Avrupa Komisyonu'nun Türkiye'nin döner kebap adını yasal olarak nelerin alabileceğini düzenlemeye yönelik teklifini onaylaması halinde dönerin statüsü tehlikeye girebilir. Berlin merkezli Avrupa Türk Döner Üreticileri Birliği'ne göre, sadece Almanya'da yılda yaklaşık 2,3 milyar euro (yaklaşık 2,6 milyar dolar), Avrupa genelinde ise 3,5 milyar euro (yaklaşık 3,9 milyar dolar) satış yapan bir sektör söz konusu.
Berlin'in gözde Mitte mahallesindeki Kebap With Attitude'un sahibi Deniz Buchholz, "Hükümetten sokaklara kadar herkes döner kebap yiyor" dedi. Nisan ayında Türkiye, döner kebabın geleneksel uzmanlık garantisi adı verilen bir statü altında korunması için başvuruda bulundu. Bu statü, Fransa'da kendi adını taşıyan bölgeden gelen şampanya gibi coğrafi bölgeye özgü ürünler için geçerli olan korumalı menşe adının altında yer alıyor ancak yine de kebapçıları, onların bireysel tariflerini ve Almanya genelindeki müşterilerini etkileyebilir.
Türkiye'nin önerisine göre sığır etinin en az 16 aylık sığırlardan elde edilmesi gerekecek. Belirli miktarlarda hayvansal yağ, yoğurt veya süt, soğan, tuz ve kekik ile siyah, kırmızı ve beyaz biberle marine edilecek. Nihai ürün dikey şişten 3 ila 5 milimetre kalınlığında parçalar halinde dilimlenecektir. Tavuk da benzer şekilde düzenlenecektir.
Avrupa Komisyonu'nun kararı bekleniyor
Avrupa Komisyonu'nun, aralarında Almanya Federal Gıda ve Tarım Bakanlığı'nın da bulunduğu 11 itirazın yerinde olup olmadığına 24 Eylül'e kadar karar vermesi gerekiyor. İtirazların haklı bulunması halinde Almanya ve Türkiye'nin bir uzlaşmaya varmak için altı aya kadar süreleri olacak. Son sözü Avrupa Komisyonu söyleyecek. Almanya Federal Gıda ve Tarım Bakanlığı Associated Press'e yaptığı açıklamada "Türkiye'den gelen başvuruyu biraz şaşkınlıkla karşıladık. Kebap Almanya'nın bir parçasıdır ve hazırlanma yöntemlerindeki çeşitlilik ülkemizin çeşitliliğini yansıtmaktadır ve bu korunmalıdır. Almanya'daki pek çok hayranının menfaatleri doğrultusunda, dönerin burada hazırlandığı ve yendiği şekliyle kalmasını sağlamaya kararlıyız" dedi.
Türkiye'nin başvurusu kapsamında Almanya'da popüler olan sebze, hindi ve bazı dana kebaplarına izin verilmeyecek gibi görünüyor. Almanya Federal Gıda ve Tarım Bakanı ve aynı zamanda Türk kökenli olan Cem Özdemir sosyal medya hesabından"Kebap Almanya'ya aittir. Burada nasıl hazırlanacağına ve yeneceğine herkes kendisi karar verebilmelidir. Ankara'dan talimat almaya gerek yok" dedi. Kebap With Attitude'dan Buchholz, olası düzenlemeler konusunda endişeli olmadığını söyledi. Her ne kadar bunun geleneksel döner kebabın kalitesini yüksek tutmanın bir yolu olabileceğini söylese de (bazı yerlerde kalitesinin düştüğüne inanıyor) dükkan sahiplerinin genişletilmiş menülerini korumak için Berlin'in yaratıcı çözümler mirasından yararlanmak zorunda kalabileceklerini de sözlerine ekledi. Buchholz "Berlin'in yolundan gideceğiz ve farklı bir isim (örneğin sebzeli sandviç gibi) vermek için bir çözüm bulacağız" dedi.
Siyaseti de etkiliyor
Döner kebap siyasi alanı da etkiliyor. Çift haneli rakamlara yükselen kebap fiyatlarına duyulan öfke, Sol Parti Die Linke'nin Almanya Başbakanı Olaf Scholz'dan sokak yemeklerini sübvanse edecek ve müşteriler için maksimum bir fiyat belirleyecek bir “fiyat indirimi” istemesine yol açtı. Scholz bu talebi reddetti ancak sosyal medya üzerinden yaptığı açıklamada artan gıda maliyetlerinin kısmen Rusya'nın Ukrayna'ya açtığı savaştan kaynaklanan enerji maliyetlerinden kaynaklandığını belirtti.
Döner diplomasisi
Almanya Cumhurbaşkanı Frank-Walter Steinmeier de nisan ayında Türkiye'ye üçüncü kuşaktan bir kebapçı ve bir şiş et getirerek “döner diplomasisi” yürüttü. Bu ziyaret on yıl sonra bir Alman cumhurbaşkanı tarafından gerçekleştirilen ilk resmi ziyaret oldu. Erdoğan'ın itibarı, Almanya'da kebap dükkânı sahibi olan bazı Türk vatandaşlarını, ülkelerine döndüklerinde misillemeyle karşılaşma korkusuyla önerilen düzenlemelere karşı çıkmaktan çekinir hale getirdi. Alman Otel ve Restoranlar Birliği itirazında, Türkiye'nin önerilerinin döner için tipik Alman hazırlıklarından farklı olduğunu ve düzenlemelerin kebap dükkanları için ekonomik sorunlara ve potansiyel yasal zorluklara yol açabileceğini yazdı. Dernekten yapılan açıklamada, Alman döner kebap ekonomisinin Türk kurallarına tabi tutulmaması gerektiği belirtilerek "Kebabın çeşitliliği korunmalıdır" dedi.
