İsrail'de Başbakan Naftali Bennett'in partisi Yamina'dan milletvekili olan Idit Silman'ın sürpriz istifası sonrası gündeme gelen senaryolar arasında "Meclis çoğunluğunu bir farkla elinde tutan çok parçalı koalisyon hükümeti için başka partiden destek alarak iktidarda kalması, yasa yapma yeter sayısından yoksun görevine devam etmesi, erken seçime gidilmesi veya Binyamin Netanyahu liderliğindeki muhalefetin iktidara geçmesi" öne çıkıyor.
Dağılma tehlikesi var
İsrail'de 61 milletvekiliyle Meclis çoğunluğunu bir farkla elinde bulunduran Başbakan Bennett liderliğindeki çok parçalı koalisyon hükümeti, Silman'ın dün sürpriz biçimde istifa etmesi üzerine dağılma tehlikesine girdi. Koalisyon içindeki sağcı üyelere kendisini takip etmeleri çağrısı yapan Silman, koalisyonu sağ seçmene yeterince kulak vermemekle eleştirdi.
Tartışmanın etkisi
Aynı zamanda Meclis Sağlık Komitesi Başkanı olan Silman'ın istifasında, koalisyon ortağı sol politikacı Sağlık Bakanı Horowitz ile "Yahudilerin Hamursuz Bayramı'nda hastanelere koşer olmayan yemeğin getirilmesine izin verilmesi" konusunda yaşadığı tartışmanın etkili olduğu öne sürüldü. İsrail basını, Silman'ın Netanyahu ile görüştüğünü ve olası bir hükümette Sağlık Bakanlığı sözü aldığını yazdı.
Bennett, 120 sandalyeli Mecliste 8 partinin bir araya geldiği ve 61 milletvekilinin oyunu sağladığı çok parçalı bir koalisyona liderlik ediyor.
Muhalefeti heyecanlandıran istifa
Silman'ın istifası, 30 milletvekiliyle Meclisin en büyük partisi olan muhalefetteki Likud'un lideri Netanyahu'yu heyecanlandırdı. Netanyahu, dün hükümetin istifası talebiyle Batı Kudüs'te taraftarlarının katıldığı bir miting düzenledi. Daha fazla sağcı milletvekilinden aynı şekilde istifa etmelerini isteyen Netanyahu, "Koalisyonda kalbi ve vicdanı olan herkes evine dönsün; sağa dönün" çağrısı yaptı.
4 yıl içinde 4 kez sandığa gidildi
Son 4 yıl içinde hükümet ve koalisyon krizleriyle 4 kez sandığa gidilen İsrail'de, hükümetin tehlikeye düşmesi siyasi çevrelerde yeni senaryoları da beraberinde getirdi.
Erken seçime gidilmesi
İsrail'deki mevcut koalisyon hükümeti, şu an Mecliste 60 milletvekiliyle muhalefet ile eşit sayıda sandalyeye sahip ve durumlar dengede. Ancak, koalisyon içinden bir üyenin daha istifa etmesi durumunda hükümet düşebilir ve ülke yeniden erken seçime gidebilir. Likud'dan üst düzey isimler de koalisyondan istifa noktasında Silman'ın tek olmadığını, bunu düşünen başka milletvekilleri de bulunduğunu savundu.
İsrail'de hükümetin düşmesi durumunda, mevcut Dışişleri Bakanı Yair Lapid'in seçimle iş başına gelecek bir isim belirlenene kadar geçiş hükümetinde Başbakan olması bekleniyor.
Koalisyona Arap milletvekillerinden "yama"
Mevcut koalisyon hükümetinin üyesi sol eğilimli Meretz Partisi, Arap milletvekillerinin bir araya geldiği Eymen Avde liderliğindeki 6 sandalyesi bulunan Ortak Liste'nin koalisyona destek vermesini istiyor.
Bennett'in liderlik ettiği çok parçalı koalisyon hükümeti, İsrail tarihinde ilk defa Filistinli Arapların içinde yer aldığı bir iktidar olma özelliği taşıyor. Zira Bennett'in koalisyonunda Filistinli Milletvekili Mansur Abbas'ın liderlik ettiği Birleşik Liste (Ra'am) da yer alıyor.
Ancak, Ortak Liste lideri Avde, Haaretz gazetesine yaptığı açıklamada, Bennett'in koalisyonuna katılma davetini reddederek, "Bennett ve (İçişleri Bakanı Ayalet) Şaked için yaşam suyu olmayacağız. Bu, kötü bir hükümet" dedi.
Bibi'nin geri dönüşü
Bennett'in liderlik ettiği hükümetin düşmesi halinde, sağcı muhalefet yeni bir hükümet için kolları sıvayabilir. Ancak, İsrail sağı tek bir parti altında toplanmış değil, bunlardan bazıları koalisyon içinde bazıları da muhalefet saflarında. Silman'ın istifasıyla en çok heyecanlanan isim, tecrübeli siyasetçi Meclisin en büyük partisi Likud'un lideri Bibi lakaplı Binyamin Netanyahu.
Ancak, Netanyahu'nun partisindeki 30 milletvekiliyle bir hükümet kurabilmesi mümkün değil ve çetin pazarlıklarla koalisyon arayışına girmesi gerekiyor.
Ayrıca, ülke siyasetinde tartışmalı bir figür olarak kabul edilen Netanyahu'nun başbakanlığa dönmesine geçmişte muhalefet içindeki diğer partilerden güçlü itirazlar gelmişti.
Yasama yetkisiz devam
İsrail'de mevcut koalisyon hükümeti 60 milletvekiliyle göreve devam edebilir ancak bu durumda Meclis çoğunluğu olmadığından yasa yapması zorlaşacak. Muhalefetin amiral gemisi Likud'un bazı üyeleri, koalisyon içindeki özellikle sağ milletvekillerinden saf değiştirmek isteyen yeni isimlerle görüştüklerini duyurdu. Fakat mevcut tabloda muhalefet, Mecliste eşit oy sayısıyla hükümetten güvenoyunu çekemiyor.
Netanyahu kutlama yaptı
İsrail basınındaki haberlere göre, koalisyon hükümetine liderlik eden Başbakan Bennett, Silman'ın istifasına hazırlıksız yakalandı. Silman'ın istifasını açıklamasının ardından Bennett'in telefonlarına cevap vermediği belirtildi. Bennett ve Silman'ın 5 Nisan Salı günü görüşmesinin beklendiğini ancak Silman'ın son anda toplantıyı iptal ettiğini yazan Haaretz, "Silman, sessizliğini istifa mektubuyla bozdu" ifadesini kullandı.
Yamina Partisi lideri Bennett, partili milletvekilleriyle aynı gün bir toplantı gerçekleştirdi. Times of Israel'in haberine göre, milletvekilleri Bennett'i sağdan uzaklaşarak daha merkezde bir siyaset yürütmekle suçladı. Bennett'in ise parti üyelerine, "hükümetin düşmesinin seçim anlamına geldiği, İsrail'in ise istikrara ihtiyacı olduğu" mesajını verdiği aktarıldı. Bennett'in ülke siyasetinden uzaklaşarak Rusya-Ukrayna savaşında ara buluculuk çalışmasına soyunmasının da aynı şekilde parti saflarında eleştiriye yol açtığı ileri sürüldü.
Hükümete destek
İsrail'deki mevcut koalisyon hükümeti içinde yer alan ve Bennett ile yaşadığı görüş ayrılıkları ve çekişmelerle bilinen Mavi ve Beyaz Koalisyonu lideri Savunma Bakanı Benny Gantz, bu konuda koalisyonun yanında durdu ve hükümetin görevine devam ettiği mesajı vererek safları sıkılaştırdı.
İsrail Kamu Yayın Kuruluşu (KAN), Bennett'in Yamina Partisi'nden Nir Aurbach'ın da istifa etmeyi düşündüğünü duyurdu. Aurbach, bugün yaptığı açıklamada, Başbakan'ın kendisiyle yaptığı görüşmede, sağın öncelikli arzularından olan "işgal altındaki Batı Şeria'da daha fazla yerleşim yeri inşa edilmesi ve İsrail nezdinde de yasal statüye sahip olmayan yerleşim karakollarına elektrik bağlanması konusunda vaatte bulunduğunu" söyledi.
Koalisyon içindeki sağcı partilerin ve Silman'ın hedefindeki Birleşik Arap Listesi (Ra’am) lideri Filistinli Mansur Abbas ise seçime gidilse de farklı bir sonuç çıkmayacağını belirtti.
