Çin lideri Şi Cinping, dün Güney Afrika'da düzenlenen 15. BRICS Liderler Zirvesi'nde yapacağı konuşmayı beklenmedik bir şekilde atladı. Şi, Mart ayındaki Moskova ziyaretinin ardından bu yılki ikinci uluslararası gezisi olan BRICS zirvesi için pazartesi akşamı Johannesburg'a vardı. Şi'yi havaalanında Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa karşıladı.
Zirve programına göre Şi'nin foruma katılması ve salı günü diğer liderlerle birlikte konuşma yapması bekleniyordu. Ancak bunun yerine konuşması Ticaret Bakanı Vang Vıntao tarafından okundu. Şi daha sonra zirve yemeğine katıldı ancak konuşmayı kaçırması için herhangi bir neden gösterilmedi. Devlet medyasında çıkan haberler ve Çin Dışişleri Bakanlığı sözcüsünün sosyal medya paylaşımları sanki konuşmayı kendisi yapmış gibi yayınlandığından bunun bir son dakika kararı olduğu anlaşıldı.
"Kamuoyu önüne çıkmaması garip"
Bazı Çin gözlemcileri bir şeylerin yanlış olup olmadığını ya da Şi'nin bir rahatsızlığı olup olmadığı konusunda iddialarda bulundu. Ancak resmi bir açıklama yapılması pek olası görülmüyor. Çin'le ilgili popüler bir haber bülteni olan Sinocism'in yazarı Bill Bishop, bu ay Şi'nin kamuoyu önüne çıkmadığı uzun bir dönem olduğunu ve bunun biraz garip göründüğünü belirtti. Bishop, "İş forumuna katılmama yönündeki bu son dakika kararı daha da garip görünüyor. Dolayısıyla Çin Halk Cumhuriyeti'nden herhangi bir yararlı bilgi gelmediği sürece söylentiler havada uçuşacak" ifadelerini kullandı.
"Bu tür etkinlikleri asla kaçırmazlar"
Çin Küresel Güney Projesi adlı haber sitesi aylardır ortalıkta görünmeyen eski Dışişleri Bakanı Qin Gang'ın da geçen ayki BRICS Dışişleri Bakanları toplantısını kaçırmasının ardından bunun Çinli bir yetkilinin ikinci açıklanamayan yokluğu olduğunu kaydetti. Haberde "Şi'nin yokluğunun olağanüstü olduğunu söylemek yetersiz kalır zira Çinli liderler bu tür etkinlikleri asla kaçırmazlar" denildi.
Vang tarafından yapılan konuşmada ABD'ye üstü kapalı saldırılarda bulunuldu ve adı açıklanmayan bir ülke "Hegemonyasını sürdürme konusunda takıntılı ve yükselen piyasaları ve gelişmekte olan ülkeleri sakatlamak için elinden geleni yaptı" şeklinde tanımlandı.
BRICS ülkeleri Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin ve Güney Afrika dünya nüfusunun yaklaşık yüzde 40'ını ve küresel GSYH'nin dörtte birini temsil ediyor. Uluslararası Ceza Mahkemesi tarafından hakkında tutuklama kararı çıkartılan Vladimir Putin dışındaki tüm üye ülkelerin liderleri, toplantıya katıldı. Zirveye, ana üyeler üyeliğini genişletmeyi düşünürken düzinelerce başka ülkenin temsilcileri de katıldı.
Zirveden öne çıkanlar
Çin gibi bazı üyeler BRICS'i G7 ya da G20 gibi batılı bloklara karşı bir denge unsuru olarak kurmaya çalışsa da grup içinde bölünmeler yaşanıyor. Salı günü Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva, grubun amacının batılı kurumlarla rekabet etmek olmadığını söyledi. Çin ile sık sık kırılgan bir ilişki içinde olan Hindistan yönetimi de Pekin'in Brics aracılığıyla güçlendirilmesi konusunda tereddütlü.
Üç gün sürecek zirve, BRICS'e başvuru yapan 22 ülkenin üyeliğe kabulünün değerlendirilmesi ve ortak para birimine geçiş konularının tartışılması açısından kritik önem taşıyor. Rusya lideri Putin zirveye video konferansla katılıyor. Zirvede Putin'i, Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov temsil ediyor.
Zirvenin açılış programında konuşan Güney Afrika Cumhurbaşkanı Cyril Ramaphosa, BRICS ülkelerinin küresel ekonomideki önemine dikkati çekerek, "BRICS ülkeleri birlikte küresel ekonominin 4'te 1'ini, küresel ticaretin 5'te 1'ini oluştururken, dünya nüfusunun yüzde 40'ından fazlasına ev sahipliği yapıyor." ifadelerini kullandı. Ramaphosa, 15. yıl dönümünü kutlamakta olan topluluğun üyeleri arasındaki ticaretin geçen yıl 162 milyar dolara ulaştığını söyledi.
Hindistan Başbakanı Narendra Modi, Sandton Kongre Merkezi'nde BRICS ve Afrika: Karşılıklı Hızlandırılmış Büyüme, Sürdürülebilir Kalkınma ve Kapsayıcı Çok Taraflılık İçin Ortaklık temasıyla düzenlenen zirvede konuşma yaptı. Son on yılda BRICS'in, ekonomik işbirliğinin geliştirilmesinde hayati bir rol oynadığını belirten Modi, BRICS ülkelerinin ekonomik zorluklarla mücadeledeki rolünün önemli olduğunu kaydetti.
