İran'ın İsrail'e balistik füze saldırısı düzenlemesinden bir gün önce, 30 Eylül'de 610 bin olan riyal Pazartesi günü açık piyasada ABD doları karşısında neredeyse yüzde 5 değer kaybederek 640 bine geriledi. Tahran Borsası'nın ana endeksi Tedpix de aynı dönemde 2.131 milyondan 2.007 milyona düşerek neredeyse yüzde 6 değer kaybetti. Savaş tehdidinin ülkenin izolasyonunu ve ekonomik krizini derinleştireceğinden korkan pek çok kişi de satışa geçerek bu hafta da her iki endeksteki düşüşün sürmesine yol açtı.
İsrail İran'ı vurmaya hazırlanıyor
İsrail, İran destekli Lübnanlı militan grup Hizbullah'ın lideri Hasan Nasrallah'ın ve İran Devrim Muhafızları'nın üst düzey bir komutanının Beyrut'a düzenlenen hava saldırılarında öldürülmesine misilleme olarak İran'ın bu ay içinde çok sayıda balistik füzeyle düzenlediği saldırının ardından karşılık vermeye hazırlanıyor.
İsrailli üst düzey yetkililer ABD'ye askeri bölgeleri hedef almayı planladıklarını söyledi. İsrail saldırısı beklentisi, havayolu şirketlerinin uçuşları iptal etmesiyle seyahat kaosuna da yol açarak bilet fiyatlarının yükselmesine ve yeniden yönlendirilen yolculuklar nedeniyle seyahat sürelerinin uzamasına neden oldu. Emirates, Qatar Airways ve Türk Hava Yolları gibi havayolu şirketlerinin bu ay uçuşlarını askıya almasının ardından Flydubai, İran'da halen faaliyet gösteren tek yabancı havayolu şirketi.
İranlılar savaş korkusu yaşıyor
Birçok İranlı, Nisan ayındaki karşılıklı saldırıların ardından İsrail-İran savaşından ve bu savaşın bölgeye yayılmasından endişe duyuyor.
Rejim yanlıları İslam Cumhuriyeti'nin savaştan korkmadığı ve İsrail'le askeri çatışmaya girmekten çekinmediği konusunda ısrarcı olsa da, pek çok kişi ülkenin yaptırımlarla sarsılan ekonomisinin yeni bir gerginlik döngüsünü kaldıramayacağından korkuyor.
Tahran'da yaşayan 65 yaşındaki Maliheh, "Her yüksek seste paniğe kapılıyorum ve gecenin bir yarısı İsrail'in saldırdığını düşünerek uyanıyorum. Karşılaştığımız tüm ekonomik ve siyasi sorunların üzerine hayatımız bu hale geldi" şeklinde konuştu.
Ekonomi analisti Saeed Laylaz, hükümetin büyük dalgalanmaları engellemek için döviz piyasasındaki arz ve talebi yönettiğini söyledi ve "Ülkeyi etkileyen psikolojik bir atmosfer olduğu kesin, ancak bu yeni çalkantılar İslam Cumhuriyetini bölgesel politikalarını sürdürmekten ya da herhangi bir İsrail saldırısına karşılık vermekten alıkoymayacaktır. İran ekonomisi siyasi krizlerle başa çıkmaya alışıktır" sözlerini kaydetti.
Uçuşlar askıya alınıyor
Geçtiğimiz hafta İran'ın amiral gemisi İran Air de, AB'nin Ukrayna'ya karşı kullanılmak üzere Rusya'ya balistik füze gönderdiği iddiasıyla havayolu şirketine yaptırım uygulamasının ardından Avrupa'daki uçuşlarını iptal etti. Tahran'ın İmam Humeyni uluslararası havaalanında bir kadın "İran Air uçuşum aniden iptal edildikten sonra Frankfurt'tan Tahran'a ulaşmam üç gün sürdü" dedi.
Bir başka yolcu da İskoçya'dan gelirken yaşadığı çileyi anlattı ve "Gürcistan üzerinden aktarma yapmak zorunda kaldım ve bu yolculuk bana normalde ödediğimin iki katına mal oldu" dedi.
İsrail, İran rejiminin dış politikasının önemli bir aracı olan direniş eksenine bir dizi ağır darbe indirdi. Geçen hafta Gazze'de Hamas lideri Yahya Sinvar'ın öldürülmesi üzerine hem sertlik yanlıları hem de reformistler yas tutarken, bu ay tansiyonun yükselmesiyle birlikte İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi yoğun bir diplomatik faaliyet başlatarak dokuz bölge ülkesini gezdi ve Türkiye'de Hamas liderleriyle bir araya geldi.
Araghchi, İsrail'i İran'ın nükleer tesislerine ve enerji tesislerine yönelik herhangi bir saldırıya karşı uyardı. Ancak yöneticilerinin ideolojik güdümlü iç ve dış politikalarından duydukları hayal kırıklığı, ülkedeki bazılarını çatışma tehdidine karşı kayıtsız bıraktı ve bir İsrail saldırısının potansiyel yıkımının mevcut zorluklarıyla karşılaştırıldığında önemsiz kaldığını savundu.
"58 yaşındayım, iki işsiz yetişkin çocuğumla kiralık bir dairede yaşıyorum. Herhangi bir ideolojiye nasıl inanabilirim?" diyen şoför Hassan, "Yabancı müşterilerimi çoktan kaybettim. Yabancı uçuşlar minimuma indi. Benim için zaten korkunç bir durumdu ve daha da kötüleşecek" ifadelerini kullandı.
