Her yıl 16 Ekim'de kutlanan Dünya Gıda Günü dünya genelinde sağlıklı beslenmeye güç yetiremeyen ve sağlıklı gıdaya düzenli olarak erişmeye ihtiyacı olan milyonlarca kişinin durumuna dikkati çekiyor. FAO, Dünya Gıda Günü'nün bu yılki temasını, "Su hayattır, su gıdadır. Kimseyi geride bırakmayın" olarak belirledi. Buna göre, Dünya yüzeyinin yaklaşık yüzde 71'ini kaplayan su miktarının sadece yüzde 2,5'i içme, tarım ve endüstriyel kullanım için uygun durumda.
Hızlı nüfus artışı, kentleşme, ekonomik kalkınma ve iklim değişikliği gibi faktörler, gezegenin su kaynaklarını giderek artan bir baskı altına sokuyor. Aynı zamanda, kişi başına düşen tatlı su kaynakları da geçen yıllarda yüzde 20 azaldı. On yıllardır süren suyun kötü kullanımı ve yönetimi, yer altı sularının aşırı çıkarılması, kirlilik ve iklim değişikliği nedeniyle su mevcudiyeti ve kalitesi hızla kötüleşirken bu değerli kaynağı geri dönüşü olmayan bir noktaya kadar tüketme riskiyle karşı karşıya olunduğu uyarısı yapılıyor.
Yaklaşık 600 milyon kişi etkileniyor
Günümüzde, 2,4 milyar kişi su sıkıntısı çeken ülkelerde yaşıyor. Bu sayının çoğunu, başta kadınlar, yerli halk, göçmenler ve mültecilerden oluşan, günlük ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanan çiftçiler oluşturuyor. Geçimlerini kısmen de olsa su kullanımına bağlı gıda sistemleriyle sürdüren yaklaşık 600 milyon kişi kirlilik, ekosistem problemleri, sürdürülemez uygulamalar ve iklim değişikliğinin etkilerinden muzdarip.
Dünya Gıda Günü'nde daha az suyla daha fazla gıda ve diğer temel tarım ürünlerinin üretilmesi gerektiğine dikkati çekiliyor. Hükümetlerin suyu daha iyi planlamak ve yönetmek için veri, inovasyon ve sektörler arası koordinasyondan yararlanan, bilim ve kanıta dayalı politikalar tasarlamaları gerektiğine işaret ediliyor. FAO, "Hükümetler, bu politikaları daha fazla yatırım, mevzuat, teknoloji ve kapasite geliştirme ile desteklemeli, çiftçileri ve özel sektörü suyun daha verimli kullanılması ve korunması için entegre çözümlere katılmaya teşvik etmeliler." önerisinde bulunuyor.
Küresel nüfusun yüzde 29,6'sı yeterli gıdaya erişemedi
FAO'nun "Dünyada Gıda Güvenliği ve Beslenmenin Durumu 2023" raporuna göre, yetersiz beslenmenin yaygınlığı sonucu ölçülen küresel açlık, 2021'den 2022'ye değişmeden kaldı. Ancak, 2022'deki küresel açlık oranı Covid-19 salgını öncesine denk gelen 2019'a kıyasla oldukça yüksek. 2022'de dünyada 691 ila 783 milyon kişi açlıkla karşı karşıya kaldı. Bu sayı, 2019'a kıyasla 2022'de 122 milyon daha fazla kişinin açlıkla mücadele ettiğini gösteriyor. 2022'de küresel nüfusun, 2,4 milyar kişiye denk gelen yüzde 29,6'sı yeterli gıdaya erişemedi.
2019'dan 2022'ye arttı
2030'da yaklaşık 600 milyon kişinin kronik olarak yetersiz besleneceği öngörülüyor. Bu veri, Covid-19 salgınının ve Rusya Ukrayna savaşının yaşanmadığı bir senaryoya kıyasla 119 milyon, sadece Rusya Ukrayna savaşının yaşanmadığı bir senaryoya göre ise yaklaşık 23 milyon daha fazla. Kronik olarak yetersiz beslenecek kişi sayısının 2030'da 600 milyona ulaşması senaryosu, özellikle Afrika'da açlığın ortadan kaldırılmasına yönelik BM'nin Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerine (SKH) ulaşmanın zorluğuna işaret ediyor.
Küresel düzeyde orta veya şiddetli gıda güvensizliğinin yaygınlığı, 2019'dan 2020'ye keskin bir artış gösterdikten sonra 2021 ve 2022'de de durum değişmedi. 2022 yılında dünya genelinde, beş yaşından küçük tahmini 148,1 milyon çocuğun sağlıklı büyüyemediği ve 37 milyon çocuğun aşırı kilolu olduğu kaydedildi. Sağlıksız büyüme durumu genelde kırsal alanlardaki çocuklarda görülürken, aşırı kilolu olma durumu kentsel alanlarda biraz daha yaygın. Birçok ülkede artan çocuklarda sağlıklı büyüyememe ve aşırı kilo sorununun, çeşitli sağlık problemlerini artıracağına işaret edildi.
Azalan ve artan yerler
Yetersiz beslenme yaygınlığı, dünya genelinde 2019'da yüzde 7,9 iken, 2022 yılında yüzde 9,2'ye yükseldi. Afrika, Asya ve Okyanusya'da, 2019'dan 2022'ye yetersiz beslenme yaygınlığı artış gösterirken, Latin Amerika ve Karayipler'de yetersiz beslenme yaygınlığı azaldı. Afrika'da 2019'da yüzde 17 olan yetersiz beslenme yaygınlığı, 2022'de 2,7 puan artarak 19,7'ye ulaştı.
Asya'da 2019'da yüzde 7,4 olan yetersiz beslenme sorunu oranı, 2022'de yüzde 8,5'e çıktı. Okyanusya'da da 2019'da yüzde 6,4 olan yetersiz beslenme yaygınlığı az da olsa artarak, 2022'de yüzde 7'ye ulaştı. Latin Amerika ve Karayipler'de ise yüzde 5,6 olan yetersiz beslenme yaygınlığı oranı, 2021'de yüzde 7'ye ulaştı ancak söz konusu yaygınlık oranı 2022'de 0,5 puanlık düşüşle yüzde 6,5'e geriledi.
Kaynak: AA
