2024 ABD başkanlık seçimlerinin ana konusu yaş krizi. Seçim günü eski başkan Donald Trump 78 yaşında, Başkan Joe Biden'ın ise 82 yaşına girmesine birkaç hafta kalmış olacak. Daha önce hiç bu kadar ileri yaşta iki kişi büyük siyasi partilerin adayı olmamıştı. Ayrıca adayların yaşa bağlı bilişsel gerileme belirtileri gösterdiğine dair şüphe ve iddialarla dolu bu kadar çok kampanya da olmamıştı. Bu durum seçmenleri endişelendiriyor.
Marquette Hukuk Fakültesi'nin mart ayında yaptığı bir ankette kayıtlı seçmenlerin yüzde 77'si Biden'ı "başkan olmak için çok yaşlı" bulduklarını söylerken, Trump için bu oran yüzde 52'ydi. Nisan ayında Pew Research tarafından yapılan bir ankette ise yüzde 62'lik bir kesim Biden'ın "başkanlık yapmak için gereken zihinsel uygunluğa" sahip olmadığını söylerken, yüzde 48'lik bir kesim Trump için bu sonuca vardı. Ancak bilimsel bir konu olan yaşlanan beyin hakkındaki bu kamusal tartışma, büyük ölçüde herhangi bir bilimsel gerçeğe atıfta bulunulmadan yürütüldü.
Yaşlanma, biliş ve bunama üzerine yapılan araştırmalar, 2020 nüfus sayımına göre yaklaşık 56 milyon Amerikalının 65 yaşın üzerinde olduğu bir dönemde daha güçlü hale geldi. Ancak bilim insanları, adayların zihinsel zindelikleri hakkında medyada yer alan haber ve yorumların yaşlanma süreciyle ilgili yanlış bilgilerle gölgelendiği konusunda uyarıyor.
Uzmanlar üst yaş sınırını reddediyor
Washington Post'un görüştüğü uzmanlar, Biden ve Trump'ın bilişsel sağlıkları hakkında spekülasyon yapmak konusunda isteksizdi ve sağlam bir değerlendirmenin potansiyel olarak günler süren derinlemesine bir inceleme gerektirdiğini belirttiler. Uzmanlar yaşlanma süreci ve bilimin yaşlanan beyin hakkında neler ortaya koyabileceği (neyin normal, neyin patolojik olduğu ve aradaki farkın nasıl ayırt edileceği) hakkında konuştular. Ayrıca başkanlık için bir üst yaş sınırı olması gerektiği yönündeki önerileri de reddettiler.
"Yaşlı beyin daha bilge beyindir"
Yaşlanma, bilişsel gerileme ve bozulma ile sonuçlanan bir süreç değil. Muhakeme ve duygusal istikrar yaşla birlikte gelişebilir ve etkili liderlik için, örneğin isimleri hatırlama veya bir konuşmayı hatasız yapma becerisinden daha önemli olabilir. MIT'de nörobilim profesörü olan Earl Miller, "Akılda tutulması gereken en önemli şey, yaşlı beynin daha bilge bir beyin olduğudur. Bilgi ve deneyim çok şey ifade eder ve yaşlanmanın bir sonucu olarak hafızadaki hafif kayıpları fazlasıyla telafi edebilir" dedi.
Başkanlık hem kamuoyu önünde hem de perde arkasında birden fazla beceri gerektiren, dayanıklılık ve net iletişim gerektiren zorlu bir iştir. Kaçınılmaz olarak, konuşurken tıkanmalar ya da herhangi bir zihinsel gerileme kokusu, genellikle acımasız bir haber medyası tarafından büyütülür.
İsimleri unutmaları ve gaf yapmaları bunama belirtisi değil
Bu seçim döngüsünde, Biden ve Trump'ın karmaşık açıklamaları ile sözel becerisizlikleri de tekrar eden bir hikaye oldu. Ömrü boyunca kekeme olan Biden zaman zaman ifade güçlüğü çekti ve Trump da bu nedenle onunla alay etti. Birçok sol eğilimli uzman, Trump'ın başıboş ve düzensiz konuşmalarını bilişsel uyarı işaretleri olarak gösterdi. Adayların kamuoyuna en çok yansıyan gafları ise özel isimleri karıştırmaları. Örneğin Biden Macron yerine Mitterrand dedi, Trump ise Pelosi yerine Haley dedi. Birçok yaşlı insan isimler konsunda zorluk çekebiliyor. Tıp uzmanları bunların normal yaşlanan bir beynin işleyişi olduğunu, bunama belirtileri veya bilişsel gerilemenin habercisi olmadığını söylüyor. California Üniversitesi'nde psikoloji ve nörobilim profesörü olan Charan Ranganath, "Bunlar esas olarak artikülasyon sorunlarıdır ve yaşlandıkça ortaya çıkar" dedi. Dahası, kelimeleri hatırlamakta güçlük çekmek hafızayla ilgili daha derin bir soruna işaret etmiyor.
Yaşlanma kademeli bir süreç
Beyindeki normal yaşlanma, en küçük bileşenlerin yanı sıra daha geniş sistemlerdeki değişiklikleri de içerir. Hücrelerimizin glikozu enerjiye dönüştürmek ve atıklardan kurtulmak için kullandığı mekanizma bozulmaya başlar. Hücre kalıntıları birikir. Daha az yeni nöron oluşur. Makro düzeyde, bilgiyi işleyen gri madde ve beynin farklı bölgelerinin birbiriyle iletişim kurmasına yardımcı olan beyaz maddenin her ikisi de hipokampus ve frontal korteks adı verilen kilit bölgelerde azalır. Bu düşüşler çalışma belleğimizi, dikkatimizi ve zihinsel esnekliğimizi zayıflatarak diğer şeylerin yanı sıra kelime bulma konusunda da sorunlara yol açar. Ancak bunlar kademeli süreçlerdir.
