Rusya'nın kale ekonomisi Batı'nın yaptırımlarına karşı son derece dirençli olduğunu kanıtladı. Rus ekonomisi, Kremlin'in Ukrayna'yı işgalinden iki yıl sonra, maliyetli bir savaşı finanse etmeye ve Devlet Başkanı Vladimir Putin'i desteklemeye devam ediyor. Ancak sıkıntının gerçekten hissedildiği noktalar da var.
35 milyar dolar gelir hedefi
Novatek PJSC liderliğindeki Arctic LNG 2 tesisi, Moskova'nın ihracatı artırma ve kasasını doldurma planlarının önemli bir parçası. Aylardır sıvılaştırılmış doğal gazı yeni pazarlara, bir zamanlar kazançlı olan Avrupa boru hattı ticaretine alternatif olarak sevk etmeye hazır. Yine de 25 milyar dolarlık bu devasa yeni operasyon, Rusya'nın enerji üretim kompleksinin ABD kısıtlamalarıyla etkin bir şekilde engellenen ilk parçası olarak neredeyse atıl bir şekilde duruyor. Rusya uzun zamandır küresel LNG pazarındaki payını arttırmaya çalışıyor ancak savaş ve ardından Avrupa'ya karadan yapılan ihracattaki keskin düşüş bu hedeflerin önemini pekiştirdi. Moskova 2030 yılına kadar LNG üretimini üç kat arttırarak yıllık en az 35 milyar dolar gelir elde etmek istiyor.
Eski operasyonlar sayesinde Rusya şu anda dünyanın en büyük dördüncü LNG ihracatçısı konumunda, ancak amiral gemisi Arctic LNG 2'ye getirilen kısıtlamalar daha da ileri gitme arzusunu kırıyor. Moskova için daha da endişe verici olan ise, Batı'nın Uzak Doğu'daki Yamal ya da Sakhalin II gibi operasyonları hedef alarak Kremlin'in gaz gelirlerini dizginlemeye yönelik gelecekteki çabaları için bir plan oluşturmuş olmaları.
"Yaptırımlar şaşırtıcı derecede iyi işliyor"
On yılı aşkın bir süredir Rusya'nın bölgedeki genişlemesini izleyen Arktik Enstitüsü'nün kurucusu Malte Humpert, "ABD yaptırımları şaşırtıcı derecede iyi işliyor. Arctic LNG 2'yi daha üretime başlamadan engellediler, gemileri daha teslim edilmeden engellediler" dedi. Biden yönetiminin geçen yıl Arctic LNG 2 tesisine yaptırım uygulamasından bu yana, Çin ve Hindistan'daki alıcılar indirimli LNG almayı bile reddetti. Bu arada Singapur ve Londra'daki avukatlar da projeye müdahil olmaktan çekildiler.
Yüz milyonlarca dolar değerindeki gemilerin şu anda Güney Kore'deki kuru havuzlarda sıkışıp kalmasıyla gemi yapımcıları bile engellere takıldı. Kimse onları satın alamıyor ya da kiralayamıyor. Bu arada gaz da tesiste sıkışıp kalmış durumda. Geniş bir gölge filonun yardımıyla fiyat sınırlamasına ve diğer sınırlamalara rağmen akmaya devam eden petrol ihracatının aksine, LNG'yi hareket ettirmek, büyük ölçüde süper soğutulmuş yakıtı yüklemek ve sevk etmek için gereken daha karmaşık teknoloji nedeniyle daha zor.
Limanların yasaklanması tartışılıyor
Halen Rus LNG'sine bağımlı olan ve ithalatı kısıtlama konusunda isteksiz davranan Avrupa Birliği şimdi kendi önlemlerini almaya hazırlanıyor. Avrupa yakıtı tamamen yasaklamıyor ancak bloğun tartışmaları, savaş üçüncü yılına girerken gazın artık sınırların dışında olmadığına işaret ediyor. Üçüncü ülkelere yönelik Rus tedarikinin yeniden ihracatı için AB limanlarının kullanılmasının yasaklanması planı tartışılıyor. Bu önemli çünkü Arktik bölgesindeki Rus LNG tesisleri son derece uzak, bu nedenle yakıt genellikle Asya'ya veya başka bir Avrupa limanına yeniden ihraç edilmek üzere önce Belçika veya Fransa'ya teslim ediliyor. Bu uygulamanın kısıtlanması Rusya'nın nakliye filosunu kırılma noktasına kadar zorlayacaktır.
ABD projeye odaklandı
Strateji hakkında bilgi sahibi olan kişilere göre Beyaz Saray Ulusal Güvenlik Konseyi dikkatini Rusya'nın LNG genişleme planlarını 2023'te, savaştan yaklaşık bir yıl sonra felce uğratmaya çevirmeye başladı. Buradaki yetkililer, bir hedef seçmek için ABD Dışişleri Bakanlığı ve Savunma Bakanlığı ile birlikte çalıştılar ve sonunda Arctic LNG 2 projesine odaklandılar. Daha sonra konuyu Hazine'ye taşıdılar.
Enerji Kaynaklarından Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcısı Geoffrey Pyatt'ın geçen ay bir konferansta söylediği gibi ABD, Rusya'nın önemli gelir sağlayabilecek yeni enerji projeleri geliştirmesini engellemeye yönelik daha geniş bir planın parçası olarak, Kuzey Kutbu girişiminin "suda ölmesini" sağlamak istiyor. Beyaz Saray yetkililerinin Japon hükümeti, Çin devletine ait petrol şirketleri ve Fransız TotalEnergies'in ortak sahibi olduğu tesisi hedef almaları için iyi nedenler var. Arctic LNG 2'nin dondurulması, önemli müttefikleri kesinlikle kızdırsa da, küresel doğal gaz piyasalarında sadece sınırlı dalgalanmalara neden olurken Moskova'ya zarar verme avantajına sahip.
Özel gemilere ihtiyaç var
Washington için başka avantajlar da var. LNG ticareti uydu verileriyle takip edilebilen pahalı ve özel gemiler gerektirdiğinden alternatif bir filo oluşturmak neredeyse imkansız. Bugün çeşitli büyüklüklerde yaklaşık 7 bin 500 petrol tankeri varken, tüm LNG endüstrisi 700'e yakın. Bir de Arctic LNG 2'nin kalın buzların arasından süzülebilen benzersiz bir gemi türü gerektirdiği gerçeği var. Operasyon için aralarında Güney Koreli Hanwha Ocean Co. ve Mitsui OSK'ya ait gemilerin de bulunduğu 21 buz sınıfı tanker sipariş edilmişti. Bunlar şimdi yeni sahipler bulmakta zorlanıyor. Elbette Rusya kendi kapasitesini devreye sokabilir ve Zvezda tersanesinde LNG taşıyıcıları inşa ediliyor ancak bunlar bile yaptırımlar nedeniyle gecikti.
Georgetown Üniversitesi'nde profesör olan ve yıllardır Rusya'nın fosil yakıt genişlemesini izleyen Thane Gustafson, "Arktik LNG 2'nin geliştirilmesinin önündeki en büyük tek kısıt tankerlerin mevcudiyetidir. Rusya'nın genel stratejisindeki zayıf nokta bu. Uzun vadeli görünüm, Kuzey Denizi Rotası üzerinden Doğu Asya için LNG geliştirmek olan birincil misyonun şu anda mümkün olmadığı gerçeğiyle gölgeleniyor" ifadelerini kullandı.
Rusya, kanıtlanmış rezervlerin yaklaşık yüzde 20'si ile dünyanın en büyük doğal gaz payına sahip ancak bunu gelire dönüştürmesi gerekiyor. Yeni boru hatları satışları yeniden yönlendirecek kadar hızlı inşa edilmiyor ve geriye sadece Putin'in yakıtın geleceği olarak tanımladığı LNG kalıyor. Kremlin, yaptırımlar olsun ya da olmasın, geçen yıl yaklaşık 31 milyon ton olan LNG ihracatını 2030 yılına kadar yılda 100 milyon tonun üzerine çıkarmak istediğini söylüyor.
