Uluslararası Ceza Mahkemesi (UCM) Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin hakkında Ukrayna'ya yönelik barbarca işgali nedeniyle tutuklama emri çıkardı. UCM Putin'i, askerlerinin Ukrayna'da işlediği savaş suçlarından sorumlu olduğu kararını verdi. The Guardian devlet lideri hakkındaki bu tutuklama kararının aslında ne anlama geldiğini yazdı.
Putin hakkında ne için tutuklama kararı verildi?
Mahkeme, Ukrayna'dan Rusya'ya zorla sınır dışı edilen ve birçoğu Rus aileler tarafından evlat edinilen çocuklarla ilgili olarak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ve Rusya'nın çocuk haklarından sorumlu komiseri Maria Alekseyevna Lvova-Belova hakkında tutuklama emri çıkardı.
Nüfusların zorla sınır dışı edilmesi, mahkemeyi kuran Roma tüzüğü kapsamında bir suç olarak kabul ediliyor. Rusya Roma tüzüğünü imzalayan ülkelerden biriydi ancak 2016 yılında mahkemenin yargı yetkisini tanımadığını söyleyerek çekildi. Ukrayna Lahey'deki mahkemeyi imzalamamış olmasına rağmen, topraklarında işlenen savaş suçlarının soruşturulması için UCM'ye yargı yetkisi verdi.
UCM başsavcısı Karim Khan'ın geçen yıl gerçekleştirdiği dört ziyaret, Putin'in çocuk kaçırma olaylarında bireysel cezai sorumluluk taşıdığını kanıtlamak için makul gerekçeler bulmasını sağladı.
Bu karar gerçekte ne anlama geliyor?
Rusya mahkemeyi tanımadığı ve vatandaşlarını iade etmediği için Putin ya da Lvova-Belova'nın yakın zamanda mahkemenin yargı yetkisine teslim edilmesi pek olası değil. Ancak yakalama emrinin çıkarılması bir dizi nedenden ötürü son derece önemli. Askeri ve sivil üst düzey Rus yetkililere, şimdi ya da gelecekte kovuşturmaya maruz kalabilecekleri ve uluslararası forumlara katılmak da dahil olmak üzere uluslararası seyahat etme yetkilerini daha da kısıtlayabilecekleri yönünde bir mesaj veriyor.
Hükümet başkanlarının dokunulmazlığı yok mu?
UCM savaş suçları, insanlığa karşı suçlar veya soykırımla ilgili davalarda devlet başkanlarına dokunulmazlık tanımazken, Güney Afrika önemli bir emsal kararla Sudan Devlet Başkanı Ömer El Beşir'in tutuklanması için UCM'nin verdiği emri uygulamayı reddetti.
Pretoria, uluslararası hukuk ve Roma tüzüğü uyarınca Ömer El Beşir gibi UCM'ye taraf olmayan bir ülkenin görevdeki devlet başkanını tutuklamak gibi bir görevi olmadığını savundu ve Beşir'in ziyaret ettiği diğer bazı ülkeler de onu tutuklamayı reddetti.
Eski Şili diktatörü Augusto Pinochet'nin 1998 yılında İspanyol yargıç Baltasar Garzón tarafından çıkarılan uluslararası bir tutuklama emri üzerine Londra'da tutuklanması, bu tür dokunulmazlık konularının zorlukları gösteriyor.
Bunun anlamı nedir?
Putin şu anda gücünden emin ve güvende görünse de, bir Kremlin lideri onu Lahey'e göndermenin onu korumaktan daha politik olduğuna karar verebilir. Yugoslavya'nın eski cumhurbaşkanı Slobodan Milošević'in 1999'da Kosova'daki savaşın ortasında eski Yugoslavya için kurulan uluslararası ceza mahkemesi tarafından bir dizi savaş suçuyla itham edilmesi buna iyi bir örnek.
2001 yılında, Milošević'in iktidardan düşmesinin ardından Sırbistan'daki önemli muhalif figürler arasındaki başbakan Zoran Djindjić, iadeyi yasaklayan bir mahkeme kararını görmezden geldi. Sonrasında ise Milošević'in Lahey'e nakledilmesini emretti. bunun üzerine Djindjić "Lahey ile işbirliği dışında herhangi bir çözüm ülkeyi felakete sürükler" ifadelerini kullandı.
Başka tutuklama emirleri gelir mi?
Yargıç, savcının Putin'e karşı yeni iddialarla ilgili dava açabileceğini ve böylece yakalama emirlerini genişletebileceğini de sözlerine ekledi. İnsan Hakları İzleme Örgütü, Putin hakkında tutuklama emri çıkarılması kararını ihlallerde bulunan ya da bunları örtbas eden diğer kişiler için bir çağrı olarak nitelendirdi.
STK'nın uluslararası adalet direktörü yardımcısı Balkees Jarrah "Bu tutuklama kararları ile UCM, Putin'i aranan bir adam haline getirmiş ve Rusya'nın Ukrayna'ya karşı yürüttüğü savaşta failleri çok uzun süredir cesaretlendiren cezasızlığa son vermek için ilk adımını atmıştır" dedi.
