatmalarda ilk aşamalarda bu tür başarısızlıkları beklediklerini, bu şekilde olabildiğince fazla veri toplayarak sistemlerini rakiplerine kıyasla daha hızlı bir şekilde geliştirmeyi amaçladıklarını savunuyor.

Beşinci kez uzaya fırlatılan Starship'in bu uçuş denemesinin ilk aşamaları, daha öncekilerle aynıydı.
Kalkıştan yaklaşık 2 buçuk dakika sonra roketin "gemi" olarak bilinen üst bölümü ile güçlendirici olarak anılan alt kısmı birbirinden ayrıldı. Bu aşamada güçlendirici, ABD'deki Teksas eyaletinin Boca Chica bölgesindeki fırlatma rampasına doğru geri dönüşe geçti.

Ekip, geri dönüşe iki dakika kala hâlâ testin başarıyla sonuçlanacağından emin değildi ve fırlatma kulesi son kontrolleri yapılıyordu.

Kontrol merkezinde coşkulu anlar

SpaceX'in kontrol merkezindeki çalışanlar, uçuş direktörünün onay vermesiyle başarıyı coşkulu tezahüratlarla kutladılar. Şirket, testin gerçekleşmesi için binlerce kriteri yerine getirmek zorunda kaldı. Super Heavy güçlendiricisi yeniden atmosfere giriş yaptığı sırada, 33 roket motoru aracın saatte binlerce kilometreyi aşan düşüş hızını yavaşlatmak için harekete geçti.

Yaklaşık 146 metre yüksekliğindeki iniş kulesine yaklaştığı sırada, neredeyse havada süzüldüğü görülen güçlendiricinin etrafını turuncu dumanlar sardı. Güçlendirici ustalıkla kulenin dev mekanik kolları tarafından yakalandı.

Gemi tam hedefine indi

Roketin gelecekteki uzay seyahatlerinde, yüz tona yakın ağırlıktaki ekipman ile mürettebatı taşıması için tasarlanan "gemi" bölümü, fırlatıldıktan sonra güçlendiriciden ayrılarak kendi motorunu ateşledi.
Gemi de yaklaşık 40 dakika sonra başarıyla Hint Okyanusu'na indi.

SpaceX CEO'su Elon Musk, X hesabından yaptığı paylaşımda "Gemi tam hedefine indi! İki hedeften birine ulaşıldı" diye yazdı.

Şirket, aynı zamanda beklentileri aşan bir şekilde aracın donanımının bir kısmını aynen korumayı başardı. Roketin, yakıt dolu güçlendirici kısmının, yere indirilmek yerine havada yakalanması, yeryüzündeki ekibin karmaşık donanımlar kullanmaya olan ihtiyacını da azaltıyor. Bu şekilde aracı ileride yeniden uzay görevi için fırlatmak da kolaylaşıyor.

Elon Musk ve şirketi SpaceX, bu roket sistemi ile bir gün insanları Ay'a, daha sonra da Mars'a gönderebilmeyi, insanların başka gezegenlerde yaşayabilmesinin önünü açmayı hedefliyor. Starship'i geliştirerek 2026 yılına kadar Ay'ın yüzeyine astronotları yeniden gönderebilecek bir uzaya aracına dönüştürmesi için SpaceX'e 2,8 milyar dolar ödeyen ABD merkezli Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'nin (NASA) de, testin başarıya ulaşmasını memnuniyetle karşıladı.

Ancak tüm uçuşlar için onayı gereken ABD hükümetine bağlı Federal Havacılık Dairesi (FAA), Kasım'dan önce roketin yeniden uzaya fırlatılamayacağını, öncelikle şirketin aldığı izinlerin gözden geçirilmesi gerektiğini söylüyor.

Madalyonun diğer yüzü: Hava kirliliği

Diğer yandan Musk ve şirketi geçen aydan beri FAA ile anlaşmazlık yaşıyor. FAA, lisans koşullarına uymamakla ve daha önceki uçuşlar için gereken onayları almamakla suçladığı SpaceX'ten 633 bin dolar ceza talep etmeyi planlıyor.

FAA, lisans vermeden önce planlanan uçuşların özellikle çevreye olan olası etkilerini değerlendiriyor. Musk ise bu tehditlere karşılık FAA'yı dava açmakla tehdit etti. Şirket de kendi blog sayfasında roketin hava kirliliğine sebep olduğuna ilişkin "yanlış haberlere" tepki gösterdi.

FAA, roketlerin fırlatılması sonucu salımların yarattığı büyük çaplı etkileri değil, uzay görevlerinin çevre için doğrudan yarattığı olumsuz etkileri değerlendiriyor.

İngiltere'nin öncü üniversitelerinden University College London'da atmosfer kimyası ve hava kalitesi üzerine çalışmalar yapan Prof. Dr. Eloise Marais, uzay araçlarının sebep olduğu karbon salımının, diğer ulaştırma araçlarına oranla önemsiz kaldığını söylüyor. Ancak Marais'e göre, iklim değişikliği açısından tehdit oluşturan ancak değerlendirilmeyen başka kirleticiler de var. "Siyah karbon" bunların başında geliyor.

"Starship roketi sıvı metan kullanıyor. Görece daha yeni bir roket yakıtı olduğu için hakkında yeterince veri yok ve sıvı metanın ne kadar salım yaptığını bilmiyoruz" diyen Marais, roketlerin yaydığı siyah karbonun atmosfere uçaklara kıyasla yüzlerce kilometre daha yüksekte salım yaptığını ve bu kirleticilerin çok daha uzun süre atmosferde kaldığını vurguluyor.