Fransa'da Ulusal Meclis'te güvenoyu alamayan Başbakan Michel Barnier'nin merkez sağ azınlık hükümeti 3 aylık görevinin ardından düştü. Fransa’da sol ittifak Yeni Halk Cephesi (NFP) ile aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) partisi ve destekçilerinin, hükümete karşı sunduğu 2 farklı gensoru önergesi Ulusal Meclis Genel Kurulu'nda görüşüldü.
5. Cumhuriyet'in en kısa süreli hükümeti
Ulusal Meclis'te yapılan oylamada solcu ittifakın sunduğu gensoru önergesine 331 milletvekili destek verdi. Gensoru önergesinin kabul edilmesi için gerekli 288 oya ulaşılmış oldu. Böylelikle 5. Cumhuriyet döneminin en kısa süreli görev yapan Barnier hükümeti düştü. Gensoruya verilen destek oylarıyla beraber, hükümetin 2025 sağlık sigortası bütçesi de Meclis tarafından reddedilmiş oldu.
Ülkede en son 1962'de Georges Pompidou'nun hükümeti düşerken dönemin Cumhurbaşkanı Charles de Gaulle, Meclis'i feshederek erken seçim yolunu seçti. Anayasa'nın kendine tanıdığı Meclis'i feshetme hakkını bu yıl bir kez kullanan Macron ise Temmuz 2025'ten önce tekrar erken genel seçim kararı alamayacak. Bu süreçte muhalefet, ülkenin içinde bulunduğu siyasi krizden sorumlu tuttuğu Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un istifa etmesini istiyor.
"Macron 24 saat içinde başbakan atamak istiyor"
Muhalefetten solcu Eric Coquerel, aşırı sağcı Marine Le Pen başta olmak üzere siyasi grupların önde gelen isimlerinin oylama öncesi konuşma yaptığı oturuma gerginliğin yüksek olduğu bir hava hakimdi. Siyasilerin konuşmaları sık sık ıslıklar ve yuhalamalarla bölündü. Ulusal basında yer alan haberlere göre, Suudi Arabistan’da 3 günlük resmi temaslarının ardından dönüş yolunda olan Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, "24 saat içinde Barnier’nin yerine başbakan atamak istediğini" dile getirdi.
Barnier: Her şeyi iyi yapmadığımızı kabul ediyorum
Hükümet adına Başbakan Barnier, doğruluk ve sorumluluk zamanın geldiğini belirtti. Barnier, "(2025 Bütçe tasarısı) Mükemmel değildi, başta her şeyi iyi yapmadığımızı kabul ediyorum." ifadelerini kullanarak, bu bütçeyi 15 günde hazırladıklarını söyledi. Fransa’da 1958’den bu yana herhangi bir hükümetin bu kadar kısa sürede bütçe hazırlamadığına vurgu yapan Barnier, Meclis'teki siyasi grupların 2025 bütçesinde değişiklik yaparak daha iyi hale getirdiğini kaydetti.
Barnier, gensoru önergesine destek vereceğini açıklayan aşırı sağcı RN partisine hitaben "Egemenlik ve vatanseverlik konusunda aynı düşünceye sahip değiliz" dedi. Hükümetin düşmesinin ülke için her şeyi daha zorlaştıracağı değerlendirmesinde bulunan Barnier, bütçe konusunda "mümkün olan en iyi uzlaşıyı" sağladıklarını savundu. Barnier, gensoru önergesinin "ağır" sonuçları olacağını; Fransızların alım gücünün düşeceğini ve yeni bir bütçe olmadan yeni asker ve polis alımlarının yapılamayacağını söyledi.
"Aşırı sağ ile uzlaştınız ama bu düşüşünüzü engellemedi"
Sol ittifak Yeni Halk Cephesi (NFP) adına söz alan Ulusal Meclis Finans Komisyonu Başkanı Eric Coquerel, Genel Kurul'da yaptığı konuşmada, Fransa Cumhurbaşkanı Macron’un tartışmalı emeklilik reformunun yürürlükten kaldırılmasına yönelik çağrılarını kulak vermeyi reddeden Barnier hükümetinin "meşru" olmadığını belirtti. Coquerel, bugün Fransa’da tarih yazdıklarını kaydederek, "Halkın çoğunluğu bu gensoru önergesinin arkasında" ifadesini kullandı. Muhalefetin hükümete karşı sunduğu gensoru önergesiyle ilgili Coquerel, "Bu durumun asıl sorumlusu Emmanuel Macron" dedi.
Coquerel, Barnier hükümetine hitaben "Aşırı sağ ile uzlaştınız ama bu düşüşünüzü engellemedi" yorumunu yaptı. Fransa’da 1962’de düştükten sonra yeniden başbakan atanan Georges Pompidou’nun hükümetini kast eden Coquerel, "Georges Pompidou’nun aksine, vatandaşların çoğu ne hükümetinizin ne de Emmanuel Macron’un arkasında duruyor" diye konuştu.
Le Pen: Gensoruyu önleyecek en ufak bir taviz vermedi
RN Grup Başkanvekili Marine Le Pen ise bir önceki Macron iktidarını ima ederek, Michel Barnier’ye "daha önceki sistemin devamı olmadığınıza inanmak istedik" dedi. Ancak yaklaşık 3 aylık döneminde bu konuda yanıldıklarına işaret eden Le Pen, hükümeti kişisel çıkarlara göre hareket etmekle suçladı. Le Pen, 'geçici' olarak nitelediği Barnier hükümetinin 'nihayet sonuna' gelindiğini söyledi. Barnier ile bütçe konusunda yaptıkları görüşmelere ilişkin de değerlendirmede bulunan Le Pen, Başbakan'ın "gensoruyu önleyecek en ufak bir taviz vermediğini" ileri sürdü. Macron’un müttefiki merkez sağcı partiler tarafından "ülkeyi kaosa sürüklemekle" suçlanmasına ilişkin ise Le Pen, "en kötüsünün bütçeyi sansürlememek" olacağını savundu. Hükümetin bütçe tasarısında öngördüğü vergi artışını da sert dille eleştiren Le Pen, "Tek bir cevabınız oldu; vergi, vergi, vergi, hep vergi." dedi. Le Pen, hükümetin sunduğu bütçe tasarısının "üzerinde düşünülen ve tartışılanın tam tersi olduğunu" iddia etti.
Sosyalistler solcu başbakan istiyor
Sosyalist Partisi (PS) Grup Başkanvekili Boris Vallaud, Barnier hükümetinin kurulurken, Meclis'teki diğer gruplarla uzlaşı içinde olacağı sözünü verdiğini ama bu sözünü tutmadığını savundu. Vallaud, solun, Başbakan Barnier’nin, hiçbir zaman 2025 Bütçe tasarısına değişiklik getirilmesine izin vermediğini belirterek, hükümeti, solcularla diyalog kurmamakla suçladı.
Solcu bir başbakan istediklerini dile getiren Vallaud, hükümet üyelerine seslenerek "Bu gensoru önergesi, öncelikle sizin başarısızlığınız, Michel Barnier’nin başarısızlığıdır" dedi. Vallaud, "Sayın Başbakan, sizin için soldan ziyade aşırı sağla konuşmak, daha uygun hale geldi. Bunu kabul edemeyiz" diyerek, bu nedenle gensoru önergesi verdiklerini kaydetti. Boris Vallaud, "Gensoru önergesi, sosyalistlerin yeni hükümeti bulma konusundaki sorumluluklarını yerine getirmesi gerektiği anlamanı geliyor" ifadesini kullanarak, hükümetin aşırı sağ ile yaptığı uzlaşmada sona geldiğini söyledi.
'Uzlaştırıcı' Barnier bütçe konusunda uzlaşı sağlayamadı
Erken genel seçimin üzerinden yaklaşık 2 ay geçmesinin ardından eylülde kurulan azınlık Barnier hükümetinin, ülkedeki siyasi çalkantıyı dindirebileceği umutları doğmuştu. Daha önce 4 kez kabinede görev alan, Avrupa Komisyonunda iki kez ülkesini temsil eden ve Avrupa Birliği (AB) Brexit Başmüzakerecisi olarak görev yapan Barnier’nin, aşırı sağcıların ve solcuların güçlü iki blok oluşturduğu Fransız siyaset arenasına da 'uzlaşı' getirebileceğine inanılıyordu.
Ancak Barnier hükümetinin ilk zorlu sınavının 2025 Bütçe tasarısı olacağı biliniyordu. Yılın ikinci çeyreğinde kamu borcu, gayri safi yurt içi hasılanın (GSYH) yüzde 112'sine ulaşan Fransa için hükümet yeni bütçe kapsamında 40 milyar euro tasarruf ve 20 milyar euro vergi artışı öngörüyordu. Barnier hükümeti, 2 Aralık’ta 2025 sağlık sigortası bütçesini Mecliste oylama yapmadan geçirmesine hak tanıyan Anayasa'nın 49. maddesinin 3. fıkrasını işletmesinin üzerine Fransa’da 5. Cumhuriyet döneminin en kısa hükümeti olma tehlikesi ile karşı karşıya kaldı.
Solcu ittifakı NFP yanı sıra aşırı sağcılar 2025 bütçesi konusunda anlaşamadıkları hükümetin bu son adımına tepki olarak, 2 farklı gensoru önergesi sunmuştu. NFP ittifakının gensoru önergesini 185 vekil Meclise sunarken, aşırı sağcı RN, destekçileriyle beraber toplam 140 vekil kendi önergelerini vermişti. Bütçe konusunda uzlaşı sağlanamaması aşırı sağcıların yaklaşık 3 aydır hükümete sundukları üstü kapalı desteği çekmelerine yol açarken, aşırı sağcılar, solcuların gensoru önergesine de destek vereceklerini duyurmuştu. 73 yaşındaki muhafazakar Barnier ve hükümetinin düşmesi, yalnızca kamu borçları ile darda olan Fransa’yı değil bütün Euro Bölgesi'ni olumsuz etkileyebilir. Fransa’da en son 1962’de Mecliste kabineye karşı verilen gensoru önergesi kabul edilerek dönemin Başbakanı Georges Pompidou ve hükümetinin düşmesine neden olmuştu.
Erken seçimden Barnier hükümetine giden süreç
Aşırı sağın Avrupa Parlamentosu (AP) seçimlerindeki yükselişinin ardından Macron’un ulusal meclisi feshederek gittiği erken genel seçimde, hiçbir parti ya da ittifak salt çoğunluğu elde edememişti. Solcu NFP ittifakını oluşturan Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) 72, Sosyalistler ve bağlantılılar 66, Sosyal ve Çevreci grup 38, Cumhuriyetçi Demokrat Sol 17 sandalyeye sahip olurken, Macron'un meclis ittifakını oluşturan Cumhuriyet için Birlikte partisi 99, Ufuklar partisi ve Bağımsızlar 31, Demokratlar (MODEM) ise 36 milletvekili kazanmıştı. Meclisin üçüncü büyük siyasi grubunu ise 142 milletvekili ile aşırı sağcı Ulusal Birlik (RN) ve ortakları oluşturmuş, Barnier’nin partisi Cumhuriyetçi Sağ grubu 47, LIOT grubu ise 21 milletvekili ile meclise girmişti. Macron, seçimin galibi solcu ittifak yerine 47 milletvekili bulunan Cumhuriyetçilerden Barnier’i başbakan olarak atamıştı.
