Çin hükümeti TikTok'un zorunlu satışına izin vermeyeceğinin sinyalini vererek, alıcılar ABD operasyonları için teklif vermek üzere sıraya girerken uygulamanın sahiplerinin seçeneklerini sınırlıyor. Çinli yetkililer ABD'yi kısa video paylaşım uygulamasını hedef alan hamleleri nedeniyle eleştirdi. Ayrıca TikTok'un sahibi Pekin merkezli ByteDance'e, şirket yöneticilerinin hükümetin uygulamanın ABD'de satılmasındansa yasaklanmasını tercih ettiği şeklinde yorumladıkları sinyaller gönderdiler.
TikTok, 170 milyon kullanıcısıyla en büyük pazarı olan Amerika'daki varlığına yönelik en ciddi tehditle karşı karşıya olduğu için ByteDance'in eli kolu bağlanmış durumda. Washington'da Temsilciler Meclisi çarşamba günü yaptığı oylamada, ByteDance'in TikTok'u satmasını ya da yasaklanmasını öngören bir yasa tasarısını ezici bir çoğunlukla onayladı ve Amerikan kullanıcı verilerinin sahipleri tarafından toplanmasının ulusal güvenlik riski oluşturduğunu iddia etti. TikTok, Pekin talep etse bile verileri Çin hükümetiyle paylaşmayacağını söyledi.
"Makul olmayan şekilde bastırmayı bırakmalı"
Yasa tasarısı, milletvekillerinin daha temkinli bir yaklaşım sergileyeceklerinin sinyalini verdikleri Senato'da da oylamayla karşı karşıya kalacak. Başkan Biden, masasına ulaşması halinde tasarıyı imzalayacağını söyledi. Perşembe günü düzenlenen rutin bir basın toplantısında Çin Ticaret Bakanlığı sözcüsü, ABD'nin TikTok'u "makul olmayan bir şekilde bastırmayı bırakması" gerektiğini söyledi ve ekledi: İlgili taraf Çin yasa ve yönetmeliklerine kesinlikle uymalı.
Söz konusu yorum bazı ByteDance yöneticileri tarafından Pekin'in şirkete TikTok'u elden çıkarmak istemesi halinde yasal engellerle karşılaşacağı mesajını güçlendirdiği şeklinde algılandı. Geçen yıl Çin, TikTok'un satışı ya da elden çıkarılmasının teknoloji ihracatı anlamına geleceği ve hükümet tarafından onaylanması gerektiği konusunda uyarıda bulundu.
Henüz alıcılarla görüşmedi
Konuyla ilgili bilgi sahibi kişiler, şirkette önemli bir hisseye sahip olan ByteDance kurucusu Zhang Yiming'in TikTok'u satma konusunda dış alıcılarla herhangi bir görüşme yaptığını belirtmediğini söyledi. ABD'nin eski Hazine Bakanı Steven Mnuchin perşembe günü yaptığı açıklamada TikTok'u satın almak için bir konsorsiyum oluşturduğunu söyledi. Wall Street Journal, video oyunu yayıncısı Activision'ın eski CEO'su Bobby Kotick'in Zhang'a yaklaştığını yazdı.
Fiyatın 100 milyar dolardan fazla olduğu tahmin ediliyor. Konuya aşina kişiler, TikTok'un gelirinin geçen yıl yaklaşık 20 milyar dolar olduğunu, ancak kar etmediğini söyledi. TikTok, geçmişte çeşitli hükümet zorluklarını atlattı ancak ABD ve Çin arasındaki jeopolitik gerilimlerin hedefine geri döndü. Dönemin Başkanı Donald Trump 2020 yılında uygulamayı bir kararname ile yasaklamaya çalıştı ancak bu girişim mahkemeler tarafından engellendi.
O zamandan beri TikTok, Amerikan kullanıcı verilerini çitle çevirmek için Project Texas kod adlı bir operasyonu hayata geçirmeye çalışıyor. Şirket yöneticileri bir zamanlar ülkede faaliyet göstermek için ABD'li düzenleyicilerle bir anlaşmaya varabileceklerinden emindiler. Ancak incelemeler artarak CEO'nun geçtiğimiz yıl iki kez Kongre önüne çıkmasına neden oldu. Montana da TikTok'un mahkemelerde itiraz ettiği uygulamayı yasaklamak için bir yasa çıkardı.
Lobi faaliyetleri için harcamalarını artırdı
Siyasi harcamaları takip eden partizan olmayan bir platform olan OpenSecrets'a göre, ByteDance'ın ABD'deki lobi faaliyetleri için yaptığı harcamalar geçen yıl yüzde 77 artarak 8,74 milyon dolara ulaştı. Yasanın Meclis'te olduğundan daha dik bir yolla karşılaşması beklendiğinden lobi odağını Senato'ya çevirdi. TikTok'un küresel başarısı Çin'de, kendi teknoloji markalarını inşa etmekte zorlanan bir ülke için nadir bir zafer olarak görülüyor.
"TikTok yanlış bir şey yapmadı"
Bir danışmanlık firması olan Trivium China'da Şangay merkezli bir teknoloji politikası analisti olan Tom Nunlist, "Pekin'deki politika yapıcılar tasarıyı bu değerli varlığın soyulmasına yönelik bir girişim olarak görüyorlar ve buna izin vermeyecekler" dedi. TikTok'un ABD'li kullanıcıları Temsilciler Meclisi'ni arayarak yasa tasarısı hakkında şikâyette bulunmaya teşvik etmesi ABD'de tepkilere yol açtı. Ancak Çin devlet medyasında ve Çin internetinde övgü topladı. #TikTokUsersBombardUSCongressOfficesWithCalls hashtag'i Çin'in X benzeri sosyal platformu Weibo'da viral oldu.
Bazı Weibo kullanıcıları, ABD'nin satışa zorlama girişiminin hırsızlık anlamına geldiğini ve ByteDance'ın daha sert karşılık vermesini istediklerini söyledi. Bir kullanıcı "Tıpkı Huawei gibi TikTok da yanlış bir şey yapmadı" diye yazdı. Telekom devi Huawei Technologies, hassas bilgileri Çin hükümetiyle paylaşabileceği iddiaları nedeniyle ABD'nin yıllarca süren kısıtlamalarıyla karşı karşıya kaldı ve firma bunu reddediyor.
Çin'de bile yasak
Diğer Weibo kullanıcıları ise TikTok'un ABD'de yasaklanmasını Facebook ve X gibi Batılı uygulamaların Çin'de kullanılamamasına benzetti. TikTok, ByteDance'in içerik önermek için benzer bir algoritma yapısı kullanan ancak Komünist Parti sansürüne tabi olan kardeş uygulaması Douyin'i işlettiği Çin'de de mevcut değil. Trivium'dan Nunlist, TikTok'un ABD'de yasaklanması halinde, ulusal güvenlik gerekçesiyle Çinli şirketlere karşı bu türden daha fazla eylemin önünün açılacağını söyledi.
Başkan Biden geçen ay Ticaret Bakanlığı'na, Çin teknolojisini potansiyel bir ulusal güvenlik riski olarak göstererek otomobillerdeki yabancı menşeli yazılımlar hakkında bir soruşturma açma talimatı verdi. Komünist Parti destekli Global Times'ın eski genel yayın yönetmeni Hu Xijin, milliyetçi gazete tarafından pazar günü yayınlanan bir köşe yazısında, ByteDance'in TikTok'un sahipliğinden vazgeçmek yerine kapatmaya istekli olduğu sürece, uygulamanın kaldırılmasının siyasi riskleri konusunda milletvekilleri ve Biden yönetimi üzerinde baskı yaratacağını yazdı.
Şirket yöneticileri ve analistlere göre TikTok'un ABD'deki kullanıcı ve işletmelerle etkileşim kurma çabalarını artırması, yasağın yürürlüğe girmesini zorlaştırabilir. Başkan Biden'ın seçim kampanyası için bile bir hesap açıldı. Eylül ayında TikTok, e-ticaret işletmesi TikTok Shop'u ABD'de kullanıma sundu ve yaklaşık 200 bin satıcısı var. Ayrıca Instagram'ın Reels ve YouTube Shorts gibi kısa videolar için popüler alternatiflerin platformlarda sunulmasıyla daha güçlü rakiplerle karşı karşıya.
