İsrail dünyanın en iyi hava savunma sistemlerinden bazılarına sahip olmakla övünüyor ancak bu milyar dolarlık sistemler İran destekli bölgesel grupların saldırılarıyla sınanıyor. Hem Lübnan merkezli Hizbullah hem de Yemen'deki Husi isyancılar, Ekim ayında İsrail ile Filistinli grup Hamas arasında savaş başladığından beri İsrail ile kısasa kısas çatışmalara girdiler. Bu gruplar, İsrail'in yüksek teknolojili savunma sistemlerinden kaçmada füze ve roketlerden daha etkili olduğu kanıtlanan patlayıcı insansız hava araçlarının kullanımını arttırdı. Saldırıların artması İsrail'in sistemlerini alt üst edebilir.
Çatışmalar ne durumda?
İsrail ve Hizbullah, İsrail-Lübnan sınırı boyunca neredeyse her gün karşılıklı ateş açıyor. ABD ve Fransa çatışmaları sona erdirecek diplomatik bir çözüm için arabuluculuk yapmaya çalışıyor. Bu müzakerelerin başarısız olması halinde İsrailli yetkililer gruplarla tam bir savaş yaşanacağını öngörüyor. Husiler İsrail'in yanı sıra Kızıldeniz'deki ticari gemilere de balistik füzeler ve insansız hava araçları fırlatarak küresel deniz taşımacılığını sekteye uğratıyor. 19 Temmuz'da Husilere ait bir insansız hava aracı Tel Aviv'in merkezindeki bir binayı vurarak bir kişinin ölümüne, birkaç kişinin de yaralanmasına neden oldu ve bu İsrail topraklarında gerçekleşen ilk ölümcül saldırı oldu. İsrail bir gün sonra yaklaşık 2 bin kilometre uzaklıktaki Hudeyde'de önemli bir limanı bombalayarak misilleme yaptı ve Yemen'e yönelik ilk doğrudan saldırısında onlarca kişiyi öldürdü.
Yeni bir savaş nasıl olur?
Gelecekteki bir savaşta İsrail, bölgedeki İran müttefiki grupların en güçlüsü olan Hizbullah'la büyük çatışmalara girebilir. Husiler ile Suriye ve Irak'taki İran destekli savaşçılar da Hizbullah'ı desteklemek için savaşa katılabilir. Bazı uzmanlar gerilimin tırmanmasının İran ve ABD'yi de içine alan daha geniş çaplı bir çatışmayı ateşleyebileceğini söylüyor.
Son İsrail-Hizbullah çatışmasında, 2006'da, İsrail'in yoğun hava harekatı yüzlerce sivilin ölümüne, kitlesel göçlere ve Lübnan'daki evlerin ve altyapının ağır hasar görmesine neden oldu. Lübnan ordusunun, İsrail'inkinden çok daha düşük seviyedeki ilkel bir hava kuvveti dışında hava savunması yok. Hizbullah karadan havaya füzelere sahip ve bunları Lübnan üzerindeki İsrail insansız hava araçlarını düşürmek için kullandı.
İsrailli siviller ve sivil altyapı 2006'da da az ölçüde zarar gördü. Şu anda İsrail'in hatırı sayılır bir hava savunması var ancak yeni bir savaş İsrail'e her gün binlerce füze atılması anlamına gelebilir ve bu da İsrail'in hava savunmasını zorlayabilir ve muhtemelen alt edebilir. İsrail'in değerlendirmelerine göre bugün Hizbullah'ın, İsrail'in derinliklerine ulaşabilecek ve büyük şehirleri ve askeri üsler, havaalanları, elektrik şebekeleri ve hastaneler gibi stratejik varlıkları hedef alabilecek uzun menzilli ve hassas güdümlü olanlar da dahil olmak üzere 150 binden fazla füze cephaneliğine sahip olduğuna inanılıyor.
İsrail'in savunma sistemlerinde neler var?
Demir Kubbe: İsrail'in en aktif ve en bilinen hava savunma sistemi 2011'den bu yana Hizbullah ve Gazze Şeridi'ndeki Filistinli savaşçılar tarafından atılan binlerce roketi engelleyen Demir Kubbe'dir. İsrail'in Rafael Gelişmiş Savunma Sistemleri tarafından geliştirilen ve 2014'ten bu yana ABD merkezli Raytheon Technologies ile ortak üretilen sistem, 4 kilometreden 70 kilometreye kadar kısa menzilli mermilere ve insansız hava araçlarına karşı koymak üzere tasarlandı. İsrail ordusu Demir Kubbe'nin nüfusun yoğun olduğu bölgelere yönelen bu tür mermilerin yüzde 90'ını engellediğini söylüyor. İsrail ordusu nisan ayında Demir Kubbe'nin C-Dome olarak bilinen mobil, deniz versiyonunun faaliyete geçtiğini duyurdu. Bu sistem Hizbullah'ın İsrail'in açık deniz gaz sahalarını ya da gemilerini hedef alan saldırılarını savuşturmak için kullanılabilir.
Davud Sapanı: İsrail 2017 yılında Rafael ve Raytheon tarafından ortaklaşa geliştirilen ve Davud Sapanı olarak bilinen orta-uzun menzilli bir önleme füzesi kurdu. Bu önleme füzesi, balistik ve seyir füzelerinin yanı sıra insansız hava araçlarını da 200 kilometreye kadar tespit ve imha etmek üzere tasarlandı. Bu menzil Güney Lübnan'ın yanı sıra Gazze'yi de kapsıyor.
Arrow: İsrail ayrıca Arrow 2 ve Arrow 3'ten oluşan gelişmiş Arrow füze savunma sistemine de sahip. Geliştiriciler Arrow sisteminin 2 bin 400 kilometreye kadar uzaklıktan ateşlenen füzeleri engelleyebildiğini ve bunu uzun menzilli balistik füzelerin uçuş sürelerinin bir kısmını geçirdikleri Dünya atmosferinin üzerinde yapabildiğini söyledi. Suriye ve Irak'taki Husiler ve İran destekli grupların Hizbullah'a yardım etmek için İsrail'e saldırması halinde Arrow devreye girebilir.
Demir Işın: İsrail ordusu, Demir Kubbe'den daha az maliyetle yakın mesafeden atılan mermileri engellemek için lazer kullanan Demir Işın adlı başka bir sistemi test ediyor. Demir Işın'ın 2025 ortasından önce faaliyete geçmesi beklenmiyor.
Bu sistemlerin üstesinden gelinebilir mi?
Hizbullah, birçoğu İsrail'in savunmasını aşabilen kamikaze patlayıcı insansız hava araçlarını kullanarak ekim ayından bu yana İsrail'in kuzeyinde hasara ve düzinelerce can kaybına yol açtı. Örgütün bu İHA'lardan oluşan stokunu arttırdığı düşünülüyor. Husilerin Tel Aviv'e düzenlediği ve herhangi bir uyarı alarmını tetiklemeyen insansız hava aracı saldırısı, İsrail'in gelen insansız hava araçlarına karşı savunmasızlığının altını çizdi. İsrail ordusu insansız hava aracının tespit edildiğini ancak insan hatası nedeniyle önlenemediğini açıkladı.
Dahası İsrail ordusu, Demir Kubbe de dahil olmak üzere hava savunma sistemlerinin çok sayıda merminin aynı anda ateşlenmesi durumunda yetersiz kalabileceğini kabul etti. İsrail, Hizbullah'ın bir savaş sırasında her gün 3 bin roket ve füze ateşleyebileceğini ve bunların önlenmesi için tasarlanan sistemlerin kapasitesini çok aşacağını düşünüyor.
İsrail'in yeni hava savunma sistemlerinden bazıları yakın zamanda savaş testine tabi tutuldu. Israel Aerospace Industries ve Boeing Co. tarafından ortaklaşa geliştirilen Arrow 3, Kasım 2023'te Husi isyancılar tarafından İsrail'in güneyine atılan bir füzeyi düşürerek ilk savaş alanı başarısını elde etti. Davud Sapanı ise Mayıs 2023'te patlak veren çatışmalarda Gazze'den atılan roketleri düşürdü. Her ikisi de İran'ın 13 Nisan'da İsrail'e yönelik eşi benzeri görülmemiş bombardımanında başarıyla kullanıldı. Bu saldırı sırasında İsrail ve müttefikleri ülkeye ateşlenen 300 insansız hava aracı ve füzenin yüzde 99'unu, çoğu İsrail hava sahasına girmeden önce durdurdu. Ancak bu olayda İsrail saldırı konusunda önceden uyarıda bulunmuş ve ABD ve İngiliz savaş pilotlarından önemli ölçüde yardım almıştı ki bu koşullar Hizbullah ve Husilerle haftalar ya da aylar sürecek bir savaşta tekrarlanmayabilir.
