Apple teknolojinin kralı olabilir. Ancak dünyanın en büyük iki ekonomisi arasında giderek büyüyen soğuk ekonomik savaşta Apple bile bir satranç taşı haline geliyor. Güçlü bir taş olsa da durum bu. Piyasa değeri açısından hala dünyanın en büyük halka açık şirketi olan Apple, Çin'deki işlerinin tehdit altında olabileceğine dair artan işaretler nedeniyle bu hafta önemli bir darbe aldı.
Wall Street Journal çarşamba günü Çin hükümetinin iPhone ve diğer yabancı markalı cihazların merkezi devlet kurumlarında çalışanlar tarafından kullanılmasını yasakladığını yazdı. Bloomberg'in perşembe günkü haberine göre bu yasak, kamu iktisadi teşebbüslerini ve devlet destekli diğer kuruluşları da kapsayacak şekilde genişleyebilir. Bu, 1,4 milyardan fazla nüfusa sahip devlet güdümlü bir ekonomide önemli bir insan kitlesine karşılık gelebilir.
56 milyon kamu işçisi
Çin Ulusal İstatistik Bürosu'na göre, 2021 yılında yaklaşık 56,3 milyon kentli işçi devlete ait birimler tarafından istihdam edildi. Bu işler, ulusal şehir ortalamasının yaklaşık yüzde 8 üzerinde bir ortalama ücrete sahipti. Apple şu anda her yıl dünya çapında yaklaşık 230 milyon iPhone gönderdiğinden, 56 milyon potansiyel alıcı bu havuzdan çıkacak kayda değer bir sayı olacak. Özellikle de düşük büyüme beklentileri olan küresel akıllı telefon pazarında.
Bunun da ötesinde, Çinli teknoloji devi Huawei Technologies, ABD'nin bu tür cihazlar için tipik olarak gerekli olan çipler üzerindeki yasağına rağmen, 5G benzeri hız sunduğu bildirilen yeni bir akıllı telefon piyasaya sürdü. Mate 60 Pro adı verilen yeni cihaz saatler içinde tükendi ve şimdiden birçok sipariş topladı. Ayrıca Apple'ın önümüzdeki hafta düzenleyeceği etkinlikte bu yılki iPhone serisini tanıtmasının hemen öncesinde piyasaya sürüldü.
İki günde değeri 194 milyar dolar azaldı
Apple'ın hisse senedi fiyatı son iki gün içinde yaklaşık yüzde 7 düşerek şirketin piyasa değerinin yaklaşık 194 milyar dolar azalmasına neden oldu. Bildirilen iPhone yasakları ve bunların nihai olarak nasıl sonuçlanacağına dair pek çok bilinmeyen etken göz önüne alındığında bu oran aşırı görünebilir. Ayrıca Çin, işsizliğin arttığı bir dönemde büyük bir yerel işverene aşırı zarar vermemek gibi bir çıkara sahip. Sadece bir Çin şehrinde Apple ürünleri üreten ya da ilgili işlerde çalışan bir milyondan fazla işçi olduğu söyleniyor.
Ancak Apple'ın hisse senedi fiyatı, bu haftaki haberlerden önce yıl içinde yüzde 46 artarak güçlü bir yükseliş gösterdi. Bu da hisseleri, döngüsel, donanım odaklı bir işletme için tarihsel olarak yüksek bir katsayı olan 30 kat ileriye dönük kazançlara yaklaştırdı. FactSet'e göre, şirketin Ağustos başındaki son çeyrek sonuçlarından hemen önce hisseler 18 ay sonra ilk kez Wall Street'in medyan fiyat hedefini aşıyordu.
Çin'de yaşanan ilk sorun değil
Bu gelişmeler aynı zamanda Apple'ın, Haziran ayında sona eren 12 aylık dönemde şirketin toplam gelirinin yüzde 19'unu oluşturarak üçüncü en büyük coğrafi segmenti haline gelen ülkede karşılaştığı en son zorluk. Covid-19 kısıtlamaları ve sosyal huzursuzluk geçen yıl Çin'de iPhone Pro modellerinin üretimini kısıtladı ve önemli bir satış döneminde sevkiyatların gecikmesine neden oldu. Apple üretim ayak izini çeşitlendirmeye çalışıyor ve şirket artık Hindistan ve Vietnam gibi ülkelerde cihaz üretiyor.
Gelirinin yüzde 52'sini oluşturuyor
Ancak Çin hala şirketin açık ara en büyük üretim üssü. iPhone hala Apple'ın en büyük işi ve gelirinin yüzde 52'sini oluşturuyor. Bu durum ironik bir şekilde Apple'ı ABD ve Çin arasındaki ekonomik savaşta nispeten kolay bir hedef haline getiriyor. ABD, Çin'e gelişmiş çip ve ilgili teknolojilerin sevkiyatına ciddi kısıtlamalar getirdi, Çin de buna bellek çipi üreticisi Micron gibi ABD'li işletmelere kendi kısıtlamalarını getirerek karşılık verdi.
Çin ayrıca ABD firmalarına yönelik olarak büyük birleşme ve satın almalara onay vermemek gibi başka cezalar da uygulayarak Qualcomm, Intel ve Applied Materials gibi büyük ABD yarı iletken şirketlerinin büyüme planlarını sekteye uğrattı. Apple'a atılan bir taş, teknoloji havuzunda da büyük dalgalanmalar yaratıyor. Şirket, cihazları için dünyanın en büyük çip alıcılarından biri, bu nedenle PHLX Yarı İletken Endeksi Perşembe günü yüzde 2 düşerken, iPhone'da kullanılan temel radyo frekansı çiplerini tedarik eden Qorvo ve Skyworks gibi şirketlerin her biri yüzde 7'den fazla değer kaybetti. HP ve Dell gibi şirketler de. Çin'de büyük üretim tesisleri bulunan ABD'li kişisel bilgisayar üreticilerinin her birinin hisseleri yüzde 2'den fazla düştü. Apple, ABD ve Çin arasındaki kurşunlardan kaçamazsa, kim kaçabilir ki?
