Bir haftadan kısa bir süre önce Marine Le Pen'in aşırı sağcı partisi Fransa'da modern cumhuriyet tarihinde ilk kez iktidara gelmeye hazırlanıyordu. Geçen pazar Le Pen, Ulusal Birlik'in (RN) destekçileriyle başkentin doğusundaki Paris'in Floral Park'ı yakınlarında düzenlenen gösterişli bir resepsiyonda bir araya geldi. Parlamento seçimlerinin son tur oylamasından zaferle çıkmaya hazırlanıyordu. Sonuçlar açıklandığında ise her şey tersine döndü.
Sonuçlar açıklandığında RN, hem sol ittifakın hem de Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un liderliğindeki koalisyonun bile gerisinde üçüncü sırada yer aldı. RN iktidara gelemeyecek, lideri Jordan Bardella başbakan olamayacak ve hatta parti parlamentoda ana muhalefet bile olamayabilir. Tüm bunların üzerine iki yıl önceki cumhurbaşkanlığı kampanyasıyla ilgili iddialar nedeniyle Le Pen yolsuzluk soruşturmasına maruz kaldı. Peki aşırı sağın aniden başarısız olmasındaki nedenler neydi?
Bardella'nın hataları
Yenilginin ardından konuşan 28 yaşındaki Jordan Bardella, siyasi kariyerinin ilk büyük yenilgisi için bütün bir günü özür dilemekle geçirdi. Pazartesi günü Fransız televizyonuna konuşan Bardella, "Her zaman hata yaparız, ben de hata yaptım ve sonuçların sorumluluğunu üzerime alıyorum" dedi. Partinin bazı eski üyeleri Bardella liderliğindeki yönetime karşı cephe aldı. Le Pen'in yakın müttefiki olan ve genç adamla arası açılan Bruno Bilde, RN'nin kampanya yönetimini eleştirdi. Bilde, partinin 'biraz vicdan muhasebesi yapması gerektiğini' söyledi.
Bilde, aşırı sağın ikinci tur kampanyasını engelleyen "yapısal nedenlerden" söz etti. 2022'deki liderlik yarışında Bardella karşısında başarısız olan Perpignan Belediye Başkanı Louis Aliot ise RN'nin seçim sürecini eleştirdi. 2017'de Le Pen'in cumhurbaşkanlığı seçimlerinin ikinci turunda gösterdiği başarısız performansın ve Macron'a karşı başarısız bir münazaranın ardından, RN'nin o zamanki ikinci adamı Florian Philippot kenara itilmiş ve sonunda partiden ayrılmak zorunda kalmıştı. Şimdi yine ayrılıklar başladı.
Matignon Planı'nın çöküşü
Kısa bir süre önce seçilen milletvekili Gilles Pennelle, Ulusal Birlik'in genel müdürlüğü görevinden istifa etti. Pennelle, RN'nin Matignon Planı olarak adlandırılan iktidara gelme planından sorumluydu. Bu planın başarısızlığa karşı o kadar dayanıklı olması gerekiyordu ki, başlaması için sadece "bir düğmeye basması" yeterli olacaktı. Matignon Planı'nın merkezinde, anında devreye sokulabilecek adayların seçilmesi yer alıyordu. Ama her şey burada ters gitti. Adayların birçoğunun ya profesyonel olmadıkları ya da bazı durumlarda ırkçı veya yabancı düşmanı söylemlerde bulundukları için uygun olmadıkları ortaya çıktı.
Nazi sevdalısı adaylar
Fransız yasama seçimleri 577 adayı içeriyor, yani partiler genellikle kendilerini temsil etmeleri için (özellikle de kazanma şanslarının az olduğu bölgelerde) çok az deneyime sahip yerel aktivistleri seçiyorlar. Fransız araştırmacı gazetecilik kuruluşu Mediapart, daha önce nefret dolu ya da komplocu açıklamalar yapmış 106 RN adayının ismini listeledi. Aralarında Nazi hatıraları takarken görüntülenen bir adayın da bulunduğu en vahim vakalardan bazıları, partinin bu adayların kampanyalarından desteğini resmen çekmesine yol açtı.
Viral görüntüler arasında bir RN adayının garip bir şekilde ırkçılıkla suçlanamayacağını çünkü göz doktorunun bir Yahudi, dişçisinin ise Müslüman olduğunu iddia etmesi de yer alıyordu. Diğerleri ise yerel televizyon kanalları tarafından düzenlenen tartışmalarda paniklerken ya da argümanlarını ifade edemezken görüldü. Görüntüler yıllardır seçmenleri Fransız aşırı sağına iktidarı teslim etmekten alıkoyan iki kusuru hatırlattı: nefret ve beceriksizlik.
Rakipler birleşti
Le Pen karşıtlarının ortak kampanyası olmasaydı RN kampanyası bu tür aksaklıkları atlatabilirdi. Sol ve Macron bloğundaki liderler, Le Pen ve Bardella'yı iktidardan uzak tutmak için adaylarını taktiksel olarak güçlerini birleştirmeye çağırdı. Yüzlerce solcu ve merkezci aday, Le Pen karşıtı oyları RN'e karşı tek bir adayın arkasında birleştirmek için seçimden çekildi. Bu durum aşırı sağ için ölümcül oldu. Şimdi 2027'deki cumhurbaşkanlığı kampanyası öncesinde partinin yeniden toparlanması gerekiyor. RN milletvekili Philippe Olivier Le Monde'a verdiği demeçte "Jordan Bardella partinin yeniden yapılanmasını ilan edecek. Ne olursa olsun bu gerçekleşecekti. Ancak neyin yanlış gittiğini hesaba katmak için çevresel değişiklikler olacak" dedi.
Le Pen'in kararı önemli
Aşırı sağcı partinin yaşadığı sıkıntılar yine de yeni meclise de yansıyabilir. Le Pen, grup lideri olarak, seçilmeyi başaran tartışmalı adaylara nasıl davranacağına karar vermek zorunda kalacak. Bunlar arasında, eski eğitim bakanı Najat Vallaud-Belkacem'in Fransız-Faslı olması nedeniyle hükümette görev almasına izin verilmemesi gerektiğini savunduğu için partisinin başına dert açan milletvekili Roger Chudeau ve Kuzey Afrikalıların yüksek makamlarda yeri olmadığını iddia eden Daniel Grenon da bulunuyor.
