Bilim insanları, Kaliforniya'daki ölümcül sellerden Şili'deki yıkıcı yangınlara kadar, insan kaynaklı küresel ısınma rekorlar kırmaya devam ederken dünyanın artan sıklıkta meydana gelen iklim felaketlerine hazırlıklı olmadığını söylüyor.
Tarihin en sıcak yılını, şimdiye kadarki en sıcak Ocak ayı takip etti. Kuzey yarımküredeki pek çok bölge, Haziran ayında normal sayılabilecek sıcak hava dalgalarıyla bunalıyor. Deniz bilimciler okyanusların yüzeyindeki uzun süreli ve yoğun sıcaklık karşısında şok olmuş durumdalar. Bilim insanları aşırı sıcakların çoğunlukla petrol, gaz ve kömür yakılması ve ormanların kesilmesi gibi insan faaliyetlerinin bir sonucu olduğunu söylüyor. Bu durum doğal faktörlerle, özellikle de geçen yıl başlayan ve en erken ilkbahara kadar devam etmesi beklenen Pasifik Okyanusu ısınmasıyla ilişkili bir fenomen olan El Niño ile daha da güçlendi.
Bu yıl daha sıcak olabilir mi?
ABD Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi'ne göre bu yılın geçen yılın rekorundan bile daha sıcak olma ihtimali üçte bir. Küresel sıcaklık arttıkça yangın ve sel riski de artıyor. Sadece bu ay dünya iklimle ilgili bu tür felaketlerin iki korkunç kaydına tanık oldu. Şili Devlet Başkanı Gabriel Boric, ülkenin şimdiye kadarki en ölümcül orman yangınlarının Valparaíso bölgesinde 120'den fazla can almasının ardından iki günlük ulusal yas ilan etti. Bu durum, bölgede on yıldır süren kuraklığın ve yangına karşı daha dayanıklı olan çeşitli doğal ormanlardan, daha savunmasız olan monokültür plantasyonlara geçişin ardından geldi.
ABD'de Kaliforniya Valisi Gavin Newsom, San Diego ve komşu bölgelere eşi benzeri görülmemiş miktarda yağmur yağması ve en az üç kişinin ölümüne yol açması üzerine olağanüstü hal ilan etti. Bu felaketlerin ne ölçüde insan kaynaklı iklim bozulmasından kaynaklandığını kesin olarak tespit etmek için ilişkilendirme çalışmalarına ihtiyaç duyulacaktır, ancak bunlar giderek artan şiddetli etkilere yönelik daha geniş bir eğilimle uyumlu.
"Uyum sağlamamız pek mümkün görünmüyor"
Groningen Üniversitesi ve Santiago Üniversitesi'nde iklim profesörü olan Raul Cordero, "Aşırı hava koşulları ve iklimdeki aşırılıkların etkisiyle, iklim kaynaklı felaketlerin sıklığı son yıllarda önemli ölçüde arttı. Dünyanın bazı bölgelerinde, hazırlıklı olmadığımız iklim kaynaklı felaketlerle karşı karşıyayız ve bunlara tam olarak uyum sağlamamız pek mümkün görünmüyor" diye konuştu.
"Kötüleşmesini hala sınırlayabiliriz"
İngiltere'deki Met Office Hadley Centre'dan Richard Betts, insan kaynaklı iklim değişikliği nedeniyle daha uzun sıcak hava dalgaları, daha yoğun yağışlar, artan kuraklık ve daha fazla yangın havası dahil olmak üzere birçok aşırı uç durumun daha şiddetli hale geldiğini söyledi. Betts, "Sera gazı emisyonlarını acilen net sıfıra indirirsek, aşırı uçların daha da kötüleşmesini hala sınırlayabiliriz. Ancak küresel emisyonlar hala artarken, gelecek olanlarla nasıl başa çıkacağımız konusunda giderek daha fazla endişelenmemek zor. Halihazırda neden olduğumuz değişikliklere uyum sağlamamız gerekiyor ve emisyonları azaltmayı ne kadar uzun süreye bırakırsak uyum sağlamak o kadar zorlaşacak" diye konuştu.
Gezegenin yüzde 71'ini kaplayan ve küresel ısınmadan kaynaklanan aşırı ısının çoğunu emen okyanuslara ne olduğu en önemli endişe kaynağı. Geçen ay Advances in Atmospheric Science dergisinde yayınlanan bir mektupta, bir grup bilim insanı 2023'te deniz yüzeyi sıcaklıklarının verilerin çok üstünde olduğunu ve bunun atmosferik düzenleme ve fırtına yoğunluğu üzerinde korkunç etkileri olduğu uyarısında bulundu.
"Gezegen soğumadı"
Brezilya Kutup ve İklim Merkezi Müdür Yardımcısı Francisco Eliseu Aquino, "Sıcak okyanuslar atmosferik dolaşımı ve buna bağlı aşırı olayları yoğunlaştırıyor. 2023 yılında gezegende gözlemlenen rekor sıcaklık ve aşırı olaylar henüz geçmedi. Gezegen soğumadı" dedi.
AB'nin Copernicus uydu izleme servisinde kıdemli bir bilim insanı olan Francesca Guglielmo, 2024'ün de 2023 gibi olağanüstü sıcaklıklar ve birçok aşırı olayla başladığını söyledi. Barcelona Supercomputing Center tarafından yakın zamanda yapılan bir tahmine işaret eden Guglielmo, 2024 yılında küresel sıcaklıkların ilk kez sanayi öncesi seviyelerin 1.5 C üzerine çıkarak yeni bir rekor kırma ihtimalinin yüksek olduğunu belirtti. Guglielmo, bilim insanlarının artık yakın zamana kadar düşünülemeyen riskleri göz önünde bulundurduklarını belirterek, "2023 o kadar çok rekor kırdı ki, küresel ısınma hızında yeni bir evrenin başlangıcı da dahil olmak üzere bir dizi yeni hipotez ortaya atıldı. Bu hipotezler bir yıl önce bu kadar yaygın değildi" diye konuştu.
