ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya ve Ukrayna Özel Temsilcisi Keith Kellogg, Avrupa’nın Ukrayna barış görüşmelerinde masada yeri olmayacağını söyledi. Karar, Washington’un Avrupa başkentlerine “Ukrayna’da güvenlik garantilerine ne katabileceklerini” sorduğu bir anket göndermesinin ardından duyuruldu.
Pazar günü Münih Güvenlik Konferansı’nda konuşan Kellogg, görüşmelerin iki ana aktörünün savaştaki Rusya ve Ukrayna olacağını, ABD’nin ise aracı rolünü üstleneceğini açıkladı.
Reuters’ın aktardığına göre Avrupalı ülkelerin masada olup olmayacağı sorulduğunda Kellogg, “Ben gerçekçi bir insanım. Bence böyle bir şey olmayacak” dedi.
Kellogg, bu açıklamadan birkaç saat sonra yapılan bir etkinlikte, Avrupa’nın masada olmamasının “onların çıkarlarının dikkate alınmayacağı” anlamına gelmediğini ifade etti.
Avrupa Birliği üyesi olan Finlandiya’nın Cumhurbaşkanı Alexander Stubb, Münih’teki konferansta yaptığı açıklamada Avrupalı liderler adına böyle bir kararı kabul etmeyeceklerini söyledi. Stubb, “Ukrayna, Ukrayna’nın geleceği, Avrupa’nın güvenlik yapısı hakkında hiçbir tartışma veya müzakere Avrupa masada olmadan yapılamaz” diye konuştu.
Stubb, AB’yi de eleştirerek, “Ancak bu olanlar Avrupa’nın aklını başına alması gerektiğini gösteriyor. Avrupa daha az konuşmalı ve daha çok iş yapmalı” diye konuştu.
Trump, geçen hafta Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’i Avrupalı liderleri veya Kiev’i önceden bilgilendirmeden arayıp barış görüşmelerinin hemen başlayacağını duyurarak dünyayı şoke etmişti. Avrupalılar, barış görüşmelerinin dışında bırakılırlarsa Trump’ın Rusya’ya çok fazla taviz verebileceğini ve bunun Avrupa güvenliğini olumsuz etkileyebileceğini düşünüyorlar.
ABD’nin yolladığı anket
Reuters’ın aktardığına göre Washington, Avrupa başketnlerine yolladığı ankette Ukrayna’daki güvenlik düzenlemelerine katılmak için ABD’den nelere ihtiyaç duyacaklarını sordu.
Altı maddelik ankette ayrıca hangi Avrupa ülkelerinin barış müzakereleri sonucunda Ukrayna’daki güvenlik garantilerine katkı sağlayabileceği, ülkeye asker gönderebileceği ve bu askeri gücün boyutunun ne kadar olacağı soruldu. Birçok Avrupa ülkesi daha önce sadece ABD’nin desteğiyle güvenlik garantilerine destek sağlayabileceklerini söylemişti.
Reuters’a konuşan bir diplomat, “Amerikalılar Avrupa başkentleriyle temasa geçiyor ve ne kadar asker konuşlandırmaya hazır olduklarını soruyorlar” dedi.
NATO’dan “aklınızı başınıza alın” uyarısı
NATO Genel Sekreteri Mark Rutte de Münih’te yaptığı değerlendirmelerde Avrupa’ya yönelik eleştirilerde bulundu. Rutte, “Avrupalı dostlarıma sesleniyorum. Tartışmanın içine girin. Ancak masada olma konusunda söylenerek değil. Gündeme somut teklifler, fikirler getirin. Savunma harcamasını artırın” diye konuştu.
Kellogg, konferansta yaptığı açıklamalarda Rusya ve Ukrayna arasındaki müzakerelerde işgal altındaki topraklardan tavizin gündeme gelebileceğini söylemişti. “Rusya gerçek bir petrol devleti” diyen temsilci, Rusya’ya yönelik yaptırımların daha etkin uygulanmasının öneminden söz etti.
Ukrayna’nın “Avrupa ordusu” önerisi
Geçen hafta Münih Güvenlik Konferansı sürerken Ukrayna Devlet Başkanı Volodomir Zelenski artık ABD’nin Avrupa’nın güvenliğini sağlayacağından emin olamayacaklarını belirterek Washington’ın saygısını güçlü bir ordu kurarak kazanabileceklerini söyledi.
Zelenski ayrıca arkasından yapılan bir barış anlaşmasını asla kabul etmeyeceğini söyledi ve Putin’in Rusya’nın 9 Mayıs 2. Dünya Savaşı anma töreni için Trump’ı Moskova’ya getirtmeye çalışacağını iddia etti.
ABD ile Avrupa’nın ilişkisinin değişmekte olduğuna sıkça vurgu yapan Zelenski, Ukrayna’yı de içeren bir ortak “Avrupa ordusu” kurulması gerektiğini ifade etti.
Avrupalı ülkeler, savunma işbirliğini çoğunlukla NATO üzerinden yapıyor. Başkentler, yıllar içinde birçok kez ortak bir Avrupa ordusu kurulması fikrine “savunmanın bir ulusal güvenlik meselesi” olduğu gerekçesiyle karşı çıktı.
Reuters’a konuşan Doğu Avrupa’daki bir AB ülkesinin üst düzey yetkilisi, Zelenski’nin önerisiyle ilgili olarak, “Zaten NATO adında bir Avrupa ordu kuvveti var” dedi.
Bazı Avrupa Birliği ülkelerinin liderleri bugün Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un ev sahipliğinde Paris’te Ukrayna gündemli bir “acil zirve” için toplanacak.
