Japonya’nın yeni başbakanı Sanae Takaichi, yüzyıllardır süregelen bir geleneği bozup bozmayacağına dair zorlu bir karar vermek üzere. Ülkede kadınların “kutsal” sayılan sumo ringine (dohyo) adım atması yasak.
Ancak bir başka gelenek gereği, turnuva şampiyonuna kupayı başbakanın vermesi bekleniyor. Japonya’nın ilk kadın başbakanı olan Takaichi’nin, Japonya’nın güneybatısındaki Fukuoka kentinde devam eden 15 günlük turnuvada sonunda düzenlenecek turnuvada ödül törenine katılıp katılmayacağı konusunda yetkililer net bir açıklama yapmış değil. Takaichi ile Japonya Sumo Birliği arasında bir çatışma yaşanıp yaşanmayacağı ise yakından takip ediliyor.
The Guardian'da yer alan habere göre, kadınların “kutsal” sayılan dohyo’ya girmesi veya dokunması bile yasak. Bu yasak, Japonya’nın yerli dini Şinto inancına dayandırılıyor. Şinto’ya göre kadınlar, adet kanı nedeniyle “kirli” kabul ediliyor.
Hükümet Sözcüsü Minoru Kihara’ya, Takaichi’nin gelecek pazar günü turnuva galibine başbakanlık kupasını sunmak için izin talep edip etmeyeceği sorulduğunda ise net bir yanıt vermedi. Kihara, Jiji Press ajansına yaptığı açıklamada, “Başbakan sumo geleneğine ve kültürüne saygı duymak istiyor. Hükümet bu konuda henüz bir karar vermedi. Başbakanın iradesine göre uygun bir adım atacağız,” dedi.
Kihara’nın “gelenek” vurgusu, sosyal muhafazakâr çizgideki Takaichi’nin profesyonel sumoda kadınlara yönelik yasağı yeniden tartışmaya açmaktan kaçınacağını gösteriyor. Günümüzde kadınlar yalnızca amatör sumoda sporcu veya hakem olarak ringe çıkabiliyor.
Sumo'da kadın tartışmasının kökleri 1990 yılına kadar uzanıyor. Japonya’nın ilk kadın kabine genel sekreteri Mayumi Moriyama, o dönem başbakan adına kupayı takdim etmek istediğini belirtmiş, ancak Sumo Birliği talebini reddetmişti. Kurumun başkanı, Asahi Shimbun gazetesine göre, “Bizim gibi en az bir kurum olmalı” diyerek yasağı savunmuştu.
On yıl sonra, Osaka Valisi Fuse Ohta, turnuva şampiyonuna ödülünü sunmak için ringe girmek istemiş, ancak talepleri reddedilince ödülü dohyo’nun yanındaki yürüyüş yolunda vermek zorunda kalmıştı.
Konu 2018’de Kyoto yakınlarındaki Maizuru kentinde düzenlenen bir gösteri turnuvasında yeniden gündeme geldi. Belediye başkanı Ryozo Tatami, ringin ortasında konuşma yaparken felç geçirdi. Seyirciler arasında bulunan birkaç kadın hemşire Tatami’ye ilk yardım yapmak için ringe koştu. Ancak hakem, hoparlörden tekrar tekrar “ringe girmemeleri” çağrısı yaptı. Kadınlar bu çağrıyı reddederek müdahaleye devam etti.
Olayın ardından yetkililer, ringin üzerine “arınma” amacıyla tuz serpti; ancak sumo yetkilileri bunun kadınların ringe çıkmasıyla ilgili olmadığını savundu. Sumo’da geleneksel olarak, her güreş öncesi veya bir güreşçinin sakatlanmasının ardından ringe tuz serpilir.
Bu olay büyük tepki topladı. Sumo Birliği Başkanı Hakkaku, hakemin “uygunsuz davranışı” nedeniyle kamuoyundan özür dilemek zorunda kaldı. Ancak sadece birkaç gün sonra, kurum yeniden eleştirilerin hedefi oldu: Bu kez Takarazuka Belediye Başkanı Tomoko Nakagawa’nın, bir gösteri turnuvası öncesinde ringden konuşma yapmasına izin verilmedi. Nakagawa konuşmasını ringin kenarında yapmak zorunda kaldı ve “Bir kadın olarak bu muameleye maruz kalmaktan utanç duyuyorum” dediğinde seyircilerden alkış aldı.
2019’da Sumo Birliği, kadın yasağını incelemek üzere dış uzmanlardan oluşan bir komisyon kurdu, ancak Asahi Shimbun’un bu ayki haberine göre hâlâ bir sonuca varılmadı.
Bazı başbakanlar üst düzey makuuchi klasmanının kazananına kupayı bizzat takdim ederken, bazıları adına bu görevi hükümet yetkililerine devretti.
Takaichi’nin dohyo’ya adım atması, sadece kadın hakları savunucuları için sembolik bir zafer anlamına gelmeyecek; aynı zamanda partisinin siyasi desteğini yeniden canlandırma çabalarına da katkı sağlayabilir.
Sumo camiasının büyük bir kısmı, sporda yaşanan zorbalık ve şiddet iddialarının gölgesinden sıyrılan bu dönemi “altın çağ” olarak görüyor. Yılda altı kez düzenlenen büyük turnuvaların biletleri kısa sürede tükeniyor. Japon taraftarlar, bu yıl Onosato’nun sekiz yıl aradan sonra Japonya doğumlu bir yokozuna (büyük şampiyon) olmasını büyük bir coşkuyla kutladı. 1.500 yıldan daha eski bir geçmişe sahip olduğu söylenen sumo, ayrıca 34 yıl aradan sonra Londra’daki Royal Albert Hall’da düzenlenen ve büyük başarı kazanan turnuvayla uluslararası arenada da yeniden dikkat çekiyor.
Kaynak: Gazete Oksijen
