Suudi Arabistan'a Hac ziyareti için giden ve 52 dereceye varan hava sıcaklıkları nedeniyle hayatını kaybedenlerin sayısı artmaya devam ediyor. AFP, beş günlük ibadet süresince ölenlerin sayısının 1000'i aştığını duyurdu.
Ajansın Arap diplomatik kaynaklara dayandırdığı haberine göre, can kayıplarının büyük bir kısmı sıcak çarpması sonucu gerçekleşti. Çok sayıda kişi ise halen kayıp. Suudi Arabistan'a sevdiklerini ve yakınlarını bulmak için çok sayıda kişinin gittiği bilgisi de verildi. Suudi yetkililer ise ölen ve hastalanan sayılarında bir 'aşırılık' olmadığını savunuyor.
Ölenlerin arasında 23 Türk vatandaşı da var
AFP'ye konuşan Mısırlı bir yetkili, bin 400 Mısırlının yakınları için kayıp başvurusunda bulunduğunu söyledi. Sosyal medyada, yol kenarlarında ölü oldukları anlaşılan kişilerin görüntüleri paylaşılıyor. Türk medyasında, ölenler arasında 23 Türk vatandaşı bulunduğu aktarıldı. Basına yansıyan haberlere göre can kayıplarının büyük kısmı kalp damar hastalıkları ve enfeksiyona bağlı hastalıklardan kaynaklı.
BBC'nin Türkiye'nin Cidde'deki Başkonsolosluğu'nun Hac dönemi için oluşturduğu özel kriz hattından edindiği bilgiye göre, henüz hayatını kaybeden kişilerin kimlik tespiti ve aile yakınlarına bildirim süreci devam ediyor.
Ölü sayısının bu yüzden bilinmediğini aktaran yetkililer, ölümlerin büyük kısmının kalp krizinden kaynaklandığını söylüyor. Pakistan'dan Hac için gelen Vilayet Mustafa da "Çok zorluydu, insanların dayanamayacağı kadar sert bir sıcak vardı" dedi.
Tunus, İran, Senegal, Endonezya'da ölümler artıyor
Tunus haber ajansı Tunis Afrique Presse, salı günü yaptığı açıklamada Hac sırasında 35 Tunus vatandaşının hayatını kaybettiğini, ölümlerin büyük kısmının sıcak havadan kaynaklandığını duyurmuştu. İran'a ait İRİNN haber kanalı ise 11 İran vatandaşının hayatını kaybettiğini ve 24 kişinin hastanede tedavi gördüğünü açıklamıştı.
Her yıl on binlerce hacı adayı beklemek istemediklerinden ve genellikle masraflı olan resmi izinleri karşılayamadıkları için hac ibadetini düzensiz yollardan yerine getirmeye çalışıyor. Suudi yetkililer bu ay Mekke'den yüz binlerce kayıtsız hacının çıkarıldığını bildirdiler, ancak birçoğunun hala geçen Cuma günü başlayan ana törenlere katıldığı görülüyor.
Agence de Presse Sénégalaise, üç Senegal vatandaşının hayatını kaybettiğini bildirirken Endonezya Sağlık Bakanlığı da 144 Endonezya vatandaşının öldüğünü duyurmuştu.
Geçtiğimiz yıllarda Hac sırasında izdiham ve çadırlarda çıkan yangınlar nedeniyle ölenler olmuştu. Bu yıl hacı adayları için en büyük zorluk, Suudi Arabistan'ın Mekke ve Medine kentlerinde hava sıcaklığının mevsim normallerinin 1,5-2 derece üzerinde olmasıydı. Pazartesi günü Mekke'deki Mescid-i Haram'da sıcaklığın 51,8 dereceye ulaştığı belirtiliyor.
Perşembe günü bildirilen yeni ölümler arasında Mısır'dan 58 kişinin de bulunduğunu belirten bir Arap diplomat, ölen 658 Mısırlıdan 630'unun kayıtsız hacı olduğunu söyledi.
İklim krizi koşulları zorlaştırıyor
Suudi yetkililer bu süreçte hacı adaylarına şemsiye kullanmalarını, bol su içmelerini ve günün en sıcak saatlerinde güneşe maruz kalmaktan kaçınmalarını tavsiye etmişti. Ancak cumartesi günü Arafat Dağı'nda yapılan dualar da dahil Hac ritüellerinin birçoğu gündüz saatlerinde gerçekleştiriliyor ve saatlerce açık havada kalmayı gerektiriyor.
Bazı hacılar yol kenarında hareketsiz cesetler gördüklerini ve ambulans hizmetlerinin zaman zaman yetersiz kaldığını anlatıyor.
Almanya merkezli Climate Analytics enstitüsünde bilimsel danışman olan Carl-Friedrich Schleussner, "Hac ibadeti bin yıldan uzun bir süredir yapılıyor ve buranın iklimi her zaman sıcak oldu. Ancak iklim krizi, koşulları zorlaştırıyor" dedi.
Türkiye'nin Cidde'deki Başkonsolosluğu'nun Hac dönemi için oluşturduğu özel kriz hattından edinilen bilgiye göre hayatını kaybedenlerin kimlik tespiti ve yakınlarına bildirim süreci sürüyor.
Schleussner, Arafat Dağı'na tırmanış gibi Haccın ayrılmaz duraklarının 'insan sağlığı için inanılmaz derecede tehlikeli' hale geldiğini söyledi.
Hac ziyaretlerinde daha ölümcül dönemler gelecek
Hac ibadetinin zamanlaması Hicri takvime göre belirleniyor ve bu da Hac ziyaretinin her yıl 10 gün geriye kaymasına neden oluyor. Hac şu anda kışa doğru gerilerken 2040'larda Suudi Arabistan'da yaz mevsiminin zirvesine denk gelecek. Climate Analytics'te iklim bilimci olan ve Pakistan'da yaşayan Fahad Saeed, "Bu çok ölümcül olacak" diye konuştu.
Saeed ve Schleussner'in 2021'de Environmental Research Letters dergisinde yayımladıkları çalışmaya göre, dünyanın sanayi öncesi seviyelerin 1,5 derece üzerinde ısınması halinde, Hacca gidenler için sıcak çarpması riski 5 kat daha fazla olacak.
Suudi yetkililere göre bu yıl Hacca 1,6 milyonu yurt dışından olmak üzere yaklaşık 1,8 milyon hacı adayı katıldı. 2015'te Hac sırasında çıkan izdiham sonucu 2 binden fazla kişi hayatını kaybetmişti. Geçen yıl da Hac sırasında en az 240 kişi çeşitli nedenlerle yaşamını yitirmişti.
